Μήπως όλα αυτά τα «μυστικά της επιτυχίας» είναι λίγο μούφα τελικά;

Μη μου πεις ότι δε σου αρέσει κι εσένα να διαβάζεις εκείνα τα ωραία άρθρα που ξεχειλίζουν από συμβουλές επιτυχίας. Συμβουλές επιδίωξης της απόλυτης ευτυχίας ως προς τους φίλους, τις σχέσεις, μια σωστή επαγγελματική σταδιοδρομία, συμβουλές αδυνατίσματος, συμβουλές επιτυχίας για μια ευτυχισμένη ζωή γενικότερα.

Είναι άρθρα διασκεδαστικά, ευκολοδιάβαστα -γραμμένα συνήθως σε λίστες ή αριθμημένα κι έτσι, με αυτόν τον τρόπο, μπορείς να τα μοιραστείς εύκολα με κάποιον φίλο, να τα θυμάσαι εύκολα και να τα αναλύσεις ακόμα πιο εύκολα. Γι’ αυτό και όλοι μας πέφτουμε με τα μούτρα όταν πέσει στα χέρια μας ένα τέτοιο άρθρο ή όταν δούμε στην τηλεόραση μια εκπομπή που να αναλύει ξεκάθαρα κι άμεσα (εδώ και τώρα) τις «συνταγές επιτυχίας» της ζωής. Επίσης, ακόμα πιο δελεαστικές φαντάζουν στα μάτια μας, οι συνεντεύξεις που παρακολουθούμε από γνωστά πρόσωπα, τα οποία εννέα στις δέκα φορές θα ερωτηθούν για το μυστικό της επιτυχίας τους σχετικά με την καριέρα τους, για τη δραστήρια και γεμάτη εκπλήξεις και ενδιαφέρον ζωή τους ή για τις συμβουλές που θα έδιναν σε κάποιον για να κρατήσει πετυχημένο ένα γάμο ή μια σχέση.

Ωστόσο, στην ψυχολογία αλλά και γενικότερα στη ζωή, -καλώς ή κακώς- τα λεγόμενα μυστικά επιτυχίας δεν υπάρχουν. Δεν υπάρχουν με την έννοια ότι ο δρόμος για την επιτυχία δε θα πρέπει να θεωρείται μονόδρομος. Ευτυχώς, ο κάθε άνθρωπος είναι μια μοναδική και ξεχωριστή οντότητα στο χώρο και στο χρόνο κι έτσι οφείλει και πρέπει να βρει έναν αντίστοιχα μοναδικά και ξεχωριστό τρόπο για να ζήσει μια ζωή μες στη χαρά και την ικανοποίηση.

Ας γίνουμε λοιπόν λίγο πιο συγκεκριμένοι πάνω σε αυτό.

Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να πούμε ότι οι πιο πολλές συμβουλές που περιλαμβάνονται σ’ αυτές τις συνταγές επιτυχίας βασίζονται σε υποκειμενικές ερμηνείες κάποιων λίγων προσώπων κι όχι σε συστηματική επιστημονική έρευνα και ανάλυση. Είναι συνήθως κάποια συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν από τη ζωή ορισμένων ατόμων, όμως δύσκολα μπορούν να απομονωθούν. Αυτό έχεις ως συνέπεια, όπως θα φαντάζεσαι κι εσύ, να μην είναι ξεκάθαρα τα όρια μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος.

Με πιο απλά λόγια, ποιος μπορεί να ξέρει 100% αν είναι κάποιος επιτυχημένος επειδή αποφεύγει κάποιες περιττές και ανούσιες συναντήσεις, ή αν τελικά είναι σε θέση να αποφύγει τέτοιες συναντήσεις, επειδή είναι επιτυχημένος; Είναι σίγουρο ότι το γεγονός ότι κερδίζει πολύτιμο χρόνο για τη ζωή του και δεν τον αναλώνει σε ανούσιες γνωριμίες, είναι και η συνταγή της επιτυχημένης ζωής του ή κάτι άλλο είναι η αληθινή αιτία; Γιατί, εδώ εμφανίζεται και ο αντίλογος, ο οποίος έρχεται να μας πει ότι κάποιες συμπεριφορές που υποτίθεται ότι ακολουθούν οι επιτυχημένοι άνθρωποι, ίσως τελικά να είναι πολυτέλειες που μόνο οι επιτυχημένοι μπορούν να απολαύσουν, αλλά μόνο αφότου έγιναν επιτυχημένοι και όχι στα πρώιμα στάδια της ζωής τους.

