Ανθρώπινος εγκέφαλος· αυτό το άλυτο μυστήριο

Δακτυλικά αποτυπώματα: Mοναδικά για τον κάθε άνθρωπο.  Ανθρώπινος εγκέφαλος: όργανο το οποίο, πρόσφατα έχει αποδειχθεί ότι είναι μοναδικό σε κάθε άνθρωπο. Το χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να ελέγξουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Τουλάχιστον μέχρι τώρα, γιατί στα επόμενα χρόνια, ποιος ξέρει πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η σπουδαία ανακάλυψη;

Ναι καλά άκουσες. Γιατί μπορεί και για σένα η ταυτοποίηση ενός ανθρώπου μέσω του εγκεφάλου του, να φαινόταν αδιανόητη, αλλά σίγουρα θα ήξερες ότι τουλάχιστον τα δακτυλικά αποτυπώματα οδηγούν στην ταυτοποίηση, μιας κι είναι μοναδικά για κάθε άτομο, ακόμη και στην περίπτωση των πανομοιότυπων διδύμων. Επίσης, είναι άξιο θαυμασμού ότι τα μοτίβα και τα χαρακτηριστικά των δακτυλικών μας αποτυπωμάτων σχηματίζονται πριν από τη γέννηση και παραμένουν αμετάβλητα καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής, εκτός από την περίπτωση που τραυματιστεί σοβαρά το δέρμα μας και δημιουργηθεί κάποια ουλή.

Αλλά ας γυρίσουμε σε αυτά τα σχετικά πρόσφατα νέα που αφορούν τον εγκέφαλό μας και τα οποία είναι αποτέλεσμα ερευνών των τελευταίων δεκαετιών.

Αν μελετήσουμε λοιπόν τον εγκέφαλο μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ανθρώπων, όπως για παράδειγμα των μουσικών, των επαγγελματιών αθλητών ή αυτόν των σκακιστών, αυτών που μιλάνε πολλές γλώσσες ή των πολυταξιδεμένων αυτού του κόσμου, θα βρούμε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στις περιοχές του εγκεφάλου τους. Όλα αυτά είναι περιπτώσεις στις οποίες, τα άτομα εξασκήθηκαν σε μια δεξιότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου τους, να δημιουργήσουν ή να αυξήσουν συγκεκριμένες νευρικές επικοινωνίες ή συνδέσεις. Και μάλιστα, έχει διαπιστωθεί ότι από τη στιγμή που ένα άτομο θα μπει στη διαδικασία να καταπιαστεί με μια νέα δραστηριότητα, μόλις μια βδομάδα αργότερα, θα έχουν συμβεί σημαντικές αλλαγές στον εγκέφαλό του.

Και τώρα θα μου πεις: «κι εμείς οι υπόλοιποι που δεν καταπιανόμαστε με μια συγκεκριμένη τέχνη ή που έχουμε μια πιο συμβατική καθημερινότητα, τι το ξεχωριστό έχουμε στον εγκέφαλό μας, το οποίο μας διαφοροποιεί από τους γύρω μας;» Αρκεί να σου πω ότι οι νευρολόγοι λένε ότι κάθε φορά που ανακαλούμε μια ανάμνηση ή κάνουμε μια νέα σκέψη, αυτόματα δημιουργούμε μια νέα σύνδεση, ένα νέο μονοπάτι επικοινωνίας μεταξύ των κυττάρων του εγκεφάλου μας(!) Μόνο να φανταστείς, λοιπόν, πόσο διαφορετικές σκέψεις κάνει ο καθένας από εμάς και πόσο διαφορετικές αναμνήσεις έχει από τη ζωή του, προκειμένου να συνειδητοποιήσεις ότι η μοναδικότητα αυτού του θαυμαστού οργάνου, φαίνεται πολύ πιο λογική τώρα.

