Ποια η διαφορά νεύρωσης και ψύχωσης;

Όταν λέμε «νεύρωση» αναφερόμαστε σ’ εκείνες τις διαταραχές συμπεριφοράς, σύμφωνα με τις οποίες ένα άτομο αδυνατεί συνήθως, να αντιμετωπίσει στρεσσογόνες καταστάσεις, αλλά και τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Μάλιστα, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ψυχοπαθολογία των νευρώσεων επικεντρώνεται σε μια διαρκή μάχη μεταξύ του Εγώ του ατόμου και του Υπερεγώ του, δηλαδή των κοινωνικών κανόνων και των «Πρέπει» που επιβάλλουν οι άλλοι στη ζωή του. Η πρώτη συστηματική έρευνα πάνω στις νευρώσεις έγινε από τον Freud και τον Yung στις αρχές του εικοστού αιώνα, ενώ γενικά θεωρείται ότι το άτομο που υπόκειται σε συμπτώματα νεύρωσης, παρουσιάζει συνήθως φοβίες (με ή χωρίς εμφανή αιτία), ψυχαναγκασμούς και αγχωτικά επεισόδια.

Ο όρος «ψύχωση» από την άλλη, πρωτοαναφέρθηκε το 1845 από τον Αυστριακό Ernst Von Feuchtersleben. Σήμερα, η ψύχωση καθιστά έναν όρο «ομπρέλα» και σημαίνει ότι ένα άτομο βιώνει πράγματα που οι άλλοι δεν μπορούν να αντιληφθούν, έχοντας ταυτόχρονα πεποιθήσεις, οι οποίες δε βασίζονται στην πραγματικότητα. Ο άνθρωπος λοιπόν με ψύχωση, τείνει να χάνει μέρος της επαφής του με την πραγματικότητα, δεν μπορεί να ξεχωρίσει τις πραγματικές από τις μη πραγματικές εμπειρίες του, ούτε τον εαυτό του από τον μη εαυτό. Ωστόσο, το παράξενο είναι ότι μερικές φορές σκέφτεται, αισθάνεται κι ενεργεί με τρόπο αρκετά φυσιολογικό, με την πλειοψηφία να μην εμπλέκεται σε βίαιες ενέργειες.

Βέβαια, δεν είναι λίγες οι φορές που ο όρος «ψύχωση» συγχέεται με τον όρο «νεύρωση». Πράγματι κι οι δύο έννοιες χρησιμοποιούνται κατά κόρον για να εκφράσουν ψυχικά προβλήματα. Ωστόσο, η καθεμιά αποτελεί ευρεία κατηγορία, που περιλαμβάνει ένα πλήθος από ψυχικές διαταραχές με κοινά και μη κοινά χαρακτηριστικά. Οι ψυχίατροι συνήθως τις κατηγοριοποιούν, με τις νευρώσεις να περιλαμβάνουν τις εξής διαταραχές:

Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή

Κρίση πανικού

Κατάθλιψη

Κυκλοθυμία

Δυσθυμία

Διατροφικές διαταραχές

Διαταραχές σωματικών συμπτωμάτων

Αποσυνδετικές διαταραχές

Υστερία

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Σεξουαλικές διαταραχές

Επίσης συμπεριλαμβάνονται κάποιες από τις διαταραχές προσωπικότητας. Στις ψυχώσεις αντίστοιχα, μπορεί να περιλαμβάνονται η σχιζοφρένεια, παραληρητικές διαταραχές, κάποιες φορές η διπολική διαταραχή, η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή κ.ά..

Συνήθως οι ψυχώσεις είναι πιο βαριές και χρόνιες καταστάσεις. Δηλαδή μπορεί να συμβεί μια πολύ βαριά νεύρωση, η οποία να διαρκέσει χρόνια, αλλά και μια ψύχωση με σχετικά καλή πρόγνωση. Με πιο απλά λόγια, και στις δύο περιπτώσεις, μπορεί να συμβεί πορεία με διακυμάνσεις στο χρόνο.  Οι νευρώσεις, από την άλλη, είναι πιο ήπιες ψυχικές διαταραχές με κύρια χαρακτηριστικά τους το υπερβολικό άγχος, την εσωτερική ανησυχία, τον εκνευρισμό, τον φόβο και τον πανικό, δεν έχουν οργανική βάση κι οφείλονται σε ασυνείδητα αίτια.

