«Όλες οι αλλαγές εμπεριέχουν την απώλεια, όπως και όλες οι απώλειες απαιτούν την αλλαγή», σύμφωνα με τον Robert Neimeyer (2006). Είμαι σίγουρη ότι αν βάλουμε κάτω τις εμπειρίες μας θα βρούμε ότι αυτή η φράση είναι πιο αληθινή από όσο φανταζόμασταν. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων στη διάρκεια της ζωής μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με την απώλεια σε διάφορες περιστάσεις.
Απώλεια: μια έννοια που πολλοί φοβόμαστε και που έχει κατά κάποιο τρόπο θεωρηθεί ως κάτι που δεν έχει θέση στη ζωή μας. Εμφανίζεται με διάφορες μορφές, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου λόγω θανάτου, η απώλεια μιας σχέσης, η απώλεια μιας φιλίας. Στην απώλεια ένα είναι σίγουρο, το ότι δεν μπορείς να πεις ότι το ένα είδος υπερτερεί του άλλου ή πρέπει να θεωρείται πιο βαρύ από κάποιο άλλο. Βέβαια η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου είναι μια από τις πιο επίπονες διαδικασίες, μια διαδικασία με υψηλό συναισθηματικό φορτίο που τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε ή δεν ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε.
Η απώλεια έχει πάντα και έναν πιστό συνοδό που δεν είναι άλλος από το πένθος. Άλλη μια λέξη που ανήκει στο σύνολο των διαδικασιών που αρνούμαστε να είμαστε ανοιχτοί.
Τι είναι όμως η απώλεια και τι το πένθος; Το πρώτο αναφέρεται στην απουσία ενός προσώπου από τη ζωή μας, είτε λόγω θανάτου είτε λόγω (απο)χωρισμού, και το δεύτερο αναφέρεται στη διαδικασία που επέρχεται της συνειδητοποίησης της απώλειας. Είναι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε μόλις εκδηλωθεί η απώλεια. Κάποιες φορές το πένθος διακατέχεται από έντονα συναισθήματα όπως θυμός, στεναχώρια, θλίψη και κάποιες άλλες φορές από συναισθήματα ηρεμίας και ανακούφισης. Να θυμηθούμε βέβαια ότι το πένθος είναι ένας μηχανισμός που περιμένουμε να μπει σε λειτουργία μετά την απώλεια. Είναι ένας μηχανισμός που δεν έχει συγκεκριμένα χρονικά περιθώρια και η διάρκειά του είναι καθαρά υποκειμενική. Αυτό που δεν αλλάζει σε καμιά από τις δύο περιπτώσεις είναι ο πόνος που θα βιώσουμε. Αλλά είναι ένας πόνος ευκταίος, ένας πόνος που θα μας μεγαλώσει και θα μας κάνει πιο δυνατούς, που θα μας «ανοίξει» τα μάτια σχετικά με τα δικά μας συναισθήματα και με τους άλλους. Ένας πόνος που θα μας δώσει μαθήματα ζωής και εφόδια για τα επόμενα κεφάλαια. Η Willa Cather, Αμερικανίδα αρθρογράφος και συγγραφέας, είχε πει άλλωστε ότι «οι άνθρωποι ζούνε έναν τέτοιο μεγάλο πόνο μόνο μια φορά. Ο πόνος έρχεται ξανά αλλά βρίσκει πιο σκληρή την επιφάνεια». Ένας πόνος που θα αρχίσει κάποια στιγμή να αποκλιμακώνεται και θα μπορέσουμε να τον διαχειριστούμε και να τον ελέγξουμε πιο εύκολα μέχρι που θα μάθουμε να ζούμε με αυτόν, θα προχωρήσουμε και θα αποτελέσει «πηγή έμπνευσης» για το μέλλον.
Σκοπός δεν είναι να «χρυσώσουμε» το χάπι αλλά να δούμε ότι όλα θα πάνε καλύτερα. Είναι φυσιολογικό να βιώνουμε αληθινά την απώλεια. Να μη μας φοβίζει ούτε αυτή, ούτε το πένθος. Ακόμα και τα πιο δύσκολα συναισθήματα αξίζει να τα βιώνουμε, είναι κι αυτά μέρος του εαυτού μας. Συναισθήματα, όπως ο θυμός και η οργή, η στεναχώρια και η θλίψη, έχουν χώρο και λειτουργικότητα στη ζωή μας. Όσο πρέπει να αγκαλιάζουμε αυτά τα συναισθήματα πρέπει να αγκαλιάσουμε και τα συναισθήματα ανακούφισης και ηρεμίας που μπορεί να βιώνουμε κατά την απώλεια. Δεν είναι παράδοξα και συνήθως εκδηλώνονται σε περιπτώσεις που η απώλεια είτε ήταν αναμενόμενη είτε η διαδικασία αποχαιρετισμού ήταν πιο ομαλή.
Πολλοί που έχουν γράψει για το πένθος και τον πόνο, μεταξύ άλλων λένε ότι μέσα από τη διαδικασία αυτή μπορείς να καταλάβεις ειλικρινά τι συμβαίνει στην κοινωνική σου πραγματικότητα, σαν να είναι λοιπόν ο πόνος της απώλειας ένα μικρό wakeup call που χρειαζόμαστε για να έρθουμε σε μεγαλύτερη επαφή με εμάς και του γύρω μας.
Όποια κι αν έχει υπάρξει η αντίδρασή σας στην απώλεια αξίζει να θυμάστε ότι το μόνο που έχει σημασία είναι να αφουγκράζεστε και να ακούτε τον εαυτό σας και τις ανάγκες του στη διαδικασία διαχείρισης της απώλειας.
Συντάκτης: Ελπίδα Μπογράκου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
