Η Bhoomi Sinhaa, μια κοπέλα από την Ινδία, ξύπνησε μια νύχτα από τον πανικό στη φωνή της θείας της στο τηλέφωνο. “Μην αφήσεις τη μητέρα σου να βγει από το σπίτι,” της είπε. Σοκαρισμένη, η 17χρονη Astha έτρεξε στο δίπλα δωμάτιο και βρήκε τη μητέρα της, Bhoomi, σε κατάσταση ακραίου άγχους, σε κρίση πανικού. Ήξερε ότι η μητέρα της είχε προβλήματα με τα χρέη και κάποιες περίεργες τηλεφωνικές κλήσεις, αλλά δε γνώριζε την πλήρη κλίμακα του ψυχολογικού εφιάλτη που βίωνε.
Αυτή ήταν και η αρχή μια πολύμηνης έρευνας του BBC όπου μέσω συνεντεύξεων και ρεπορτάζ, ανακαλύφθηκε πως είχε πέσει θύμα μιας παγκόσμιας απάτης, που εξαπλώνεται σε τουλάχιστον 14 χώρες και χρησιμοποιεί τον εκβιασμό για να αποσπάσει χρήματα, καταστρέφοντας ζωές στην πορεία.
Το σκοτεινό επιχειρηματικό μοντέλο
Το επιχειρηματικό μοντέλο πίσω από αυτήν την απάτη είναι απλό. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές που υπόσχονται άμεσα δάνεια με ελάχιστη γραφειοκρατία. Κάποιες από αυτές είναι νόμιμες κι αξιόπιστες, αλλά άλλες, αφού τις κατεβάσετε, αρχίζουν να συλλέγουν τα προσωπικά σας δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων επαφών, φωτογραφιών και ταυτοτήτων, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν αργότερα για εκβιασμό.
Όταν οι δανειολήπτες δεν εκτελούν την αποπληρωμή εγκαίρως, ή ακόμη κι όταν την εκτελούν, αυτές οι εφαρμογές μοιράζονται τα προσωπικά αυτά δεδομένα με ένα τηλεφωνικό κέντρο, όπου πράκτορες είσπραξης εκπαιδεύονται να παρενοχλούν και να ταπεινώνουν τους ανθρώπους με σκοπό να τους αναγκάσουν να πληρώσουν. Έτσι, μια γυμνή φωτογραφία, μια συνομιλία, μια προσωπική στιγμή, μπορεί να γίνει εργαλείο στα χέρια εκείνων που απαιτούν αποπληρωμή.
Το χρονικό της εξαπάτησης
Η περίπτωση της Bhoomi Sinhaa είναι ένα μόνο παράδειγμα. Το 2021, έλαβε περίπου 47.000 ρουπίες από διάφορες εφαρμογές δανείων, ενώ περίμενε να λάβει τα χρήματα από μια εργασία με σκοπό να αποπληρώσει. Τα χρήματα έφτασαν γρήγορα στα χέρια της, αλλά μεγάλο μέρος αφαιρέθηκε ως χρεώσεις. Μετά από επτά ημέρες, όταν ήταν καιρός να αποπληρώσει, τα έξοδά της δεν είχαν καλυφθεί ακόμη, επομένως δάνεισε από άλλη εφαρμογή, και μετά από άλλη. Το χρέος και οι τόκοι αυξήθηκαν σε σημείο που χρωστούσε περίπου 2.000.000 ρουπίες.
Στη συνέχεια, άρχισαν να τηλεφωνούν οι πράκτορες είσπραξης, χρησιμοποιώντας προσβολές και ύβρεις. Ακόμη κι όταν πλήρωνε τη δόση της. Τηλεφωνούσαν έως και 200 φορές την ημέρα κι απειλούσαν ότι θα στείλουν μηνύματα στις 486 επαφές στο τηλέφωνό της, περιγράφοντάς την ως κλέφτρα και π@ρνη. Όταν απείλησαν ότι θα αμαυρώσουν τη φήμη της κόρης της διαρρέοντας προσωπικές φωτογραφίες της, η Bhoomi δεν μπορούσε να κοιμηθεί.
Το κόστος της ψυχολογικής κακοποίησης
Τουλάχιστον 60 άνθρωποι στην Ινδία έχουν @τοκτονήσει ως αποτέλεσμα της παρενόχλησης από εφαρμογές δανείων. Αυτά τα θύματα κυμαίνονται σε ηλικίες από 20 έως 30 ετών, μεταξύ των οποίων υπήρξαν πυροσβέστες, βραβευμένοι μουσικοί, νεαρές μητέρες, πατέρες, καθώς κι έφηβοι. Τα περισσότερα θύματα ντρέπονται να μιλήσουν για την απάτη και οι δράστες παραμένουν, ως επί το πλείστον, ανώνυμοι κι αόρατοι. Αφού έψαχνε για μήνες για έναν άνθρωπο εκ των έσω, το BBC κατάφερε να εντοπίσει έναν νεαρό άνδρα που είχε εργαστεί ως πράκτορας είσπραξης χρεών για τηλεφωνικά κέντρα που εργάζονταν για πολλαπλές εφαρμογές δανείων.
“Όταν ένας πελάτης συνάπτει ένα δάνειο δίνει στην εφαρμογή πρόσβαση στις επαφές στο τηλέφωνό του. Αν ο πελάτης χάσει μια πληρωμή, η εταιρία αρχίζει να τον ενοχλεί και στη συνέχεια όλες τις επαφές του. Το προσωπικό του μπορεί να πει οτιδήποτε, τους είπε ο Chaurasia, αρκεί να γίνει η αποπληρωμή. Έτσι, ο πελάτης στη συνέχεια πληρώνει λόγω της ντροπής που νιώθει“, είπε. “Σκοπός εκείνου που κάνει το ψάξιμο, είναι να βρει τουλάχιστον ένα άτομο στη λίστα των επαφών του οφειλέτη, που μπορεί να καταστρέψει τη ζωή του.”
Στην εμπλοκή της αστυνομίας, οι εταιρίες είσπραξης αρνούνται ότι χρησιμοποίησαν τις επαφές και τα δεδομένα των πελατών τους για την ανάκτηση δανείων, ενώ υποστηρίζουν ότι οι πράκτορές τους έχουν οδηγίες να αποφεύγουν τις καταχρηστικές ή απειλητικές κλήσεις, και οποιαδήποτε παραβίαση των πολιτικών της εταιρίας οδηγεί σε απόλυση. Ωστόσο, οι πάρα πολλές μαρτυρίες που βγαίνουν στο φως, δείχνουν το ακριβώς αντίθετο, επομένως μένει να δούμε πού θα οδηγήσει η έρευνα και τι θα αποφασίσει η δικαιοσύνη.
Το ρεπορτάζ ήρθε στο φως από τους Ronny Sen, Shwetika Prashar, Syed Hasan, Ankur Jain και την ομάδα του BBC Eye.
