Αttachment parenting: Για γονείς που θέλουν να είναι κοντά στα παιδιά τους

Το θαύμα της έλευσης ενός παιδιού σε μια οικογένεια συνοδεύεται, νωρίτερα ή αργότερα, από τη συνειδητοποίηση ότι οι οδηγίες χρήσης όχι μόνο δεν ήρθαν μαζί με το πακέτο αλλά δεν υπάρχουν κιόλας. Πώς, λοιπόν, μεγαλώνει ένα παιδί; Ποιος είναι ο σωστός τρόπος; Ετοιμαστείτε γιατί η απάντηση μπορεί να εκπλήξει. Δεν υπάρχει σωστός τρόπος. Κι όχι, δεν υπάρχουν ούτε μερικές κοινώς αποδεκτές βασικές γραμμές. Προσοχή. Δε μιλάμε για συνθήκες ασφαλείας ή για το τι πρέπει να αποφύγουμε ή πάση θυσία να κάνουμε, όπως για παράδειγμα να τρώμε υπερβολική ζάχαρη κι αλάτι, ή να μετακινούμε το παιδί με αυτοκίνητο χωρίς το αντίστοιχο κάθισμα για το βάρος και την ηλικία του και λοιπά.

Συζητάμε για διαπαιδαγώγηση και για να γίνει πιο κατανοητό. Συζητάμε για απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως:

«Τι κάνω όταν ζητάει κάτι που δεν είναι δικό του ή που δεν μπορούμε να αγοράσουμε και πέφτει στο πάτωμα του μαγαζιού φωνάζοντας και κλαίγοντας;»

«Πώς συμπεριφέρομαι όταν σπρώχνει ένα άλλο παιδάκι;»

«Τι γίνεται όταν δε θέλει να πάει σχολείο;»

Αυτές κι άλλες παρόμοιες, ή και τελείως διαφορετικές, είναι ερωτήσεις που ζητούν απαντήσεις, ο οποίες ωστόσο , μαντέψτε, δεν υπάρχουν. Γιατί η διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού, κάθε παιδιού, είναι ενεργητική διαδικασία και φυσικά διαφοροποιείται από παιδί σε παιδί ανάλογα με την προσωπικότητά του αλλά και με το πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνει. Προσπαθώντας να δώσει μερικές απαντήσεις και κυρίως κάποιες κατευθύνσεις για να μπορούμε να βασιζόμαστε και να δρούμε, αναπτύχθηκε το attachment parenting. Πρόκειται για σύστημα διαπαιδαγώγησης που προσπαθεί να εγκαταστήσει γονεϊκές πρακτικές τέτοιες που να δημιουργούν ισχυρούς και υγιείς συναισθηματικούς δεσμούς μεταξύ γονέων και παιδιών.

Η βάση της φιλοσοφίας, που αναπτύχθηκε με βάση την έρευνα του ψυχολόγου J. Bowlby τη δεκαετία του 1950, βρίσκεται στη φυσική τάση για προσκόλληση (attachment) που παρουσιάζουν τα βρέφη. Αναζητούν, έμφυτα και σχεδόν αντανακλαστικά, κάποιον που να τους δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας και συνεχούς και με συνέπεια παρουσίας. Αλήθεια, θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί κάποιον πιο ιδανικό από τον γονέα για αυτό το ρόλο;

Τα 7 baby b’s ή εργαλεία προσκόλλησης (attachment tools) σύμφωνα με τον W. Sears, παιδίατρο και εισηγητή του attachment parenting, είναι:

1. Βirth bonding

Προετοιμασία για την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τη γονεϊκότητα. Το δέσιμο μπορεί να συμβεί από την πρώτη επαφή ακόμα και σε μωρά-παιδιά που έχουν νοσηλευτεί σε μονάδες νοσηλείας νεογνών. Το δέσιμο αφορά ασφαλώς και στα παιδιά που έχουν υιοθετηθεί καθώς, σύμφωνα με το attachment parenting το τώρα ή ποτέ  δεν ισχύει και τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν ισχυρούς δεσμούς δεσίματος και σε μεγαλύτερη ηλικία.

2. (Βreast)feeding

Τάισμα με αγάπη και σεβασμό. Ιδανικά θηλασμός, που αυξάνει την έκκριση των ορμονών του δεσίματος μητέρας παιδιού, δηλαδή της ωκυτοκίνης και της προλακτίνης.

3. Belief

Πίστη στα μηνύματα που στέλνει το μωρό όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει. Το κλάμα είναι ένα από αυτά και πρέπει να αξιολογείται κι όχι να αγνοείται. Η απόκριση πρέπει να γίνεται με ευαισθησία κι όχι με συμπεριφορά «άσ’το να κλαίει» προς το βρέφος. Συγχρόνως, πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη του στο ένστικτό του που λαμβάνει τα μη λεκτικά αιτήματα και προσπαθεί να τα ερμηνεύσει.

4. Baby wearing

Δέρμα με δέρμα επαφή. Το μωρό μεταφέρεται σε επαφή με το γονέα. Αυτή η επαφή όχι μόνο ενισχύει το δεσμό αλλά κάνει και πιο εύκολο το να γίνουν αντιληπτές οι ανάγκες του μωρού από τον γονέα.

