«Ελεύθερος χρόνος» είναι ο χρόνος που αφιερώνουμε σε δραστηριότητες μη βιοποριστικές και συνάμα μη υποχρεωτικές. Είναι εκείνες οι ώρες που το άτομο έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει όπως θέλει ως αντίβαρο στην ένταση και τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας.
Θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες ατελείωτες για την αξία του ελεύθερου χρόνου στη ζωή ενός ανθρώπου. Καταρχάς, αποτελεί διέξοδο από την πολύωρη και εξειδικευμένη εργασία, στις απαιτήσεις της οποίας καλούμαστε συνήθως να ανταποκριθούμε, και μέσο διαφυγής από την ένταση -ίσως και την τυποποίηση- της σύγχρονης ζωής. Δεν είναι λίγες οι φορές που νιώθουμε ότι χάρη στον ελεύθερο χρόνο ανακτούμε τις δυνάμεις μας μέσω της ξεκούρασης, ενός αγαπημένου σπορ ή ακόμα και με μια βόλτα στη φύση για πεζοπορία.
Επίσης, πολύ σημαντικό στις μέρες μας είναι ότι στον ελεύθερό μας χρόνο απομακρυνόμαστε από τον κίνδυνο μονομερούς ενασχόλησης με ένα γνωστικό αντικείμενο, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να διευρύνουμε τα ενδιαφέροντά μας, να βελτιώσουμε δεξιότητες και να ανακαλύψουμε πιθανόν νέα ταλέντα. Με άλλα λόγια, η ύπαρξη και η σωστή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου δε θα ήταν υπερβολικό να πούμε πως συμβάλλει στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς μας.
Ένα άτομο με πολύ ελεύθερο χρόνο μπορεί να ηρεμεί ψυχικά, γιατί απαλλάσσεται από το άγχος που φέρνει η εργασία και οι καθημερινές υποχρεώσεις. Μπορεί ακόμη να βιώνει συχνά τη χαρά της ανθρώπινης επικοινωνίας μέσα από μια συνάντηση ή μια βόλτα με φίλους, αλλά μια έρευνα έρχεται να ανατρέψει λίγο τα δεδομένα και να μας δείξει κάτι απρόσμενο σχετικά με τον ελεύθερο χρόνο.
Ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια marketing Μ. Sharif, μελέτησαν περίπου 21.000 Αμερικανούς για έναν χρόνο, οι οποίοι περιέγραψαν αναλυτικά πώς περνούν τις ώρες κάθε μέρας τους και ποιες στιγμές νιώθουν ευεξία και ευχαρίστηση. Διαπιστώθηκε ότι η έλλειψη σαφούς διάκρισης υποχρεώσεων και ελεύθερου χρόνου μέσα στη μέρα οδηγούσε σε μεγαλύτερο άγχος και χαμηλότερη υποκειμενική ευημερία.
Ενώ λοιπόν ο περιορισμένος ελεύθερος χρόνος μάς επηρεάζει αδιαμφισβήτητα αρνητικά, ο πολύς δεν είναι πάντα καλός για την ψυχική μας υγεία. Ναι, καλά άκουσες! Οι συμμετέχοντες με άπλετο ελεύθερο χρόνο ανέφεραν μειωμένο αίσθημα ευεξίας, όπως και εκείνοι με ελάχιστο. Επίσης, διαπιστώθηκε πως εκείνοι με λιγότερες ελεύθερες ώρες είχαν περισσότερο άγχος, την ίδια στιγμή που άτομα με περισσότερες αισθάνονταν λιγότερο παραγωγικοί.
Με πιο απλά λόγια, ο υπερβολικός ελεύθερος χρόνος δε συνδέθηκε με υψηλότερα ποσοστά ικανοποίησης και χαράς. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες με περισσότερο ελεύθερο χρόνο ανέφεραν χαμηλότερα επίπεδα ευημερίας όταν συμμετείχαν σε μη παραγωγικές δραστηριότητες, ενώ όταν ασχολούνταν με παραγωγικές δραστηριότητες αισθάνονταν περίπου όπως εκείνοι που είχαν στη διάθεσή τους μέτριο ποσοτικά ελεύθερο χρόνο.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κοινωνία μας είναι μια κοινωνία αφθονίας, υπερκατανάλωσης και καταιγισμού αναγκών. Όλα αυτά ωθούν τον άνθρωπο στην ανεύρεση δεύτερης -ακόμη και τρίτης δουλειάς-, γεγονός που ελαχιστοποιεί ή μηδενίζει τον ελεύθερό χρόνο. Από την άλλη, το πρόβλημα της ανεργίας ωθεί απροειδοποίητα πολλούς ανθρώπους στην απραξία και στην ξαφνική απόκτηση απεριόριστου ελεύθερου χρόνου, χωρίς να υπάρχουν ούτε τα απαραίτητα χρήματα ούτε η διάθεση να τον αξιοποιήσει ποιοτικά και προς όφελός του. Ίσως γι’ αυτό η έρευνα έδειξε πως μετά τις πέντε ώρες ελεύθερου χρόνου καθημερινά η ευημερία που ένιωθαν οι συμμετέχοντες μειωνόταν αισθητά!
Συντάκτης: Ειρήνη Μακρινού
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
