Θεωρία "Ε.R.G.": Οι τρεις κυρίαρχες ανθρώπινες ανάγκες

Η ψυχολογία ορίζει την έννοια του κινήτρου ως μια εσωτερική κατάσταση, η οποία προκαλεί, κατευθύνει και διατηρεί μια συμπεριφορά. Θα μπορούσαμε να πούμε επίσης ότι είναι τα αίτια που προκαλούν την ανθρώπινη συμπεριφορά και οι λόγοι που την εξηγούν. Πάμε λοιπόν να προσπαθήσουμε να κατηγοριοποιήσουμε τα κίνητρα.

Ας ξεκινήσουμε με το γεγονός ότι τα ανθρώπινα κίνητρα μπορεί να είναι «εγγενή» ή «επίκτητα», δηλαδή να έχουν κληρονομική βάση ή να αποκτώνται μέσα από διαδικασίες μάθησης κατά την αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον. Επίσης, μπορούμε να τα διακρίνουμε σε «φυσιολογικά», που εξυπηρετούν τη λειτουργία του οργανισμού και την ομοιόσταση, σε «βιολογικά», που εξυπηρετούν την  επιβίωση, τη συντήρηση και την αναπαραγωγή και σε «ψυχολογικά», τα οποία σχετίζονται με το θυμικό, την προσωπικότητα, και τις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσει ένα άτομο με τους γύρω του. Ακόμη, τα κίνητρα μπορεί να είναι «συνειδητά» ή «ασυνείδητα». Πράγματι, αν το καλοσκεφτούμε, δεν είναι λίγες οι φορές που μας κυριεύουν ορμές και κίνητρα, τα οποία δε γνωρίζουμε, τα οποία αρνούμαστε  ή διαστρεβλώνουμε σε συνειδητό επίπεδο.

O Αμερικανός ψυχολόγος Aldelfer (1969), στην προσπάθειά του να επεκτείνει τη θεωρία ιεράρχησης των ανθρώπινων αναγκών του Maslow (1943), διατύπωσε τη δική του ενδιαφέρουσα θεωρία για τις τρεις κυρίαρχες ανθρώπινες ανάγκες και αυτές είναι: Οι βιοφυσιολογικές (existence), oι διαπροσωπικές σχέσεις (relatedness) κι οι ανάγκες ανάπτυξης (growth).

Η θεωρία επομένως «Ε.R.G.» δίνει βάρος στις βιολογικές ανάγκες, οι οποίες περιλαμβάνουν τις πρωταρχικές ανθρώπινες επιθυμίες για τροφή, νερό, στέγη, ερωτική ικανοποίηση, αλλά ταυτόχρονα εστιάζει και στις κοινωνικές ανάγκες. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη υγιών σχέσεων, οι επικοινωνιακές δεξιότητες, η δημιουργία στενών δεσμών, αλλά και η αίσθηση του «ανήκειν», καθίστανται βασικές ανάγκες για την υγιή και ομαλή διαβίωση των ατόμων.  Και βέβαια, πολύ σημαντικό είναι ότι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη και από αυτοβελτίωση κι ανάπτυξη. Η ανάπτυξη αυτή έρχεται μέσα από την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αξιοποίηση των ικανοτήτων μας, προκειμένου να καταφέρουμε να φτάσουμε σε ένα ανώτερο επίπεδο. Εμπεριέχει δε τις έννοιες της αυτογνωσίας, της άμεσης επαφής με τα συναισθήματά μας, της «μέτωπο με μέτωπο» αναμέτρησής μας με τις ανάγκες μας, τις προσδοκίες και τα όνειρά μας.

Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι αυτή η θεωρία, όσο απλή κι αν φαντάζει στα μάτια σου, είναι μια θεωρία που μπορεί και θα ήταν σίγουρα χρήσιμο να εφαρμοσθεί σε πολλά εργασιακά περιβάλλοντα. Ειδικότερα, ο εργαζόμενος επιδιώκοντας να καλύψει τις πρωταρχικές/βιολογικές του ανάγκες περιμένει έναν ικανοποιητικό μισθό καθώς και ένα ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον. Ακολούθως, οι ανάγκες του για σχέσεις σχετίζονται με την ομαδική εργασία και τη συνεργασία με τους συναδέλφους του, ενώ οι προσδοκίες του για ανάπτυξη, έχουν άμεση σχέση με τις ανάγκες που προκύπτουν για περαιτέρω εκπαίδευση, καθώς και για ανάληψη περισσότερων ευθυνών.

Τέλος, σύμφωνα με τη θεωρία «Ε.R.G.», σε κάθε άνθρωπο υπάρχουν ταυτόχρονα και οι τρεις ανάγκες. Ωστόσο, οι περισσότεροι από εμάς στρεφόμαστε σε άλλες ανάγκες, αν αυτές οι τρεις βασικές δεν μπορούν να ικανοποιηθούν. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι ακόμη κι αν ικανοποιούμε πλήρως μια ανάγκη (π.χ. στέγαση), αυτό δε σημαίνει ότι αυτή παύει να υφίσταται. Για παράδειγμα, μπορεί να έχεις ένα όμορφο και άνετο διαμέρισμα, ωστόσο δουλεύεις σκληρά για να αποκτήσεις ένα πολύ μεγαλύτερο, με περισσότερες ανέσεις, το οποίο όμως δεν έχεις πραγματικά ανάγκη. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά ένα άτομο μπορεί να παλινδρομεί σε προηγούμενες ανάγκες του, εάν νιώσει ματαίωση από την προσπάθεια ικανοποίησης μιας επιθυμίας του.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι γίνεται ένας διαχωρισμός μεταξύ βιολογικών και κατά κάποιο τρόπο ψυχολογικών αναγκών. Οι πρώτες είναι βασική προτεραιότητα για να έρθουν και να «ολοκληρώσουν» το άτομο οι δεύτερες. Όπως και να ‘χει όμως, σίγουρα οι άνθρωποι θα ήμασταν λίγο πιο χαρούμενοι και ικανοποιημένοι, αν όλοι μας καταφέρναμε να λειτουργήσουμε σε υψηλά επίπεδα και εκμεταλλευόμασταν τα χαρίσματα και τις ιδιαίτερες ικανότητες που καθένας από εμάς διαθέτει.

Ο Αbraham Maslow πάντως από τις εντατικές μελέτες του πάνω σε άτομα που επιτυγχάνουν την αυτοεκπλήρωση και την αυτοπραγμάτωση, μάς δίνει μια μικρή εικόνα γι ‘αυτούς τους αξιοζήλευτους ανθρώπους: Τείνουν λέει να αποδέχονται τον εαυτό τους και τους άλλους όπως είναι, ενδεχομένως να τους απασχολεί ο εαυτός τους, αλλά την ίδια στιγμή είναι και ελεύθεροι να αναγνωρίσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων, έχουν την ικανότητα να προσαρμόζονται στη μοναδικότητα των άλλων ανθρώπων και των καταστάσεων, αντί να έχουν μια μηχανική και στερεότυπη συμπεριφορά, είναι σε θέση να δημιουργήσουν στενές σχέσεις -έστω και με λίγα, αλλά ξεχωριστά για εκείνους άτομα-, μπορούν να είναι αυθόρμητοι και δημιουργικοί, αντιστέκονται στη συμβατικότητα και προβάλλουν με έναν υγιή τρόπο την προσωπικότητά τους, ενώ ταυτόχρονα ανταποκρίνονται και στις απαιτήσεις της πραγματικότητας! Ίσως μπορούμε κι εμείς να κατακτήσουμε κάποια από αυτά τα στοιχεία, ξεκινώντας από σήμερα κιόλας· τι λέτε, ξεκινάμε;

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!