Επίσης, η νεύρωση συνήθως μπορεί να ερμηνευτεί πιο εύκολα. Αντίθετα, μια ψύχωση μπορεί να έχει πολύ παράξενα κι ακατανόητα συμπτώματα -π.χ. παραληρητικές ιδέες- κι αντιληπτικά βιώματα μη συμβατά με την πραγματικότητα. Κι ακόμη, κάτι πολύ στενάχωρο για την περίπτωση της ψύχωσης, είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να μην είναι πια αυτό που ήταν. Αντίθετα, σε μια νεύρωση συνήθως το άτομο διατηρεί προϋπάρχοντα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του.

Ακόμη, ένα άτομο με νεύρωση έχει επίγνωση ύπαρξης ψυχικής διαταραχής κι αποδέχεται τα συμπτώματά της, ενώ προτίθεται παράλληλα να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή. Το ίδιο φυσικά δε συμβαίνει με έναν ψυχωσικό άνθρωπο, ο οποίος συνήθως αρνείται την κατάστασή του κι αδυνατεί να αναγνωρίσει τα συμπτώματα, αλλά και την ανάγκη αναζήτησης βοήθειας.

Ενδιαφέρον είναι να πούμε εδώ ότι οι Kaney και Bentall (1989), σε έρευνά τους πάνω σε 17 ασθενείς που έπασχαν από ψύχωση ή νεύρωση, βρήκαν ότι οι ψυχωσικοί ασθενείς απέδιδαν υπερβολικά συχνά σ’ εξωτερικούς παράγοντες τα αρνητικά γεγονότα της ζωής τους και σε εσωτερικούς παράγοντες τα θετικά συμβάντα. Με άλλα λόγια, οι ψυχωσικοί ασθενείς έδιωχναν την προσωπική ευθύνη για τις αρνητικές εμπειρίες τους κι αδυνατούσαν ν’ αντιληφθούν την αιτιότητα των καταστάσεων. Αντιθέτως, βρέθηκε ότι εκείνοι που έπασχαν από κατάθλιψη (δηλαδή νεύρωση), έτειναν να χρησιμοποιούν εσωτερικούς παράγοντες (δηλαδή τον εαυτό τους), τόσο για τα αρνητικά όσο και για τα θετικά γεγονότα της καθημερινότητάς τους.

Επίσης, οι Corcoran et al. (1995), βρήκαν ότι σε περιπτώσεις ψύχωσης, όπως είναι η σχιζοφρένεια, τα άτομα τείνουν να εμφανίζουν δυσχέρεια στην ικανότητά τους  να προβούν σε εκτιμήσεις, σχετικά με την ψυχολογική και νοητική κατάσταση των άλλων. Με άλλα λόγια, η ικανότητα του ατόμου να καταλαβαίνει τις προθέσεις, τις σκέψεις και τις επιθυμίες των γύρω του, είναι αισθητά μειωμένη.

Όπως και να ‘χει, τα συναισθήματά μας, αδιαμφισβήτητα μάς προκαλούν έντονες διεγέρσεις. Άλλα μας προκαλούν χαρά, ενθουσιασμό κι έκπληξη και τα εξωτερικεύουμε, διατυμπανίζοντάς τα, συνήθως, κι άλλα φόβο, δυσφορία, ή δυσαρέσκεια. Τα τελευταία τα «στοιβάζουμε» σε μια αποθήκη, τα κλειδώνουμε και τα φυλακίζουμε, αφαιρώντας τους το δικαίωμα λόγου κι ύπαρξης.

Ωστόσο, αυτή η φυλακή δεν κρατάει για πάντα, μιας και τα φυλακισμένα συναισθήματα διαμαρτύρονται κι επιτίθενται, θέλοντας να σπάσουν τα δεσμά τους και να απελευθερωθούν. Όσο περισσότερες οι προσπάθειές τους να απελευθερωθούν, τόσο πιο πολλά τα συμπτώματα. Όσο πιο έντονη η αντίστασή μας να τα κρατήσουμε φυλακισμένα, τόσο μεγαλύτερη η ένταση των συμπτωμάτων. Αυτός λοιπόν είναι ο ανθρώπινος ψυχισμός σε περιπτώσεις νευρώσεων, ψυχώσεων, αλλά και σε πολλές άλλες, πιο απλές ή πιο σύνθετες, περιπτώσεις.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!