5. Bedding close to baby

Η γονεϊκοτητα συνεχίζεται στον βραδινό ύπνο. Προσοχή χρειάζεται εδώ να συνεχίζουν να τηρούνται οι κανόνες ασφαλείας, που στόχο έχουν να προστατεύουν το μωρό από το σύνδρομο αιφνίδιο βρεφικού θανάτου. Ο ύπνος πρέπει να είναι ασφαλής τόσο για την ψυχή όσο και για το σώμα του μωρού-παιδιού.

6. Beware

Προσοχή στους χρόνους. Το μωρό δεν προσαρμόζεται στο πρόγραμμα του γονέα, όπως το φαγητό την ώρα που βολεύει το γονέα, αλλά γίνεται προσπάθεια για συνύπαρξη κι εναρμόνιση του παιδιού και του γονέα στη βόλτα, στο σπίτι, στην καθημερινότητα.

7. Balance

Ισορροπημένη οικογενειακή και προσωπική ζωή. Ο γονέας παραμένει κι άνθρωπος και χρειάζεται να φροντίζει για τη δική του ικανοποίηση, ισορροπία, χαρά ώστε να είναι ο ίδιος υγιής ψυχικά και σωματικά.

Να διευκρινιστεί στο σημείο αυτό ότι δεν προαπαιτείται η υιοθέτηση και των 7 baby b’s για να αναπτυχθεί ο δεσμός γονέα παιδιού. Εννοείται ότι μια μητέρα που δε θήλασε, φυσικά και μπορεί να κάνει attachment. Εννοείται ότι ένας πατέρας μπορεί να κάνει baby wearing και φυσικά μπορεί να κάνει attachment. Μια γιαγιά που φροντίζει πολλές ώρες ένα μωρό, μπορεί να κάνει belief αξιολογώντας και ανταποκρινόμενη στο κλάμα και ακολουθώντας τις ανάγκες του μωρού κι όχι το πρόγραμμα που έχει οριστεί. Το attachment parenting είναι φιλοσοφία που σαφώς εξατομικεύεται.

Ποια τα οφέλη για το παιδί που μεγαλώνει με βάση το attachment parenting; Φαίνεται ότι τα παιδιά έχουν καλύτερη συμπεριφορά, αναπτύσσουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση και μεγαλώνουν με λιγότερο στρες. Επιπλέον, γίνονται πιο ευαίσθητα και δοτικά. Μελέτες λένε ότι αναπτύσσουν υψηλότερη ενσυναίσθηση και συναισθηματική νοημοσύνη, ενώ έχουν πιο ισχυρό ανοσοποιητικό στα πλαίσια τόσο του θηλασμού όσο και του μειωμένου στρες.

Κι ενώ μπορεί να ακούγεται ενδιαφέρον, υπό συνθήκες κι εύκολο, το attachment parenting κρύβει 3 σημαντικές παρεξηγήσεις. Η πρώτη και πιο βασική παρεξήγηση είναι η σύγχυση με την ασυδοσία και την ανυπαρξία ελέγχου. Η όλη προσέγγιση δεν είναι «αφήνω το παιδί να κάνει ο.τι θέλει» αλλά σέβομαι τις ανάγκες του, ακούω και αφουγκράζομαι, είμαι εκεί για το παιδί που μεγαλώνω. Η δεύτερη παρεξήγηση είναι ότι attachment parenting σημαίνει οργανική τροφή μόνο, συγκοίμηση, εναλλακτικούς τρόπους ντυσίματος κι εκπαίδευσης. Ότι είναι μια ψαγμένη διαπαιδαγώγηση και χρειάζεται μεγάλο κόστος για να επιτευχθεί. Μύθος. Πρόκειται σαφώς για θετική διαπαιδαγώγηση, ναι. Μα αυτό δε θέλει κόπο ούτε κόστος. Τρόπο θέλει.

Προφανώς το παιδί είναι καλύτερα να μεγαλώσει σε προσεγμένο περιβάλλον, τρώγοντας τροφές καλής ποιότητας, παίζοντας με παιχνίδια ασφαλή αλλά αυτό δεν είναι θέμα του δεσίματος ούτε της θετικής διαπαιδαγώγησης. Αυτό σχετίζεται με την πρόθεση κάθε γονέα να δημιουργήσει το καλύτερο δυνατό περιβάλλον, όχι μόνο για το παιδί του αλλά για κάθε παιδί. Αυτό που καλείται να κάνει, επιπλέον μέσω του attachment parenting είναι να συμπεριφέρεται με στοργή και συνέπεια. Κι αν σκεφτήκατε ότι είναι αυτονόητο, να μου επιτρέψετε να σας διορθώσω γιατί, καλώς ή κακώς, καθόλου δεν είναι. Αλλά ακριβώς επειδή όλα τα παιδιά όχι μόνο το αξίζουν, αλλά και το δικαιούνται, αξίζει να αγωνιστούμε όλοι γι’ αυτό. Για να μεγαλώνει κάθε παιδί με τη δύναμη της αγκαλιάς. Είναι δύσκολο;

Αφιερωμένο σε όλου του κόσμου τα παιδιά! Στα δικά μου, σε όσα μεγαλώνω -συνοδοιπόρος με τους γονείς τους- στο ιατρείο μου, σε εκείνα που αγκαλιάζω με τα χέρια ορθάνοιχτα και τα κοιτώ στα μάτια.