Το σύνδρομο της άδειας φωλιάς: το παιδί φεύγει, οι γονείς μένουν

Αυτό το σπίτι- φωλιά που μέχρι τώρα φιλοξενούσε όλα αυτά τα μέλη αυτής της οικογένειας, αυτό το καταφύγιο που σκέπαζε τις σκέψεις, τις ανησυχίες, τους παιδικούς προβληματισμούς, αυτοί οι τοίχοι που πόσα γέλια, πόσες κουβέντες, πόσες γκρίνιες, άραγε να άκουσαν όλα αυτά τα χρόνια, τώρα ίσως να φαίνεται σαν μια «άδεια φωλιά» στο μυαλό και την ψυχή των γονιών.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μια γενική διαπίστωση και μάλλον αποδεκτή από όλα τα παιδιά και τους γονείς τους, ότι τα παιδιά, παρά το γεγονός ότι οι γονείς τα αντιμετωπίζουν μάλλον για πάντα ως παιδιά, αυτά (προφανώς και) μεγαλώνουν, ενηλικιώνονται και κάποια στιγμή απομακρύνονται από την οικογενειακή εστία λόγω σπουδών, λόγω δουλειάς ή για να φτιάξουν με τη σειρά τους τη δική τους οικογένεια.

Οι ψυχολόγοι κι οι κοινωνιολόγοι, αναφέρονται στο σύνδρομο της άδειας φωλιάς, ως ένα σύνολο σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών των γονιών (και ίσως πιο συχνά της μητέρας) απέναντι στο παιδί που φεύγει από το οικογενειακό σπίτι. Πιο συγκεκριμένα, αφορά συναισθήματα στεναχώριας, απώλειας, νοσταλγίας, μελαγχολίας και αρκετά συχνά άγχους, αλλά και απόρριψης. Βέβαια, όποιος κι αν είναι ο λόγος της εγκατάλειψης της οικογενειακής στέγης, σίγουρα είναι μια διαδικασία η οποία θα βοηθήσει το παιδί στην περαιτέρω ενηλικίωσή του, μέσω της ανάληψης ευθυνών όσο και της αναζήτησης της δικής του ταυτότητας και προσωπικότητας. Οι γονείς δε, από τη δική τους πλευρά, σίγουρα θα έρθουν αντιμέτωποι με αλλαγές στο γονεϊκό τους ρόλο, γεγονός το οποίο θα επηρεάσει και τη δική τους ταυτότητα, μιας και ο ρόλος αυτός είναι συνήθως αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς του. Πράγματι, το γεγονός ότι το παιδί φεύγει από το σπίτι είναι συχνά μία ένδειξη για τους γονείς ότι και οι ίδιοι μεγαλώνουν, μια κατάσταση η οποία φαίνεται να εγείρει συχνά εσωτερικές υπαρξιακές ανησυχίες.

Και για να κάνουμε και μια ιστορική αναδρομή σε αυτό το σημείο, θα σου πω ότι ο όρος άδεια φωλιά, πρωτοεμφανίστηκε μόλις το 1914, από το συγγραφέα Dorothy Canfield, ενώ έγινε ευρέως γνωστός από τους κοινωνιολόγους κατά τη δεκαετία του 1970, παίρνοντας το όνομα του από τα νεαρά πτηνά τα οποία πετούν μακριά από τη φωλιά όταν μεγαλώσουν, αφήνοντας πίσω τους γονείς τους.

Αυτή πλέον η άδεια φωλιά δημιουργεί στο γονέα ένα αίσθημα απώλειας κι αποχωρισμού. Οι γονείς αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η καθημερινότητά τους έχει αλλάξει, ενώ αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να μη συμπεριλαμβάνουν το παιδί τους σε αυτή. Έτσι, θα δεις πολλές φορές, ιδιαίτερα τον πρώτο καιρό του αποχωρισμού, ο γονιός να περνάει χρόνο μόνος του στο δωμάτιο του παιδιού, νιώθοντας με αυτό τον τρόπο ότι το παιδί είναι κοντά του.

Σε αυτό το σημείο, θα ήταν χρήσιμο να αναφέρουμε κάτι που ίσως φανεί παράξενο στους πιο πολλού γονείς. Ναι, ναι, όσο και να μην το πιστεύετε, το σύνδρομο της άδειας φωλιάς ξεκινά, στην ουσία, στα πρώτα γυμνασιακά χρόνια του παιδιού σας. Τότε που αρχίζουν να γίνονται σιγά σιγά ανεξάρτητα και να παίρνουν τις πρώτες αποφάσεις για τη ζωή τους. Τότε ίσως να είναι και τα πρώτα αισθήματα φόβου και μοναξιάς που αρχίζετε να νιώθετε (αλλά φυσικά δεν παραδέχεστε) για τα παιδιά που κάποτε είχατε υπό την πλήρη προστασία σας! Τα βλέπετε να αρχίζουν να δημιουργούν φίλους, να βγαίνουν βόλτα, να ασχολούνται με τον αθλητισμό και οι ανησυχίες αρχίζουν να σας χτυπούν καμπανάκι. Προσπαθείτε να κάνετε όμορφες συζητήσεις μαζί τους, λαχταράτε να σας τα εκμυστηρεύονται όλα, ξέροντας όμως βαθιά μέσα σας ότι σίγουρα κάποια πράγματα τα κρατάνε και για τον εαυτό τους και τις παρέες τους.

