Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία, με τους επιστήμονες να την περιγράφουν την παρούσα κατάσταση για το τι αέρα αναπνέουμε, ως «παγκόσμια καταστροφή». Η τελευταία έκθεση της IQAir για την ποιότητα του αέρα το 2023-2024 αποκαλύπτει μια ζοφερή πραγματικότητα: Μόνο επτά χώρες σε όλο τον κόσμο πληρούν τα αυστηρά όρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την ατμοσφαιρική ρύπανση κι αυτός ο αριθμός είναι εγκληματικά μικρός.
Με τη βοήθεια περισσότερων από 30.000 σταθμών παρακολούθησης σε 134 χώρες, η έκθεση αναδεικνύει την εξάπλωση των ρύπων PM2.5 – σωματιδίων τόσο μικρών που εισχωρούν στους πνεύμονες και την κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας καρδιοπνευμονικές παθήσεις, άσθμα, ακόμα και πρόωρο θάνατο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, 124 περιοχές υπερέβησαν το ασφαλές ετήσιο όριο των 5 μg/m³ PM2.5, θέτοντας σε κίνδυνο εκατομμύρια ζωές.
Αντίθετα, χώρες όπως η Αυστραλία, η Εσθονία και η Νέα Ζηλανδία κατέγραψαν εξαιρετική ποιότητα αέρα. Στην Ευρώπη, η Ισλανδία, η Εσθονία και η Φινλανδία ξεχώρισαν για τα καθαρά τους επίπεδα αέρα, ενώ η Κροατία σημείωσε εντυπωσιακή πρόοδο, μειώνοντας τα επίπεδα PM2.5 κατά 40%.
Οι καλύτεροι (Ασφαλή επίπεδα αέρα)
- Αυστραλία
- Εσθονία
- Φινλανδία
- Γρενάδα
- Ισλανδία
- Μαυρίκιος
- Νέα Ζηλανδία
Ωστόσο, χώρες όπως η Μολδαβία, η Τουρκία και δυστυχώς και η Ελλάδα, συγκαταλέγονται στις πιο μολυσμένες περιοχές, με τα επίπεδα ρύπανσης να είναι τουλάχιστον πέντε φορές πάνω από τα ασφαλή όρια. Ανάμεσα στις πιο μολυσμένες περιοχές του κόσμου, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και η Ινδία ξεχωρίζουν, με επικίνδυνα επίπεδα ρύπανσης να απειλούν την υγεία των πολιτών.
Οι μέτριες (Υψηλότερη ρύπανση, αλλά όχι καταστροφική)
- Σουηδία
- Ιρλανδία
- Νορβηγία
- Πορτογαλία
Οι χώρες αυτές έχουν κάνει προόδους στη μείωση της ρύπανσης, αν και σε κάποιες περιοχές τα επίπεδα είναι ακόμα πάνω από το ασφαλές όριο.
Το ζήτημα της ποιότητας του αέρα δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό – είναι ανθρωπιστικό. Η έλλειψη υποδομών παρακολούθησης, κυρίως στην Αφρική, αφήνει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς κρίσιμες πληροφορίες. Όπως τονίζει ο Aidan Farrow, ανώτερος επιστήμονας της Greenpeace, η αντιμετώπιση αυτής της κρίσης απαιτεί διεθνή συνεργασία και τη θέληση να μειωθεί η εξάρτηση από ρυπογόνες πηγές ενέργειας.
Οι πιο μολυσμένες (Επικίνδυνα επίπεδα ρύπανσης)
- Μολδαβία
- Βόρεια Μακεδονία
- Ελλάδα
- Τουρκία
- Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Σε αυτές τις χώρες, τα επίπεδα ρύπανσης ξεπερνούν 5 φορές τα ασφαλή όρια του ΠΟΥ, με το Σαράγιεβο να αποτελεί την πιο μολυσμένη περιοχή αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και την τρίτη πιο μολυσμένη στον κόσμο. Η επόμενη πιο μολυσμένη πόλη των Βαλκανίων και της Ευρώπης είναι τα Σκόπια της Βόρειας Μακεδονίας, όπου ο καπνός από τζάκια και σόμπες αναμειγνύεται με τους ρύπους παλιών οχημάτων και δημιουργεί ένα κοκτέιλ τοξικών ρύπων.
Οι χειρότερες περιοχές του κόσμου (Ακραία ρύπανση)
- Μπαγκλαντές (Επίπεδα ρύπανσης 15 φορές πάνω από το ασφαλές όριο)
- Πακιστάν
- Ινδία
- Τατζικιστάν
- Μπουρκίνα Φάσο
Οι περιοχές αυτές έχουν τα υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης παγκοσμίως, θέτοντας σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία των κατοίκων.
Αν δε θέλουμε να ζήσουμε σε ένα Οργουελικό σύμπαν δυστοπίας, η αλλαγή της πολιτικής και η μετάβαση σε πιο καθαρές μορφές ενέργειας είναι απαραίτητες για να μειώσουμε τη ρύπανση και να προστατεύσουμε την υγεία μας. Όλοι έχουμε το δικαίωμα στον καθαρό αέρα, και αυτό το δικαίωμα πρέπει να το υπερασπιστούμε για έναν υγιέστερο πλανήτη.
Φωτογραφία: Reuters
