«Ψυχικά ανθεκτικός»: Aντέχω τα πάντα αλλά πονάω

Ας ξεκινήσουμε σκεπτόμενοι ένα αεροπλάνο που πρόκειται να ταξιδέψει. Κατά τη διάρκεια της πτήσης του, μπορεί να συναντήσει κενά αέρος, καταιγίδες, κεραυνούς, δυνατούς άνεμους. Σκοπός του αεροσκάφους είναι να φτάσει στον προορισμό του, ολοκληρώνοντας το ταξίδι του, παρά τα εμπόδια και τις αναποδιές που αναπόφευκτα θα αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια της πτήσης του. Βέβαια, για να μπορέσει να γίνει αυτό, θα υπάρχουν κάποια «εργαλεία» ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα οι δυσκολίες. Μπορεί για παράδειγμα να υπάρχει ενημέρωση για τον καιρό, έτσι ώστε ο πιλότος να έχει προετοιμαστεί κατάλληλα. Επίσης, ένα σύγχρονο αεροσκάφος  έχει κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να «αντέξει» τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Και τελικά,  έχοντας τα κατάλληλα εργαλεία και διαθέτοντας μια καλή κατασκευή, θα καταφέρει να ξεπεράσει τις αντιξοότητες και θα προσγειωθεί με ασφάλεια στον προορισμό του.

Ανάλογες δυσκολίες μπορούμε να εμφανιστούν και στο «ταξίδι» της ζωής. Ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται και να επιβιώνει από καθημερινές μικροενοχλήσεις ή από τραυματικά γεγονότα ζωής, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Η διαδικασία λοιπόν της επιτυχούς προσαρμογής του στις αντιξοότητες, στις τραυματικές εμπειρίες, στις απειλές ή σ’ άλλες πηγές στρες όπως η ανεργία, τα προβλήματα σχέσεων, υγείας ή οικονομικής φύσεως, ονομάζεται «ψυχική ανθεκτικότητα».

Βεβαίως, εδώ να πούμε ότι διαθέτοντας ανθεκτικότητα, δε σημαίνει ότι θα νιώθουμε πάντα θετικά συναισθήματα ή δε θα βιώνουμε αρνητικές καταστάσεις. Σημαίνει όμως ότι μπορούμε να απαντάμε σε αυτές, να τις διαχειριζόμαστε και να συνεχίζουμε σταθερά την πορεία της ζωής μας, υιοθετώντας αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης των δυσκολιών που προκύπτουν.

Σε αυτό το σημείο να σου πω ότι η ψυχική ανθεκτικότητα είναι ένα εγγενές ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Με πιο απλά λόγια, γεννιόμαστε όλοι μας με ικανότητες προσαρμογής σε δυσκολίες. Ωστόσο, μπορούμε να φανταστούμε την ανθεκτικότητα σαν ένα μυ του σώματός μας που υπάρχει μεν, αλλά για να μεγαλώσει σε μέγεθος και δύναμη, απαιτεί προσπάθεια και διαρκή γυμναστική. Πάμε να δούμε λοιπόν τι μπορεί να ενισχύσει αυτή μας την πολύτιμη ιδιότητα.

Καταρχάς, η αποδοχή όλου το φάσματος των συναισθημάτων μας. Μόνο να σκεφτούμε ότι όλα τα συναισθήματα, ακόμη και τα στενάχωρα, είναι πολύτιμα. Για παράδειγμα, ο φόβος σε καταστάσεις δύσκολες και πρωτόγνωρες  είναι προστατευτικός. Αντίθετα, η απώθηση του φόβου επιφέρει ψυχικές διαταραχές όπως φοβίες, αγχωτικές διαταραχές ή κατάθλιψη. Το άγχος όταν βρισκόμαστε σε μια νέα και εν δυνάμει απειλητική κατάσταση αποτελεί το έναυσμα για δημιουργία. Είναι το δημιουργικό άγχος που θα βοηθήσει να παράγουμε λύσεις. Η δε αγωνία για το θάνατο φυσικά είναι επώδυνη. Ωστόσο, έχεις σκεφτεί ποτέ ότι σε καταστάσεις κρίσεων, αποτελεί την ευκαιρία για πνευματική αφύπνιση, ωρίμανση και βοηθάει στην κατανόηση όσων είναι σημαντικά στη ζωή;

Επίσης, η σύνδεση κι η συσχέτιση με τους άλλους αποτελεί βασικό συστατικό της ψυχικής ανθεκτικότητας και της ανθρώπινης ευημερίας. Όταν περιτριγυριζόμαστε από ανθρώπους που μας καταλαβαίνουν, έχουμε τη δυνατότητα να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας και να λάβουμε υποστήριξη κι αποδοχή. Ο άνθρωπος λοιπόν πραγματώνεται μέσα από τις σχέσεις με τους άλλους κι έτσι το μοίρασμα κι η γνήσια φροντίδα κι αγάπη αποτελούν βασικά στοιχεία της ψυχικής του ανθεκτικότητας.

