Στην αλληλεγγύη δε χωράνε διακρίσεις

Είναι γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία έχουμε εξοικειωθεί με λέξεις όπως εθελοντισμός, προσφορά και κοινωνική ευθύνη. Λέξεις που παλαιότερα δε συναντούσαμε τόσο συχνά στις συζητήσεις μας ή δεν είχαν γίνει μέρος των καθημερινών μας πράξεων. Ανάμεσα στις λέξεις αυτές, αν και συνώνυμες, υπάρχει μια βαθύτερη εννοιολογική σύνδεση που δεν είναι άλλη από την ιδέα της αλληλεγγύης.

Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνεται στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής, η λέξη αλληλεγγύη χρησιμοποιείται για να αναφερθούμε «στο ηθικό καθήκον της αλληλοβοήθειας, της υποχρέωσης που έχουν τα μέλη μιας ομάδας να υποστηρίζονται και να ενισχύονται αμοιβαία» αλλά και στη βοήθεια προς μέλη και ομάδες που δοκιμάζονται ή βρίσκονται σε άμεση ανάγκη βοήθειας από τρίτους. Η ιδέα της αλληλεγγύης, με την ομηρική της καταβολή, σημαίνει κυριολεκτικά να δίνεις το χέρι σου, τη στήριξή σου, σε όλους όσους το έχουν ανάγκη, κερδίζοντας από τη διαδικασία αμοιβαία μαθήματα ζωής.

Η αλληλεγγύη μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες μορφές και είναι όλες εξίσου σημαντικές. Μπορεί κάποιος εύκολα να εντοπίσει και να κατανοήσει τις διαφορετικές αυτές μορφές αν απλώς παρατηρήσει ό,τι διαδραματίζεται τους τελευταίους μήνες. Η αλληλεγγύη μπορεί να διακριθεί σε λεκτική (μορφή αλληλεγγύης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου οι άνθρωποι εκφράζουν την υποστήριξή τους), σε αντιδραστική (τα άτομα θα προχωρήσουν σε μια μορφή έμπρακτης ένδειξης αλληλεγγύης), σε συναλλακτική (ομάδες βοηθούν άλλες ομάδες και αντίστροφα) και σε εκφρασμένη (κάποιοι βάζουν σε κίνδυνο τον εαυτό τους ή τα προνόμιά τους για το καλό εκείνων που το έχουν ανάγκη). Όλες αυτές οι μορφές είναι το προοίμιο για να αναδειχθεί ο τελικός σκοπός της αλληλεγγύης που είναι ο μετασχηματισμός, ο οποίος αναφέρεται στη συνειδητοποίηση ότι όλα τα κοινωνικά θέματα που ανακύπτουν είναι αλληλένδετα και στηρίζεται στη ιδέα ότι η βελτίωση άλλων μελών, ομάδων και κοινωνιών επηρεάζει και τους αλληλέγγυους.

Η Bell Hooks, εκπρόσωπος της Φεμινιστικής Θεωρίας και ακτιβίστρια, υπογραμμίζει μια βασική διαφορά που κάνει την αλληλεγγύη τόσο σημαντική. Κατά τη γνώμη της, «η υποστήριξη είναι περιστασιακή. Μπορεί εύκολα να δοθεί και να ανακαλεστεί. Η αλληλεγγύη χρειάζεται συντήρηση και συνεχή δέσμευση». Για να είναι κάποιος πραγματικά αλληλέγγυος πρέπει να αμφισβητεί, να ανακαλύπτει και να επαναδιαπραγματεύεται δικές τους αλήθειες και δεδομένα, αλλά και να στέκεται κριτικά απέναντι στο σύστημα που δημιουργεί την ανάγκη για την έκφραση της αλληλεγγύης.

Ενίοτε η αλληλεγγύη μας είναι επιλεκτική. Με κύριο γνώμονα το προσφυγικό ζήτημα αλλά και την παρουσία μεταναστών στη χώρα μας σε συνδυασμό με την φθίνουσα, αλλά ακόμα παρούσα, οικονομική κρίση, τη νέα υγειονομική κρίση που αντιμετωπίζουμε και το γενικευμένο αίσθημα (ξενο)φοβίας που υπάρχει στη ατμόσφαιρα, θα μπορούσε κανείς να πει ότι επιλέγουμε σε ποιους θα δώσουμε βοήθεια με κριτήρια που έρχονται κόντρα στις βασικές ανθρωπιστικές αρχές που διατρέχουν την έννοια της αλληλεγγύης.

Οι Huber και Stephens σημειώνουν ότι σε περιόδους ύφεσης, υπογεννητικότητας και ραγδαίας αύξησης του μέσου όρου ηλικίας αλλά και οικονομικής παγκοσμιοποίησης η έννοια ενός κράτους πρόνοιας και οι μηχανισμοί στήριξής του συρρικνώνονται και περιορίζονται μόνο σε ομάδες που τους αναλογεί κυρίως λόγω υπηκοότητας και εθνικότητας αφήνοντας εκτός όλους εκείνους που βρίσκονται σε limbo. Οι Grubel και Grady, στην ίδια κατεύθυνση, εξηγούν ότι αυτό συμβαίνει γιατί φαίνεται ότι οι ευάλωτες κοινωνικές αυτές έχουν ένα δικαίωμα που λειτουργεί σε βάρος του υπόλοιπου κοινωνικού συνόλου και γι’ αυτό κατακρίνεται η όποια βοήθεια.

Σ’ αυτό το σημείο βέβαια πρέπει να σημειωθεί ότι η επιλεκτική αλληλεγγύη δεν κοιτά μόνο καταγωγή και κατάσταση. Κοιτά και σημεία διαφορετικότητας και ατομικότητας που δε θα έπρεπε να είναι κριτήρια σε δράσεις αλληλεγγύης. Αν είσαι πραγματικά αλληλέγγυος δεν αναπαράγεις στερεότυπα και εσφαλμένες θεωρίες υπεροχής ενός αντί άλλου. Δεν καλύπτεις το σύστημα όταν κάνει διαχωρισμούς στο ποιοι έχουν δικαίωμα στη βοήθεια. Διεκδικείς όλα τα δικαιώματα γι’ αυτούς που η φωνή τους πνίγεται, και όχι απλώς ορισμένα απ’ αυτά. Όταν επιλέγεις να βοηθήσεις μια ομάδα δε σημαίνει ότι αγνοείς τις ανάγκες κάποιας άλλης.

Όταν δηλώνεις αλληλέγγυος μην αρχίζεις την πρόταση σου με το «είμαι αλληλέγγυος αλλά…». Φρόντισε η αλληλεγγύη σου να μην έχει όρια!

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!