Clicktivism· ο ακτιβισμός πιο κοντά μας από ποτέ

Είμαι σίγουρη ότι κι εσύ θυμάσαι την εποχή που βγαίναμε από το μετρό στην Πλατεία Συντάγματος ή στην Πλατεία Κοραή στο Πανεπιστήμιο και αμέσως μας προσέγγιζαν εκπρόσωποι από διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις είτε για οικονομική ενίσχυση είτε για να μας ενημερώσουν για την κλιματική αλλαγή, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις κοινωνικές ανισότητες και δράσεις από πολυεθνικές εταιρείες που βλάπτουν τον άνθρωπο, την χλωρίδα και την πανίδα. Απώτερος σκοπός όλων να γίνουμε μέλη της οργάνωσης, του εκάστοτε κινήματος και των διαφόρων ακτιβιστικών δράσεων. Θυμόμαστε επίσης πόσο απασχολημένοι ήμασταν αφού λέγαμε πως δεν μπορούμε εκείνη τη στιγμή και πως θα το ψάξουμε στο σπίτι.

Πλέον αυτό έχει αλλάξει και δε θυμόμαστε καλά την τελευταία φορά που συνέβη κάτι τέτοιο. Τώρα πια η ενημέρωση μεταφέρθηκε από τις πλατείες στις οθόνες μας και δε βασίζεται μόνο στις πέντε-έξι βασικές πληροφορίες κάποιων εκπροσώπων, αλλά σε αναρίθμητες σελίδες οργανώσεων που βρίσκονται online. Η συμμετοχή μας δε στηρίζεται στο να δώσουμε λίγο από τον προσωπικό μας χρόνο, αλλά στο να «μοιραστούμε» την εικόνα, το βίντεο, το post. Πλέον δεν είμαστε τόσο απασχολημένοι, γιατί η τεχνολογία έχει κάνει τα πράγματα πιο εύκολα και πιο γρήγορα και από τον παραδοσιακό ακτιβισμό έχουμε περάσει πλέον στον αιώνα του ψηφιακού, του Clicktivism.

Σύμφωνα με το Λεξικό του Cambridge, ο ψηφιακός ακτιβισμός (clicktivism) είναι μια μορφή ακτιβισμού που χρησιμοποιεί το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram, Twitter) για να υπογραφούν αιτήσεις και να οργανωθούν διαμαρτυρίες. Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται από πολλούς Κοινωνιολόγους ως ο αιώνας της κατ’ εξοχήν ψηφιακής πληροφορίας. Ο Manuel Castells, στο βιβλίο του The Rise of the Network Society, υποστηρίζει ότι οι κοινωνίες μας είναι πλέον κοινωνίες δικτύου δίνοντας μεγάλη έμφαση στο πώς τα διάφορα δίκτυα που δημιουργούνται online επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, τις επιλογές μας, τις δράσεις μας και την πολιτική συμμετοχή μας. Και ποιος μπορεί να τον διαψεύσει; Φτάνει μόνο να κοιτάξεις την αρχική σου σελίδα στο Facebook, το feed ή τα stories σου στο Instagram. Πόσα repost έχεις κάνει τα τελευταία χρόνια από οργανώσεις που ορθώνουν το ανάστημά τους στις κοινωνικές αδικίες του συστήματος κατά των διαφόρων ομάδων που υπάρχουν σε μια κοινωνία. Πόσες αιτήσεις έχεις υπογράψει για να εκφράσεις την αντίθεσή σου σε ένα φαινόμενο; Πόσες φορές έχεις χρησιμοποιήσει, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, τα social media για να μιλήσεις για ζητήματα που σε απασχολούν;

Για όλους αυτούς τους λόγους και για πολλούς παραπάνω ο αιώνας μας θεωρείται ο αιώνας του ψηφιακού ακτιβισμού. Είναι πολλοί αυτοί που θα προσπαθήσουν να μειώσουν τη σημαντικότητά του υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για μια επιφανειακή δράση που δεν ενέχει τη δημιουργία προσωπικών δεσμών που κάποτε έκανε εφικτή την κοινωνική αλλαγή. Η πραγματικότητα που βιώνουμε όμως είναι λίγο διαφορετική.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έφεραν στη ζωή μας μεγάλες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο συμμετέχουμε στις δημοκρατικές διαδικασίες -είτε αυτές είναι εκλογές είτε δημόσιος διάλογος- με επίκεντρο την αποτίμηση ενεργειών των κυβερνήσεων, αλλά και ολόκληρων κοινωνικών ομάδων. Σήμερα γράφουμε ιστορία καθώς βλέπουμε ότι ο κώδικας λειτουργίας των δημοκρατιών αλλάζει και γράφεται σε «δίκτυα» και «σύννεφα». Ο πολιτικός επιστήμονας του Harvard, Robert Putnam, υποστηρίζει ότι υπάρχουν δύο οπτικές στο φαινόμενο του ψηφιακού ακτιβισμού. Η μία οπτική επικεντρώνεται στο “bowling alone”, διότι καθένας πλέον είναι μόνος πίσω από την οθόνη του παρότι είναι μέλος μια ψηφιακής ομάδας. Η δεύτερη οπτική επικεντρώνεται στη δύναμη που κρύβουν τα social media για την ενδυνάμωση της δημοκρατίας, αφού οποιοσδήποτε πλέον μπορεί να ακουστεί, να καταγγείλει, να δημιουργήσει ένα κίνημα ή να συμμετέχει σε κάποια από τα χιλιάδες.

Όπως ισχύει σε όλους τους τομείς της ζωής μας έτσι και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπάρχουν τα οφέλη, αλλά και κίνδυνοι για τα κοινωνικά κινήματα. Ο Αμερικανός Henry Jenkins ανήκει στους υπέρμαχους του ψηφιακού ακτιβισμού. Μέσα από την ενασχόλησή του με τις διάφορες καινοτόμες διαδικτυακές ακτιβιστικές δράσεις νέων πιστεύει ότι η ψηφιακή εποχή έχει φέρει νέες δυνατότητες για τον ακτιβισμό που θα ανοίξει τον δρόμο σε μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά για τις επόμενες γενιές, όπως ήδη φαίνεται και από τα μεγάλα ποσοστά συμμετοχής σε κινήματα αυτών που ανήκουν στην GenZ.

Με αφορμή τα πρόσφατα κινήματα που διαδόθηκαν μέσω των social media, όπως το φεμινιστικό κίνημα #metoo μπορεί εύκολα να καταλάβει κάποιος τη δύναμη που κρύβει ένα απλό post ή hashtag. Η δύναμη να αλλάξεις αυτά που δεν έχουν θέση στη κοινωνία ισότητας και αλληλεγγύης που έχεις φανταστεί, σε ένα κράτος που προνοεί για όλους ανεξαιρέτως φύλου, χρώματος και ερωτικού προσανατολισμού είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζεις. Είναι τόσο κοντά όσο απέχει η οθόνη από τα χέρια σου. Το μυστικό βέβαια είναι να μην αρκεστείς μόνο σε αυτό. Όταν η φωνή σου ακουστεί και οι αιτήσεις σου βροντερά απηχήσουν την αγανάκτηση σου και καταφέρεις να συσπειρώσεις τον κόσμο γύρω σου, μη σταματήσεις.

Κάνε τον λόγο σου πράξη. Κάνε το click σου δράση.