Ένας βασικός προστατευτικός παράγοντας είναι επίσης η θετική μας αυτοεικόνα. Έρευνες έχουν δείξει ότι η θετική εικόνα για τον εαυτό μας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο χτίσιμο της ανθεκτικότητάς μας. Μάλιστα, όταν ένα άτομο γνωρίζει τα θετικά του στοιχεία και παράλληλα διαθέτει εσωτερικό κέντρο ελέγχου -δηλαδή αισθάνεται ότι μπορεί ο ίδιος να ελέγξει τη ζωή του και το μέλλον του- μπορεί πιο εύκολα να ανακάμψει μετά από μια δυσκολία και να νιώσει κύριος του εαυτού του.

Και φυσικά, κάτι πολύ σημαντικό είναι ο έξυπνος τρόπος διαχείρισης του παρελθόντος μας. Κάθε δυσκολία ή πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε τότε κι έχει ξεπεραστεί, μπορεί να λειτουργήσει σαν μάθημα για το παροντικό πρόβλημα και να έρθει να ενισχύσει την ψυχική μας ανθεκτικότητα. Ωστόσο, όπως σχεδόν όλα σε τούτη τη ζωή, έτσι και το χάρισμα της ψυχικής ανθεκτικότητας μπορεί να προκαλέσει και αρνητικές συνέπειες σε εμάς, εάν δεν το χειριστούμε σωστά.

Για παράδειγμα το να λέμε σε κάποιον ότι είναι ανθεκτικός, μπορεί να εστιάζει στην προσωπική του δύναμη, αλλά ταυτόχρονα περνάει και σε αυτόν και σε με εμάς τη λαθεμένη αντίληψη ότι είναι πάντα δυνατός, ότι ποτέ δεν είναι στενοχωρημένος και ότι όλα στη ζωή γι αυτόν είναι εύκολα. Πρόκειται δηλαδή για μια παρερμηνεία, γύρω από την οποία είναι πιθανό να εγκλωβιστεί το άτομο και να εμφανίσει ακόμα και καταθλιπτικές συμπεριφορές ή κρίσεις πανικού.

Δυστυχώς, συχνά η ανθεκτικότητα θεωρείται αυτονόητη από πολλούς, ειδικά από αυτούς που είναι πολύ απαιτητικοί με τον εαυτό τους, αλλά και με τους άλλους. Οι τελειομανείς από τη μία, ξεχνούν ότι είναι άνθρωποι και ότι χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν στις αλλαγές της ζωής. Έτσι δεν αφήνουν τον εαυτό τους να αφεθεί και να πάρει βοήθεια κι στήριξη, ακόμα κι από πολύ κοντινούς τους ανθρώπους. Από την άλλη, οι απαιτητικοί με τους άλλους, φαίνονται συχνά στο χώρο εργασίας, όπου όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι φαίνονται να είναι απογοητευμένοι κι εξουθενωμένοι, όταν βλέπουν ότι η βελτιωμένη απόδοσή τους οδηγεί μόνο σε συνεχώς αυξανόμενες προσδοκίες παραγωγικότητας από τους προϊστάμενούς τους. Με άλλα λόγια, υπομένοντας πολλά στο βωμό της ψυχικής ανθεκτικότητας, εν τέλει, όχι μόνο δεν απολαμβάνουν την εκτίμηση και το θαυμασμό του αφεντικού τους και γενικότερα των γύρω τους, αλλά παράλληλα οι εργασιακές απαιτήσεις ολοένα και αυξάνονται κι ο φαύλος κύκλος που δημιουργείται είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ πως δεν έχει τέλος.

Όπως έλεγε κι ο κορυφαίος προπονητής του αμερικανικού ποδοσφαίρου, Vince Lombardi: «Σημασία δεν έχει πόσες φορές θα πέσεις κάτω, άλλα πόσες φορές θα σηκωθείς». Ωστόσο, αυτό το σήκωμα καλό είναι να γίνεται επειδή πραγματικά το επιθυμούμε εμείς οι ίδιοι και το θεωρούμε χρήσιμο στη ζωή κι όχι επειδή μας εξαναγκάζει κάποιος άλλος προς δικό του αποκλειστικά όφελος!

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!