7 διαφορετικά είδη ορίων κι εμείς ακόμα τα ψάχνουμε

Μια φορά κι έναν καιρό στα βάθη της μακρινής Περσίας ήταν το πιο όμορφο, το πιο πολύτιμο, το πιο ακριβό και καλοφτιαγμένο χαλί του κόσμου, διακοσμημένο με  εικόνες που αναπαριστούσαν τη χαρά της ζωής, φτιαγμένο από μετάξι και ίνες από χρυσό και ασήμι. Εν τω μεταξύ, ο ιδιοκτήτης του, ήταν τόσο περήφανος για αυτό του το εμπόρευμα, που αντί να το κρεμάσει ή να το βάλει στην κεντρική βιτρίνα του καταστήματός του, το έστρωσε στην είσοδο. «Θα το καμαρώνω κάθε μέρα και θα το χαίρομαι, αλλά είναι και μια εξαίσια ευκαιρία να το βλέπει και να το θαυμάζει ο κάθε πελάτης, την ώρα που θα μπαίνει στο μαγαζί μου», έλεγε και η υπερηφάνεια ξεχείλιζε από το πρόσωπό του. Μέρα με τη μέρα, λοιπόν, η φήμη για την ομορφιά του χαλιού εξαπλωνόταν στα πέρατα της οικουμένης και χιλιάδες κόσμου συνέρρεαν στο κατάστημα, για να θαυμάσουν αυτό το μοναδικό χαλί.

Ο έμπορος ούτε για μια στιγμή δε σκέφτηκε να το πουλήσει. Κατάφερε όμως να πουλήσει αμέτρητα χαλιά σε πολύ υψηλότερες τιμές, από αυτές του χαλιού. Έτσι, μπορεί να έγινε πολύ πλούσιος, ωστόσο με την πάροδο του χρόνου, επειδή όλοι πατούσαν το χαλί ασταμάτητα, χωρίς να σκεφτούν ότι κι αυτό ήταν φθαρτό και θα μπορούσε να καταστραφεί, άρχισε να λερώνεται και να ξεθωριάζει. Γιατί, όπως κι εσύ θα φαντάζεσαι, μπορεί να συνέχιζαν να το πατάνε, έπαψαν όμως να ενδιαφέρονται γι’ αυτό, ενώ την ίδια στιγμή ο έμπορος έπαψε φυσικά να είναι περήφανος για το εμπόρευμά του, μέχρι που μια μέρα ένας καλός του πελάτης, σχεδόν του επέβαλε να το πετάξει, γιατί ήταν πια ένα κουρέλι και τίποτα παραπάνω, όπως χαρακτηριστικά του είπε.

Κι όμως, αν το καλοσκεφτείς κάπως έτσι δε συμβαίνει συχνά και με και με τις ζωές μας, όταν γινόμαστε ξαφνικά χαλί να μας πατήσουν και δε βάζουμε τα δικά μας προσωπικά όρια;

Είναι αλήθεια ότι τα προσωπικά μας όρια αποτελούν μία πολύ σημαντική πτυχή της προσωπικότητάς μας, καθώς αδιαμφισβήτητα μας βοηθούν να ανταπεξέλθουμε σε διάφορες στιγμές μέσα στη μέρα μας. Με πιο απλά λόγια, τα  όριά μας υποδεικνύουν, πού τελειώνει ο δικός μας σωματικός και ψυχικός χώρος και πού αρχίζει ο χώρος του άλλου, βοηθώντας μας με αυτό τον τρόπο να έχουμε μία πιο καθαρή εικόνα του αληθινού μας εαυτού. Και βέβαια, όσο και αν σου φαίνεται παράξενο, οι ψυχολόγοι επιμένουν ότι τα προσωπικά όρια δεν είναι ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά εφτά. Τα φυσικά, τα πνευματικά, τα κοινωνικά, τα συναισθηματικά, τα ερωτικά, τα χρονικά, καθώς και τα οικονομικά.

Λέω να σε ξεκινήσω με τα φυσικά όρια, τα οποία βεβαίως αναφέρονται στο σεβασμό που απαιτείς να δείχνουν οι άλλοι για τον δικό σου προσωπικό χώρο. Όταν για παράδειγμα κάποιος χρησιμοποιεί τα πράγματά σου, χωρίς να σε ρωτήσει ή πάει να διαβάσει τα μηνύματα στο κινητό σου, στα κρυφά, τότε ναι, παραβιάζει τα φυσικά σου όρια. Από την άλλη, τα πνευματικά και τα συναισθηματικά όρια έχουν να κάνουν με τις αξίες μας, τις αντιλήψεις μας, τις επιλογές μας και τη γενικότερη ικανότητά μας να έχουμε οικειότητα με τους άλλους. Περιλαμβάνουν το σύνολο των συναισθηματικών μας αντιδράσεων και καθορίζουν ποιες συμπεριφορές ανεχόμαστε από τους άλλους και πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.

Και συνεχίζουμε με τα κοινωνικά όρια. Όταν μιλάμε λοιπόν γι’ αυτά, εννοούμε το σεβασμό που δείχνουν οι άλλοι για τις κοινωνικές επαφές που επιλέγουμε να έχουμε στη ζωή μας, ενώ φαίνεται να παραβιάζονται, όταν κάποιος μας κάνει κριτική, γι’ αυτές μας τις επιλογές. Από τη μεριά τους, τα ερωτικά όρια, υπάρχουν για να προσδιορίσουν το δικό σου ιδιωτικό χώρο και να καθορίσουν αυτόν που θα αγγίξεις, αλλά και αυτός που θέλεις να σε αγγίξει. Πολύ σημαντικά είναι επίσης και τα χρονικά όρια. Αυτά έχουν να κάνουν με το σεβασμό -από και προς εμάς- για τον τρόπο και την ταχύτητα με την οποία διεκπεραιώνουμε μια υποχρέωση ή μια δραστηριότητα γενικότερα . Άλλωστε, όλοι έχουμε στη ζωή μας άτομα τα οποία συνηθίζουν να τακτοποιούν τις υποχρεώσεις τους έγκαιρα, ενώ άλλα πάλι είναι, θα λέγαμε, της τελευταίας στιγμής, προτιμώντας να ζουν με την ένταση που φέρνει η εκπνοή μιας προθεσμίας.