Eπίσης, πολλοί επιστήμονες που μελετούν την ανθρώπινη συμπεριφορά έρχονται να μας τονίσουν ότι, ενώ είμαστε εξαιρετικά ικανοί στο να αποκομίσουμε διδάγματα από αυτά που μπορούμε εύκολα να παρατηρήσουμε και να βιώσουμε (όπως στην περίπτωσή μας οι ευρέως διαδεδομένες ιστορίες επιτυχίας), φαινόμαστε σχετικά ανίκανοι να αναγνωρίσουμε αυτό που δε βλέπουμε (όπως κάποιες αποτυχίες που παραβλέπουμε). Αυτό βέβαια μας καθιστά ευάλωτους σε μια κάπως λαθεμένη εντύπωση ότι η επιτυχία είναι πιο αιτιοκρατική από ό, τι είναι στην πραγματικότητα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά εξιδανικεύοντας τις επιτυχίες και τις συμβουλές επιτυχίας (από τους επιτυχόντες), οι άνθρωποι που δεν τα κατάφεραν φαίνονται στα μάτια των άλλων ανίκανοι, ίσως και αφελείς- αφού δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν τα συγκεκριμένα tips της (τι άλλο;) επιτυχίας.

Εξάλλου, η έννοια αυτή είναι μια άκρως προσωπική υπόθεση και τις συμβουλές από άλλους δε θα πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε ως σταθερές και αδιαμφισβήτητες και ως κάτι ανεξάρτητο από το χρόνο και το χώρο που μπορεί εύκολα να γενικευθεί. Αντιθέτως, για να έχουν αξία αυτές οι συμβουλές, πρέπει ο χρόνος, οι στόχοι, αλλά και το εκάστοτε περιβάλλον και πλαίσιο εκείνων που αναλύονται και εκείνων που λαμβάνουν τις συμβουλές, να είναι σε πολλά σημεία παρόμοιες. Και βέβαια, όπως καταλαβαίνεις κι εσύ, για τον καθένα από εμάς, η πορεία ζωής, τα ενδιαφέροντα, οι πνευματικές ανησυχίες, τα ταλέντα και οι κλίσεις, η κοινωνική ζωή, οι προτεραιότητες και οι στόχοι, μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από εκείνων που χαρακτηρίστηκαν (από κάποιους) ως επιτυχημένοι. Ρίξε λοιπόν κι εσύ μια ματιά προκειμένου να συνειδητοποιήσεις τι έπρεπε να κάνουν αυτοί οι άνθρωποι, τι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν και να απαρνηθούν, τι αναγκάστηκαν να ανεχτούν και να οικειοποιηθούν, με σκοπό να φτάσουν στην πολυπόθητη επιτυχία. Θέλεις ακόμη πραγματικά, να βρεθείς στη θέση τους;

Για όλους αυτούς τους λόγους θα πρότεινα να το πάρουμε αλλιώς, να κοιτάξουμε όλοι και να παρατηρήσουμε το μέσα μας, να έχουμε αυστηρά προσωπικούς στόχους και όνειρα και να επιτυγχάνουμε ένα μικρότερο κάθε φορά. Άλλωστε, η ετυμολογία της λέξης «επιτυχία», έγκειται στην κυριαρχία πάνω στην τύχη μας. Κι επειδή η τύχη μπορεί να τα φέρει τη μια έτσι και την άλλη αλλιώς τα πράγματα στη ζωή μας, πριν θέσουμε στόχους και οδεύσουμε προς την επιτυχία, μια καλή ενδοσκόπηση, μάλλον κρίνεται απαραίτητη!

Και στη συνέχεια βέβαια, το επόμενο βήμα είναι να μένουμε όλοι πιστοί στους στόχους μας και να φτάσουμε με μικρά και συνεπή βήματα κάθε μέρα όλο και πιο κοντά σε αυτόν. Τι πιο χρήσιμο από το να διαβάσουμε βιογραφίες και ιστορίες, να παρακολουθήσουμε ταινίες, να μελετήσουμε συγγραφείς που μας εμπνέουν, να θαυμάσουμε και να περιεργαστούμε έναν όμορφο πίνακα ζωγραφικής, να ακούσουμε ένα τραγούδι που είναι απόλυτα εναρμονισμένο με τα συναισθήματα και τη διάθεσή μας. Έτσι θα έρθουν οι μεγαλύτερες εμπνεύσεις, έτσι θα έρθει η επιτυχία και η ευτυχία σιγά-σιγά. Τις συνταγές ας τις αφήσουμε για τη μαγειρική καλύτερα.