Τα νέα βέβαια είναι αισιόδοξα και οι έρευνες αναφέρουν ότι η ποιότητα της σχέσης, αλλά και ο βαθμός της επένδυσης που έχει οικοδομηθεί μεταξύ γονέων και παιδιών με τα χρόνια, φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά την ψυχική υγεία και των δύο πλευρών. Πιο συγκεκριμένα, οι γονείς αποκτούν τα μέγιστα ψυχολογικά οφέλη κατά τη μετάβαση στο σύνδρομο της άδειας φωλιάς, όταν έχουν αναπτύξει και διατηρήσει καλές σχέσεις με το παιδί τους όλα αυτά τα χρόνια.

Σε αυτή τη φάση, λοιπόν, σε αυτό τον νέο κύκλο ζωής για την οικογένεια, είναι πολύ σημαντικό, οι δύο γονείς να μοιράζονται τα συναισθήματά τους και τις ανησυχίες τους, να μην τα απωθούν, αλλά να τα μοιράζονται και να συζητούν για αυτά. Επίσης, σίγουρα είναι πολύ βασικό και οι δύο γονείς μαζί, να δείχνουν έμπρακτα το σεβασμό και την εμπιστοσύνη τους στις ικανότητες και τα ταλέντα του παιδιού. Με άλλα λόγια, μπορούν να είναι δίπλα του τώρα, με ένα διαφορετικό βέβαια τρόπο, φτιάχνοντας ένα όμορφο κλίμα θαλπωρής και ουσιαστικής επικοινωνίας. Η επαφή με το παιδί, ειδικά στις μέρες μας, όπου τα μέσα επικοινωνίας μετρώνται στα δάχτυλα των δύο χεριών, μπορεί να είναι αρκετά τακτική και να ικανοποιεί τόσο το παιδί όσο και τους γονείς, σεβόμενες και οι δύο μεριές τα προσωπικά όρια του καθενός.

Και όσοι από εσάς που είστε γονείς, διαβάζετε αυτό το άρθρο, αναλογιστήκατε ποτέ ότι μετά από αυτό το περίεργο αίσθημα θλίψης, μάλλον φαίνεται να ήρθε μια νέα περίοδος για εσάς; Mήπως ήρθε η ώρα να ξεκινήσετε το γράψιμο, τη ζωγραφική, τη γυμναστική, τον εθελοντισμό ή μια ξένη γλώσσα; Μήπως ήρθε η ώρα να νιώσετε λιγάκι περήφανοι για το αποτέλεσμα των κόπων σας, του χρόνου που αφιερώσατε και της παιδείας που δώσατε στα παιδιά σας; Ή μήπως είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναπροσδιορίσετε τη μεταξύ σας συντροφική σχέση;

Σίγουρα μια στοργική συζυγική σχέση μπορεί να απαλύνει τη δυσφορία της άδειας φωλιάς και να υπενθυμίσει στο ζευγάρι ότι όλα ξεκίνησαν από την ερωτική έλξη και τη μεταξύ τους αγάπη, ότι χωρίς αυτά, ίσως και να μην υπήρχαν παιδιά. Άρα, είναι πολύ σημαντικό να τα ξαναθυμηθούν όλα αυτά και να τα ζήσουν και πάλι έντονα, ίσως και μεγαλύτερη απόλαυση αυτή τη φορά, αφού η ίδια η ζωή τους έχει διδάξει πολλά (και για τους ίδιους και για τη μεταξύ τους σχέση). Είναι πλέον καλοί γνώστες της τέχνης της αγάπης και είναι η κατάλληλη στιγμή για να συνεχίζουν να το απολαμβάνουν!

Διαπιστώνουμε επομένως ότι η κατάσταση της άδειας φωλιάς είναι ένα εξελικτικό στάδιο, στα πλαίσια του κύκλου ζωής μιας οικογένειας, επιβεβαιώνοντας ότι η οικογένεια έχει μία δυναμική, η οποία ποτέ δε μένει στάσιμη. Οι γονείς είναι όμορφο να δείχνουν με τη στάση τους ότι θα είναι δίπλα στα παιδιά τους ό, τι και αν συμβεί και να τα αποδέχονται άνευ όρων. Απεριόριστη θετική αποδοχή σε αυτά από την αρχή και για πάντα, από τη στιγμή που το κρατούσατε σφιχτά από το χέρι για να κάνει τα πρώτα του βηματάκια, από τη στιγμή που ακούσατε μαζί να χτυπά το πρώτο κουδούνι του σχολείου του, μέχρι να υπογράψει το συμβόλαιο για το πρώτο-ολόδικό του σπίτι, μέχρι να πιάσει στα χέρια του τα πρώτα του χρήματα, μέχρι να το καμαρώνετε που χαράσσει τη δική του πορεία στη ζωή!