Εφιάλτης ήταν και πέρασε

Τα όνειρα είχαν πάντα τη δύναμη να γοητεύουν, να εξάπτουν τη φαντασία και να ξυπνούν τον εσωτερικό μας κόσμο. Νεράιδες και βασιλιάδες να περιπλανώνται γύρω μας, πρόσωπα γνωστά (αλλά κι άγνωστα), ήχοι πλήρως ενσωματωμένοι (αλλά και μη) στο περιβάλλον. Άλλες φορές εξωγήινα πλάσματα που μας καταδιώκουν, εικόνες του εαυτού μας να ‘ναι περιτριγυρισμένος από πύρινες φλόγες, ερπετά να σέρνονται πάνω στο δέρμα μας, ανθρωποκυνηγητά εμπνευσμένα από ταινία τρόμου. Και μετά ακούγεται ξαφνικά το ξυπνητήρι!

Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για τα όνειρα, που όλοι λίγο-πολύ βλέπουμε, αλλά και για τους εφιάλτες που μας ταλαιπωρούν με τη βραδινή τους, συνήθως, παρουσία.

Ίσως αυτή τη στιγμή να σκέφτεσαι τον Freud, τον πατέρα της ψυχανάλυσης και το βιβλίο του αυτό για την ερμηνεία των ονείρων. Ωστόσο, δεν ήταν ο πρώτος που έψαξε τι κρύβεται πίσω απ’ τις περιπλανήσεις μας κατά τη διάρκεια του ύπνου, προτείνοντας τη θεραπεία μέσω της ερμηνείας των ονείρων.

Απ’ τα αρχαία χρόνια, όταν ο ασθενής δεν ήταν δυνατόν να θεραπευτεί με τη βοήθεια της ορθόδοξης ιατρικής –με φάρμακα κι εγχειρήσεις, δηλαδή– οι γιατροί τον συμβούλευαν να στραφεί προς τον Ασκληπιό και να ζητήσει τη θεϊκή του χάρη. Πράγματι, η θεραπεία ερχόταν μέσω της επίσκεψης, στο όνειρο του ασθενή, του ίδιου του θεού ή ενός συμβόλου του, όπως ήταν το ιερό φίδι. Το όνειρο, με αυτόν τον τρόπο, θα έφερνε την πολυπόθητη θεραπεία ή θα έδινε τις κατάλληλες οδηγίες για τη θεραπευτική αγωγή του ασθενούς.

Το όνειρο, λοιπόν, συνίσταται στη βίωση μιας διαδοχής εικόνων, ήχων και συναισθημάτων κατά τη διάρκεια του ύπνου και πολλοί πιστεύουν ότι πρόκειται για μια μυστήρια μορφή επικοινωνίας μεταξύ ασυνείδητου και συνειδητού κόσμου. Με πιο απλά λόγια, όταν πέφτουμε στο κρεβάτι σας για να κοιμηθούμε, θεωρούν ότι το μυαλό μας λειτουργεί όπως ένας υπολογιστής που κλείνει. Τα όνειρα, δηλαδή, φέρνουν εις πέρας τις εκκρεμότητες των αρχείων της ημέρας μας, προκειμένου να κοιμηθούμε ήσυχοι και να εκτελεσθούν οι απαραίτητες ζωτικές λειτουργίες για τον οργανισμό μας. Σ’ αυτήν την ιδέα βασίστηκαν κι οι ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα που μας απασχολούσαν μέσα στη μέρα.

Βέβαια, μέχρι εδώ όλα ακούγονται καλά, αλλά τι γίνεται όταν βλέπουμε εφιάλτες και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό ώστε να αρχίζει να διαταράσσεται ο ύπνος μας;

Όσο περίεργο κι αν σου ακούγεται, οι εφιάλτες δεν αποτελούν σπάνιο φαινόμενο. Σύμφωνα με έρευνες, περίπου το 5-10% των ανθρώπων βλέπει άσχημα όνειρα τουλάχιστον μία φορά το μήνα.

Οι εφιάλτες, όπως και τα όνειρα, μας επισκέπτονται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM κι είναι το στάδιο εκείνο του ύπνου κατά το οποίο τα μάτια μας κινούνται γρήγορα. Η διαφορά τους είναι πως προκαλούν αισθήματα έντασης, φόβου χωρίς διαφυγή, τρόμου, άγχους ή πανικού, που συνήθως ξυπνούν αυτόν που τους βλέπει.

Αρχικά, το να βρει κανείς την αιτία για την οποία ξυπνά κάθε βράδυ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο κατά πόσο μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Κι εδώ, πρωτεύων σύμμαχος του εφιάλτη είναι το άγχος. Όλοι λίγο έως πολύ αντιμετωπίζουμε στρεσογόνες καταστάσεις στην καθημερινότητά μας, κι αυτός είναι κι ο λόγος που δεν υπάρχει  άνθρωπος που να μην έχει δει εφιάλτη, έστω και μία φορά σε όλη του τη ζωή.

Συχνά, κάποια έντονα δυσάρεστη εμπειρία του παρελθόντος (μια απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου, μια κλοπή, ένας βιασμός) στοιχειώνουν τον άνθρωπο που τη βίωσε κι όλα αυτά παίρνουν σάρκα κι οστά στον ύπνο του. Σε αυτήν την περίπτωση, θα ήταν χρήσιμο να αναγνωρίσουμε την αιτία, να προσπαθήσουμε να την ξεπεράσουμε και να την εκλογικεύσουμε, όσο αυτό είναι φυσικά εφικτό.

Ακόμη, δεδομένου ότι σωματικοί κι οργανικοί παράγοντες μπορεί να κρύβονται πίσω απ’ τις σκηνές εφιάλτη, όπως η υπερβολική χρήση αλκοόλ ή το ανθυγιεινό ή και πικάντικο φαγητό, λίγο πριν πέσουμε για ύπνο, θα ήταν χρήσιμο να τρώμε ελαφριά πριν κοιμηθούμε, να ‘μαστε μακριά από οθόνες κι έντονα φώτα, να βάζουμε να παίξει ένα από εκείνα τα chillout κομμάτια που έχουμε στην playlist μας.

Τέλος, ακόμη κι ο τρόπος που κοιμόμαστε, επηρεάζει το περιεχόμενο –το οπτικό κυρίως– του πολύτιμου ύπνου μας. Για παράδειγμα, αν πιέζετε το πρόσωπό σας στο μαξιλάρι, οι πιθανότητες να δείτε έναν εφιάλτη σχετικό με πνιγμό είναι αρκετά αυξημένες!

Πάντως, όσο περίεργο κι αν σας ακούγεται, έρευνες έχουν δείξει ότι το 50% όσων βλέπουν συχνά εφιάλτες, δεν το θεωρούν πρόβλημα και δηλώνουν μάλιστα ότι τους βρίσκουν συναρπαστικούς ή αποτέλεσμα του έξτρα δημιουργικού μυαλού τους. Το υπόλοιπο 50%, δυστυχώς, ταλαιπωρείται και χάνει συχνά τον ύπνο του λόγω άσχημων ονείρων. Ωστόσο, με βελτίωση της ποιότητας του ύπνου μας, με αποβολή των αρνητικών σκέψεων και με τη σωστή προετοιμασία του οργανισμού μας, προκειμένου να μπει σε κατάσταση ύπνου, οι πριβέ βραδινές κινηματογραφικές προβολές του μυαλού μας, μπορεί τελικά να μη μας είναι και τόσο επικίνδυνες!