Οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι που νιώθεις ότι τίποτα δεν τους πτοεί

«Ψυχική ανθεκτικότητα» ή «ελαστικότητα». Τι άραγε περικλείει αυτή η έννοια;Έχεις αναρωτηθεί ποτέ; Γιατί, μπορεί στον τομέα της μηχανικής και της φυσικής τα πράγματα να είναι πιο απλά, καθώς ο όρος «ελαστικότητα» περιγράφεται ως μια ικανότητα ενός υλικού να απορροφά την ενέργεια, να αντιστέκεται στην παραμόρφωση και να ανακτά τη δύναμή του γρήγορα. Τι γίνεται όμως όταν αυτή η έννοια χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ανθρώπινη συμπεριφορά;

Οι περισσότεροι ειδικοί μιλούν για μια διαδικασία κατά την οποία προσαρμόζεται κάποιος καλά, όταν αντιμετωπίζει αντιξοότητες, κάποιο τραύμα, μια τραγωδία ή τυχόν σημαντικές απειλές άγχους, όπως μπορεί να είναι τα προβλήματα που προκύπτουν από την οικογένεια ή τις σχέσεις, σοβαρά προβλήματα υγείας, εργασιακοί ή οικονομικοί στρεσσογόνοι παράγοντες. Πρόκειται, λοιπόν, για μία αλληλεπίδραση μεταξύ συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του ατόμου και του ευρύτερου περιβάλλοντός του, μια ισορροπία μεταξύ του στρες και της ικανότητάς του να το χειρίζεται καθώς και μια δυναμική κι αναπτυξιακή διαδικασία η οποία είναι σημαντική στις μεταβατικές φάσεις της ζωής μας.

Για να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι, δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα και μεγάλες δυσκολίες στη ζωή τους, όπως σοβαρές ασθένειες, φυσικές καταστροφές, κάποιο μεγάλο χωρισμό, ανεργία, κακές αναμνήσεις από την παιδική τους ηλικία ή σημαντικές ανθρώπινες απώλειες.  Ωστόσο, ορισμένοι από αυτούς κατάφεραν να επιβιώσουν παρά τις δυσχερείς αυτές  συνθήκες κι ενώ μπορεί να πόνεσαν, δε βούλιαξαν στην απελπισία, το θυμό και την αυτολύπηση. Αντίθετα, κατάφεραν να ανακάμψουν, βγαίνοντας πιο δυνατοί μέσα από τις δυσκολίες. Ναι, λοιπόν, όπως κι εσύ εύκολα μπορείς να υποθέσεις, αυτή τη στιγμή, μιλάμε σίγουρα για ανθρώπους, οι οποίοι -αδιαμφισβήτητα-  διαθέτουν ψυχική ανθεκτικότητα.

Γιατί όμως κάποιοι άνθρωποι είναι περισσότερο ανθεκτικοί ψυχικά σε σχέση με άλλους και ποια στοιχεία τους κάνουν να αντιμετωπίζουν τη ζωή με τέτοια δύναμη κι αξιοπρέπεια;

Ένα βασικό χαρακτηριστικό που συνδέεται άμεσα με την ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ύπαρξη νοήματος και σκοπού στη ζωή μας. Οι άνθρωποι που έχουν ανακαλύψει τι είναι αυτό που γεμίζει και νοηματοδοτεί την ύπαρξή τους,  καταφέρνουν να αντέξουν τις αντιξοότητες διατηρώντας ζωντανή την ελπίδα τους. Συχνά, λοιπόν, η αληθινή αγάπη προς έναν άνθρωπο, η πνευματικότητα, η πίστη σε ηθικές αξίες, η αγάπη μας προς το συνάνθρωπο, ακόμα και η θρησκευτική πίστη, φαίνεται να μας βοηθούν να νοηματοδοτήσουμε με έναν πιο θετικό τρόπο τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και τελικά να τα υπερβούμε.