Και βέβαια είναι και τα οικονομικά όρια, τα οποία έρχονται να περιγράφουν το δικό σου μοναδικό τρόπο να κερδίζεις, να διαχειρίζεσαι ή να αποταμιεύεις τα χρήματά σου, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που οι διαφορετικές στάσεις που κρατάνε οι άνθρωποι απέναντι στο χρήμα, είναι ικανές να πυροδοτήσουν προβλήματα, ειδικά στην περίπτωση που δεν υπάρχει σεβασμός κι ενσυναίσθηση σχετικά με τον τρόπο ζωής του άλλου.

Είναι πολύ σημαντικό να πούμε σε αυτό το σημείο ότι το να θέτουμε υγιή προσωπικά όρια,  μας βοηθά να αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τον εαυτό μας, μιας και με αυτό τον τρόπο ενισχύουμε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή μας κι έτσι αποκτούμε πιο υγιείς σχέσεις με τους γύρω μας. Σε αντίθετη περίπτωση, η έλλειψη υγιών ορίων, είναι πιθανόν να μας οδηγήσει σε συγκρούσεις, εξάντληση, αλλά και μεγάλο άγχος. Ειδικότερα, άτομα με πολύ χαλαρά όρια, μπορεί να επηρεάζονται πολύ έντονα από τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων. Ίσως έχουν αδύναμη αίσθηση ταυτότητας, ενώ τα συναισθήματά τους θα διαπιστώσεις πολλές φορές ότι εξαρτώνται από το πώς αντιμετωπίζονται από τους άλλους.

Πέφτουν στην παγίδα να αξιολογούν τις δικές τους ανάγκες ως λιγότερο σημαντικές σε σχέση με των άλλων ή ακόμα και να μη γνωρίζουν τι πραγματικά έχουν ανάγκη, ώστε να θέσουν σαφή όρια, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που θα τα δεις να έχουν μια ακόρεστη ανάγκη και δίψα για να ελέγχουν τις ζωές των γύρω τους.

Από την άλλη πλευρά, είναι κι αυτοί που επιλέγουν να οικοδομούν έναν πολύ υψηλό τοίχο μπροστά τους. ‘Ετσι, τα όρια που θέτουν είναι πιο άκαμπτα από ποτέ, με αποτέλεσμα η ανθρώπινη επικοινωνία να δυσχεραίνει και τελικά να σταματά. Ναι, είναι εκείνοι οι άνθρωποι, οι οποίοι αντί να θέτουν υγιή όρια, τελικά χτίζουν ψηλά τείχη, γιατί χρειάζονται επιπλέον προστασία κι ασφάλεια. Ωστόσο, αν ήξεραν εκείνο το μαγικό τρόπο να χαράσσουν σαφή όρια, ίσως δε θα ήταν αναγκαίο να κλειστούν μέσα σε τείχη. Αν συναντήσεις τέτοιους ανθρώπους, ίσως τους δεις να κλείνονται χωρίς λόγο στον εαυτό τους, ενώ συχνά νιώθουν η εγγύτητα με τους άλλους, να τους προκαλεί άγχος, φοβούμενοι πολλές φορές ότι θα χάσουν την ανεξαρτησία τους, στην περίπτωση που σχετιστούν στενά με κάποιον.

Και βέβαια, όπως είπαμε και πριν, τα ελαστικά κι εύκαμπτα όρια, είναι τα υγιή όρια. Είναι αυτά που προσαρμόζονται ανάλογα με το είδος της σχέσης που έχουμε με έναν άνθρωπο και τις συναισθηματικές μας ανάγκες. Τα άτομα που οριοθετούν σωστά τη ζωή τους, φαίνεται να είναι πιο ανοιχτά στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, επιδιώκοντας μονάχα ειλικρινείς συζητήσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ευγένεια και ηρεμία. Άλλωστε, έχουν πλήρη επίγνωση του αξιακού τους συστήματος, καθώς και του τρόπου που περιμένουν από τους άλλους ν’ ανταποκριθούν σε αυτό.

Μακάρι να έχεις μεγαλώσει κι εσύ σε μία ζεστή και υγιή οικογένεια, στην οποία είχες την ελευθερία να διαφοροποιηθείς από τα μέλη της και να χτίσεις τη δική σου, ξεχωριστή προσωπικότητα. Μακάρι να εισέπραξες κι εσύ, την αποδοχή και τη στοργή από τους γονείς σου, μέσα από όρια εύκαμπτα, τα οποία σε οδήγησαν στην αυτογνωσία και την αυτοεκτίμηση. Κι αν όμως δεν έγιναν όλα με το «σωστό» τον τρόπο, και τι έγινε; Όλα μπορούν να επιτευχθούν, αρκεί να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και με τους άλλους για αυτά που νιώθεις, γι’ αυτά που είσαι και γι’ αυτά που επιζητείς από τους άλλους. Φτιάξε, λοιπόν, σωστά το φράχτη γύρω από το σπίτι σου, με τα σωστά υλικά, την κατάλληλη εποχή και στις σωστές αναλογίες.