Ξέρεις τι δε χρειάζεται κανείς μετά από μια εξαντλητική μέρα δουλειάς; Περισσότερη δουλειά. Κι όμως, αυτό ακριβώς επιβάλλει η διάσημη (και διαβόητη) κουλτούρα “996” στην Κίνα: δουλειά από τις 9 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ, έξι μέρες την εβδομάδα. Ευτυχώς, ο Yu Donglai, ιδρυτής της αλυσίδας σούπερ μάρκετ Pang Dong Lai, είπε ένα μεγάλο «Φτάνει πια» και έφερε την αλλαγή. Κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας Σούπερ Μάρκετ Κίνας 2024, ανακοίνωσε κάτι που κανείς δεν περίμενε: δέκα επιπλέον μέρες άδειας για «δυστυχισμένες στιγμές», ή διαφορετικά “unhappy leaves”. Δεν είσαι καλά ψυχολογικά; Απλώς παίρνεις άδεια, χωρίς εξηγήσεις.
View this post on Instagram
Η επαγγελματική εξουθένωση (burnout) δεν είναι απλώς ένα αίσθημα κόπωσης – συνδέεται άμεσα με σοβαρές ψυχολογικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η επαγγελματική εξουθένωση χαρακτηρίζεται από:
- Συναισθηματική εξάντληση
- Αίσθηση αποξένωσης από την εργασία
- Μειωμένη αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα
Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 77% των εργαζομένων στις ΗΠΑ έχουν βιώσει τουλάχιστον μία φορά τα συμπτώματα του burnout, ενώ στην Κίνα το ποσοστό αυτό είναι εξίσου υψηλό, με τους νέους επαγγελματίες να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι.
Η σύνδεση μεταξύ burnout και κατάθλιψης είναι βαθιά. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Affective Disorders αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι που βιώνουν burnout έχουν 2,5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν κατάθλιψη. Οι επιπτώσεις δε σταματούν μόνο στους εργαζόμενους, αλλά επεκτείνονται και στους εργοδότες, καθώς η χαμηλή παραγωγικότητα, οι απουσίες και η διαρροή ταλέντου κοστίζουν δισεκατομμύρια κάθε χρόνο.
Στην Ελλάδα, όπου η εργασιακή κουλτούρα ισορροπεί κάπου μεταξύ του «δουλεύω για να ζήσω» και του «δουλεύω μέχρι να καταρρεύσω», η πρωτοβουλία της κινεζικής εταιρείας Pang Dong Lai είναι ένα παράδειγμα που μοιάζει μακρινό αλλά τόσο αναγκαίο.
Σκέψου το εξής:
- Το 2022, το 1/3 των εργαζομένων στην Ελλάδα δήλωσε ότι αντιμετώπισε έντονο άγχος στη δουλειά.
- Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, πάνω από το 70% των εργαζομένων δουλεύει υπερωρίες – συχνά απλήρωτες.
- Η κατάθλιψη αυξήθηκε κατά 20% μετά την πανδημία, με τους νέους εργαζόμενους να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι.
Κι όμως, στις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, το burnout αντιμετωπίζεται σαν παράσημο. Όσο περισσότερες ώρες δουλεύεις, τόσο «καλύτερος» θεωρείσαι. Η έννοια της ψυχικής υγείας στη δουλειά δεν είναι απλώς παραμελημένη. Είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Ας το πάρουμε από την αρχή: Το εργασιακό burnout δεν είναι “πολυτέλεια των τεμπέληδων”. Είναι σοβαρό ζήτημα υγείας. Και ναι, στην Ελλάδα του «δουλειά μέχρι θανάτου», ίσως είναι καιρός να κοιτάξουμε τι κάνουν οι άλλοι και να πάρουμε μερικές ιδέες. Υπάρχουν ελπίδες; Ίσως. Κάποιες ελληνικές επιχειρήσεις, κυρίως startups, έχουν αρχίσει να επενδύουν σε ψυχολόγους, well-being προγράμματα και ευέλικτα ωράρια. Είναι όμως η εξαίρεση, όχι ο κανόνας.
Η αλήθεια είναι ότι χρειαζόμαστε περισσότερες αλλαγές σε θεσμικό επίπεδο. Ειδικά σε μια χώρα όπου η ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί οδηγούν συχνά τους εργαζόμενους σε απόγνωση, το να μιλάμε για ψυχική υγεία μοιάζει, δυστυχώς, πολυτέλεια. Αλλά ίσως, αν αρχίσουμε να βλέπουμε πρωτοβουλίες όπως αυτή της Pang Dong Lai, να καταλάβουμε ότι μια ευτυχισμένη ζωή δεν είναι αντίθετη με την παραγωγικότητα. Είναι προϋπόθεση.
Είναι καιρός να ρωτήσουμε τον εαυτό μας: Θέλουμε να δουλεύουμε για να ζούμε ή να ζούμε μόνο για να δουλεύουμε;