Ένας άλλος βασικός προστατευτικός παράγοντας, ο οποίος αποτελεί ασπίδα στην ψυχική μας ανθεκτικότητα, θα λέγαμε ότι είναι η θετική αυτοαντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας. Άλλωστε, έρευνες έχουν δείξει ότι έχοντας μια θετική εικόνα για τον εαυτό μας, είναι πιο εύκολο να χτίσουμε την ανθεκτικότητά μας. Πράγματι, όταν ένα άτομο γνωρίζει τα θετικά του στοιχεία και παράλληλα διαθέτει ένα εσωτερικό κέντρο ελέγχου, δηλαδή αισθάνεται ότι μπορεί ο ίδιος να ελέγξει τη ζωή του και το μέλλον του, μπορεί πιο εύκολα να ανακάμψει μετά από μία δυσκολία.

Η ψυχική ανθεκτικότητα, επίσης, έχει δειχθεί ότι σχετίζεται με τη βίωση θετικών συναισθημάτων, με την προσφορά και τη λήψη αγάπης, την αίσθηση του χιούμορ κι αυτή της αισιοδοξίας. Έτσι, βλέπουμε τους ανθρώπους που διαθέτουν αυτά τα χαρακτηριστικά, να καταφέρνουν να δουν τις δυσκολίες από μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία.

Κι ακόμη, να σου πω σε τούτο εδώ το σημείο, ότι ένας προστατευτικός παράγοντας φαίνεται να είναι η ύπαρξη των δικών μας ανθρώπων, οι οποίοι νιώθουμε να μας στηρίζουν και να μας καταλαβαίνουν απόλυτα. Πράγματι,  όταν περιτριγυριζόμαστε από ανθρώπους οι οποίοι κατανοούν τις πράξεις μας και τον τρόπο δράσης μας, έχουμε τη δυνατότητα να εκφράσουμε σε αυτούς τα συναισθήματά μας και μ’ αυτόn τον τρόπο, να λάβουμε την υποστήριξη και την αποδοχή που επιζητούμε.

Οι περισσότεροι πάντως ψυχολόγοι, έχουν καταλήξει στο ότι η ψυχική ανθεκτικότητα δεν είναι ένα χαρακτηριστικό με το οποίο κανείς γεννιέται. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που μπορεί ο καθένας μας να ενισχύσει τη δική του. Η ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες που έχουν νόημα για τον καθένα μας, η μουσική, το διάβασμα ενός βιβλίου, η -σε βάθος- επικοινωνία με τους δικούς μας ανθρώπους, η επαφή με τη φύση, ο διαλογισμός, ο εθελοντισμός και γενικά οποιοδήποτε ευχάριστο ψυχικό διάλειμμα από το επικείμενο πρόβλημα, είναι μερικά από τα πράγματα που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητάς μας.

Τέλος,  πολύ σημαντικό είναι να χρησιμοποιούμε όλοι μας, τις εγγενείς δυνάμεις που διαθέτουμε.  Ο κάθε άνθρωπος έχει και διαφορετικές δυνάμεις. Για κάποιους, μπορεί να είναι η έντονη προσωπικότητά τους, για άλλους η νοημοσύνη τους, ένα ταλέντο, ένα χάρισμα, οι ηθικές τους αξίες, η εμπιστοσύνη που εμπνέουν, η ωριμότητα ή η πολυπραγμοσύνη τους. Χρησιμοποιώντας τις ξεχωριστές του δυνάμεις ο καθένας, μπορεί να αντιπαρέρχεται σε όσες δυσκολίες του εμφανίζονται στη ζωή του.

Και μην ξεχνάς: μπορεί να μην έχεις πάντα τη δυνατότητα να λύσεις ένα πρόβλημα, αλλά μπορείς να προστατεύσεις τον εαυτό σου από το να νιώθει δυσφορία εξαιτίας του.