Τα πέντε στάδια μιας απώλειας

Το τέλος ενός γάμου ή μιας σημαντικής σχέσης, συνιστά μία από τις πλέον δύσκολες και συναισθηματικά επώδυνες ανθρώπινες εμπειρίες. Θυμός, ενοχές, ματαίωση, απόρριψη, λύτρωση, θλίψη, φόβος, αλλά και έντονη σύγχυση, είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που παρουσιάζονται με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση σε αυτούς που βιώνουν το τέλος μίας σχέσης.

Γιατί, το τέλος μίας σχέσης -κακά τα ψέματα- αποτελεί δυσάρεστη και επώδυνη εμπειρία και για τους δύο συντρόφους, ακόμη και στην περίπτωση που ο ένα από τους δύο επέμενε γι’ αυτό το χωρισμό κι ο άλλος ήταν εντελώς αντίθετος. Βέβαια, θα το ‘χεις δει κι εσύ ο ίδιος, ότι εκείνος που μένει «πίσω» υποφέρει συνήθως περισσότερο, δεδομένου ότι καλείται να αντιμετωπίσει συναισθήματα απόρριψης και εγκατάλειψης, ενώ είναι πολύ πιθανόν να παρουσιάσει συμπτώματα κατάθλιψης, έντονου άγχους και διάφορα προβλήματα στην καθημερινότητά του, μιας και νιώθει ότι όλα γύρω του καταστρέφονται και δεν ξέρει προς τα πού να πορευτεί.

Αν, λοιπόν, κι εσύ είσαι σε μια τέτοια κατάσταση, δε λέω, να τον πενθήσεις το χωρισμό και να δώσεις στον εαυτό σου τον απαραίτητο χρόνο για να συνέλθει. Αλλά ξεκίνα, σήμερα, εδώ και τώρα, να απομακρύνεις πράγματα δικά του ή πράγματα που σου τον/την θυμίζουν έντονα. Για παράδειγμα, κορνίζες με φωτογραφίες σας, σαμπουάν, ένα-δύο ζευγάρια ξεχασμένες κάλτσες, η ξεχασμένη στο μπάνιο οδοντόβουρτσα, αλλά και τα μαγνητάκια στο ψυγείο από το ταξίδι σας στη Φλωρεντία, σίγουρα πρέπει να εξαφανιστούν.

Και βέβαια να ξέρεις πως όποιος κι αν είσαι, όπως κι αν είναι ο χαρακτήρας σου, όσο καλή ή άσχημη και να ήταν η σχέση που είχατε φτιάξει, πιθανότατα κι εσύ να βιώσεις και να περάσεις τα «καθιερωμένα» στάδια αυτής της κατάστασης. Μάλιστα, η ψυχολόγος Elisabeth Kubler-Ross ήταν η πρώτη που περιέγραψε τα στάδια που περνάει ο καθένας μας μέχρι να αποδεχθεί και να ξεπεράσει κάθε απώλεια.

Αρχικά, πιθανότατα να βιώσεις το στάδιο της «άρνησης». Θα δεις, λοιπόν, ότι θα δυσκολεύεσαι να πιστέψεις ότι αυτός ο χωρισμός συνέβη στην πραγματικότητα. Στη φάση αυτή, οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως δεν είναι σε θέση να μιλήσουν σε άλλους, απομονώνονται και αποστασιοποιούνται από το γεγονός, με σκοπό να μπορέσουν να διαχειριστούν  όλα αυτά τα επώδυνα συναισθήματα που τους κατακλύζουν.

Μετά την άρνηση της απώλειας ακολουθεί το στάδιο του «θυμού»  κι η επαναφορά στην πραγματικότητα. Στο στάδιο αυτό ο άνθρωπος καλείται να έρθει σε άμεση επαφή με τον εσωτερικό του πόνο και να πάψει να εθελοτυφλεί. Επειδή στη φάση αυτή οι περισσότεροι δεν είναι προετοιμασμένοι να βιώσουν την εσωτερική οδύνη της απώλειας, συχνά ο πόνος τους παίρνει τη μορφή θυμού. Οι «τυχεροί» αποδέκτες αυτού του θυμού συνήθως είναι άτομα του περιβάλλοντός τους ή ο ίδιος ο πρώην σύντροφος. Και βέβαια, δεν είναι λίγες οι φορές που θα πιάσεις τον εαυτό σου να αισθάνεται ενοχές και να αρχίζει τις αυτοτιμωρίες.

Είναι και το λεγόμενο στάδιο της «διαπραγμάτευσης», κατά το οποίο ο άνθρωπος κατακλύζεται από σκέψεις που αφορούν κυρίως τι διαφορετικό θα μπορούσε να είχε κάνει τότε, προκειμένου να μην είχε φτάσει στην έσχατη λύση του χωρισμού και στα αρνητικά συναισθήματα που τόσο καιρό βιώνει. Ωστόσο, ίσως να σου έχει συμβεί κι εσένα, όλη αυτή η εσωτερική σκέψη κι ο προβληματισμός γίνονται, ώστε σιγά-σιγά να μπορέσεις να ξαναβρείς τον έλεγχο σε μία κατάσταση που στην πραγματικότητα είναι μη αναστρέψιμη.

Και είναι κι αυτό το στάδιο της «βαθιάς θλίψης». Στη φάση αυτή, συνήθως συνειδητοποιούμε τον οριστικό χαρακτήρα του χωρισμού, νιώθουμε ένα «βάρος» μέσα μας και δυσκολευόμαστε να φέρουμε σε πέρας τις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιοι θα αναγκασθούμε να εγκαταλείψουμε ακόμη και ασχολίες που άλλοτε μας προκαλούσαν απεριόριστη ευχαρίστηση και ικανοποίηση.

Και ναι, έφτασε η ώρα για το στάδιο της «αποδοχής». Θα πιάσεις, λοιπόν, τον εαυτό σου να είναι πιο ήρεμος και γαλήνιος, να ξεκινά να κάνει σχέδια για το μέλλον, να ξεκινά μαθήματα κωπηλασίας ή να κλείνει εισιτήρια για μια βδομάδα στη Βιέννη. Στη φάση αυτή, συνήθως οι περισσότεροι αρχίζουν να φλερτάρουν ξανά και να είναι πιο δεκτικοί στην ιδέα μιας νέας σχέσης, φαίνονται να είναι πιο θετικοί και έχουν διάθεση να βγουν έξω και να ζήσουν(!).

Προφανώς και υπάρχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις από άτομο σε άτομο, σε αυτά τα συναισθηματικά στάδια. Η μετάβαση από ένα στάδιο σε ένα άλλο έχει να κάνει και με στοιχεία όπως η προσωπικότητά μας, το πόσο επενδύσαμε στη σχέση μας, αλλά και πόσο συναισθηματικά ώριμους μας βρίσκει αυτός ο χωρισμός.

Άλλοι θα εγκλωβιστούμε στο θυμό και την πικρία, άλλοι θα βουτήξουμε στη γκρίνια και τις ενοχές, άλλοι θα πάρουμε δύο-τρία κιλάκια, άλλοι θα το ρίξουμε στο ουίσκι και τη βότκα, άλλοι στον αθλητισμό και την αφαγία. Σίγουρα όμως είναι κι αυτοί που θα δώσουν χρόνο στον εαυτό τους και μετά από λίγο καιρό θα ξεκινήσουν να βλέπουν με άλλα μάτια τον εαυτό τους και εν τέλει την ίδια τους τη ζωή…