Εξάλλου, ακόμη κι ένα ατύχημα ή μια διαταραχή, είναι πιθανόν να αφήσουν τα ίχνη τους στον εγκέφαλό μας. Άτομα που έχουν χάσει την ακοή τους ή την όρασή τους, αν τα παρατηρήσει κανείς, θα δει ότι έχουν αναπτύξει περίφημα και σε πολύ μεγάλο βαθμό άλλες δεξιότητές τους. Ταυτόχρονα, άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα στον ύπνο τους ή άτομα με διαταραχές προσοχής, είναι παραδείγματα στα οποία η εγκεφαλική λειτουργία έχει αναπροσαρμοστεί με τρόπο τέτοιο, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις των αλλαγών στον οργανισμό τους. Επομένως, και πάλι, δε βλέπεις να έχουμε μια αλλαγή στις λειτουργίες του εγκεφάλου, με έναν τρόπο σαν να είναι τελικά όλη μας η ζωή περασμένη κι αποτυπωμένη μέσα σ’ αυτό το παράξενο μέρος του εγκεφάλου;

Κι όμως, πολλές σου απορίες θα λυθούν, αν σκεφτείς ότι ο εγκέφαλος είναι ένας μυς. Όπως γυμνάζεις τους μυς της κοιλιάς σου για να είναι σε φόρμα, καλαίσθητοι και δυνατοί, έτσι θα συνεχίζεις να γυμνάζεις και το μυαλό σου. Οι τρόποι, πολλοί, πάρα πολλοί.

Μπορείς να ενημερώνεσαι και να διαβάζεις για θέματα που μαγνητίζουν το  ενδιαφέρον σου, μπορείς να είσαι ενήμερος καθημερινά για τα τεκταινόμενα αυτού του κόσμου, μπορείς να παρακολουθείς ταινίες ή να πηγαίνεις να παρακολουθείς θεατρικές παραστάσεις, μπορείς ν’ αρχίζεις να ασχολείσαι με παιχνίδια γνώσεων, μπορείς να παρακολουθήσεις σεμινάρια σχετικά ή άσχετα με το επάγγελμά σου. Ακόμη και μία αλλαγή στη διαδρομή από το σπίτι σου στη δουλειά σου, όλα αυτά είναι πιθανόν να εξελίξουν θετικά τον εγκέφαλό σου, δημιουργώντας νέα νευρικά κύτταρα ή αυξάνοντας τις μεταξύ τους συνδέσεις (συνάψεις).

Επίσης, μένοντας προσηλωμένος στην εξέλιξη της υπόθεσης του βιβλίου που μόλις ξεκίνησες να διαβάζεις, έχεις μπροστά σου μια θαυμάσια ευκαιρία να γυμνάσεις το μυαλό σου στην κατανόηση της πλοκής, αλλά και τη συγκέντρωση της προσοχής σου εκεί. Και βέβαια, το σερφάρισμα στο διαδίκτυο, αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια εξάσκηση του νου. Μάλιστα, ειδικοί από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, παρατήρησαν ότι το συχνό σερφάρισμα μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη άνοιας, σε μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ παράλληλα βελτιώνει την ανθρώπινη μνημονική ικανότητα.

Και κάτι ακόμα.Ένα ημερολόγιο ή τα πολύχρωμα αυτοκόλλητα χαρτάκια που συνηθίζεις κι εσύ να κολλάς στο ψυγείο ή στον καθρέφτη σου, εκεί που καταγράφεις τις δικές σου υπενθυμίσεις, όχι μόνο δε θα αφήσουν τη μνήμη σου να τεμπελιάσει, αλλά έχει βρεθεί ότι απαλλάσσουν το νου από την υποχρέωση να συγκρατεί λεπτομέρειες και πληροφορίες για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπως είναι ένα ραντεβού για συνέντευξη, μια συνάντηση με τον κολλητό σου, ακόμη και η ημερομηνία  γενεθλίων του αγαπημένου σου. Έτσι, τώρα θα μπορείς ν’ ασχοληθείς με πιο απαιτητικά θέματα και θα μπορέσεις να κάνεις πολλά πράγματα μαζί.

Απίστευτο πράγμα ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Μοναδικός, σαν χάρτης που πρέπει να αποκωδικοποιήσεις για τον καθένα. Και μπορεί να λέμε πως το δακτυλικό αποτύπωμά μας, είναι εκείνο που μας ταυτοποιεί, τουλάχιστον βάσει νόμου,