Στη Γενεύη, δύο μέλη της ουκρανικής φεμινιστικής οργάνωσης Femen επιχείρησαν, με μια τακτική που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι αμφιλεγόμενη, να περάσουν ένα μήνυμα διαμαρτυρίας. Βγαίνοντας γυμνόστhθες στον δρόμο και φωνάζοντας συνθήματα κατά της Ρωσίας, προσπάθησαν να καταστρέψουν με αλυσοπρίονα το γλυπτό Σπασμένη Καρέκλα – ένα έργο τέχνης που έχει καθιερωθεί ως σύμβολο ειρήνης και καταδίκης της χρήσης ναρκών σε εμπόλεμες ζώνες.
Η πράξη τους προκάλεσε έκπληξη και μάλλον δεν πέτυχε τον σκοπό τους. Η Σπασμένη Καρέκλα, ως έργο τέχνης, αποτελεί μια κραυγή κατά της καταστροφής και του ανθρώπινου πόνου που προκαλούν οι συγκρούσεις. Ενδεχομένως, έμμεσα, να ήθελαν να αποδείξουν ότι ένα τέτοιο έργο δεν εξυπηρετεί το μήνυμά του στην πραγματικότητα, ωστόσο η λογική “κατστρέφω έργα τέχνης για να ακουστώ” απέχει πολύ από τον σκοπό να ευαισθητοποιήσει. Κι αυτό γιατί, καταστρέφοντας ένα τέτοιο σύμβολο, οι διαμαρτυρόμενες έστρεψαν την προσοχή όχι στον πόλεμο ή στα δεινά των Ουκρανών, αλλά στην ίδια την πράξη βανδαλισμού.
🇨🇭 | Activistas de FEMEN destrozan el monumento “Broken Chair” en Ginebra con motosierras, portando ligas con la bandera ucraniana.
Entre gritos de “F**K RUSSIA”, dejaron más de 12 marcas en la icónica estatua. pic.twitter.com/VwhcC03p9n
— UHN PLUS — En Español (@UHN_Plus) December 13, 2024
Όταν το μέσο θολώνει το μήνυμα
Η οργή είναι κατανοητή. Οι πολίτες της Ουκρανίας βιώνουν καθημερινά τη φρίκη του πολέμου και η επιθυμία να ακουστούν είναι απόλυτα θεμιτή. Ωστόσο, όταν η διαμαρτυρία γίνεται καταστροφική, κινδυνεύει να ακυρώσει την ουσία του μηνύματός της. Οι Femen, γνωστές για τον αντισυμβατικό τους τρόπο δράσης, έχουν καταφέρει στο παρελθόν να τραβήξουν την προσοχή σε σημαντικά ζητήματα, όπως ο σεξοτουρισμός και η ομοφοβία και να κάνουν τη διαφορά με τη δράση τους. Όμως αυτή τη φορά, το μέσο που χρησιμοποίησαν φάνηκε να αντιβαίνει στον ίδιο τον σκοπό της διαμαρτυρίας τους.
Η Σπασμένη Καρέκλα συμβολίζει την ανάγκη να προστατευτούν οι άμαχοι σε εμπόλεμες ζώνες, ένα μήνυμα που ευθυγραμμίζεται απόλυτα με τον πόνο της Ουκρανίας. Αντί να ενισχυθεί αυτό το μήνυμα, η καταστροφή του γλυπτού το αποδυνάμωσε. Όταν απαντάς στην καταστροφή με καταστροφή, κινδυνεύεις να χαθεί το νόημα της πράξης σου.
🚨🇨🇭🇺🇦TOPLESS REBELS WITH CHAINSAWS: FEMEN WARRIORS SHRED UN PEACE STATUE IN GENEVA!
2 fearless Femen activists put on the wildest show Geneva’s seen — armed with chainsaws and wearing close to nothing and Ukrainian flag garters!
Their target?
The iconic “Broken Chair”… pic.twitter.com/ckpWFjhof5
— Mario Nawfal (@MarioNawfal) December 13, 2024
Οι κίνδυνοι του συμβολικού βανδαλισμού
Η δράση των Femen εγείρει ένα μεγαλύτερο ερώτημα: Πώς μπορούμε να περάσουμε ένα μήνυμα χωρίς να υπονομεύσουμε τον σκοπό μας; Οι τακτικές αυτές έχουν τη δύναμη να σοκάρουν και να τραβούν την προσοχή, αλλά όταν προκαλούν ζημία ή στρέφονται εναντίον συμβόλων που δε σχετίζονται άμεσα με το αντικείμενο της διαμαρτυρίας, χάνουν την αξιοπιστία τους. Αντί για ενσυναίσθηση, οι θεατές μπορεί να νιώσουν αμηχανία, θυμό ή και αποστροφή. Σε αυτή την περίπτωση, οι διαμαρτυρίες μετατρέπονται από εργαλεία αλλαγής σε θεάματα που αποπροσανατολίζουν. Το μήνυμα θολώνει και αντί να μιλάμε για την κρίση στην Ουκρανία, καταλήγουμε να συζητάμε για τις αλυσοπριονιές και τον βανδαλισμό.
Μια χαμένη ευκαιρία;
Ο αγώνας για ελευθερία, ειρήνη και δικαιοσύνη αξίζει προσεκτική προσέγγιση και στρατηγική. Όταν καταστρέφουμε σύμβολα που προάγουν ακριβώς αυτές τις αξίες, δεν πολεμάμε τη βία, αλλά τη διαιωνίζουμε με άλλους όρους. Το γλυπτό του Ντανιέλ Μπερσέ στην Πλατεία των Εθνών υπενθυμίζει την ανθρώπινη ευθύνη απέναντι στις φρικαλεότητες του πολέμου. Αν οι Femen είχαν αξιοποιήσει τη δύναμη αυτού του συμβόλου, αντί να το βανδαλίσουν, θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη φωνή τους και να ενώσουν περισσότερους ανθρώπους στον αγώνα τους. Αντί γι’ αυτό, η καταστροφή άφησε πίσω της μια χαμένη ευκαιρία να επικοινωνηθεί το πραγματικό μήνυμα: η ανάγκη για δικαιοσύνη και προστασία των αθώων.
