Νέα σχολική χρονιά σε νέο σχολείο: Tips για γονείς και παιδιά

Αν αλλάζαμε τα ονόματα των μηνών, σε ένα παιχνίδι έμπνευσης-συσχετισμού, από αυτά που σου ζητούν να πεις ποια λέξη σου έρχεται πρώτα στο μυαλό ακούγοντας μια άλλη λέξη, τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Σεπτέμβρης θα ήταν «η αλλαγή». Αλλαγή εποχής, αλλαγή σχεδίων, αλλαγή τάξης, αλλαγή σχολικής βαθμίδας, αλλαγή ολόκληρης ζωής! Μια αλλαγή ο μήνας που διανύουμε και σε μεγάλο βαθμό, αυτό επηρεάζεται από το ακαδημαϊκό έτος που παραδοσιακά ξεκινά τον Σεπτέμβρη. Είτε κάποιος εμπλέκεται άμεσα με αυτό ως εργαζόμενος, μαθητής, φοιτητής, γονιός, είτε παρασύρεται από τις φθινοπωρινές δροσερές βραδιές που σηματοδοτούν αναπόφευκτα αλλαγή εποχής. Μια αλλαγή σε πολλά σπίτια ο μήνας αυτός, λοιπόν.

Τσάντες, είδη σχολικά, προγράμματα και πλάνα. Διαδικασίες οικείες -λιγότερο ή περισσότερο- και γονείς και παιδιά που εξοικειώνονται νωρίτερα ή αργότερα, ευκολότερα ή πιο δύσκολα. Τι συμβαίνει, όμως, όταν η ετήσια αλλαγή γίνεται με επιπλέον αλλαγές; Όταν το σχολείο αλλάζει είτε λόγω μιας μετακόμισης είτε λόγω αλλαγής βαθμίδας; Η γρήγορη και άμεση μονολεκτική απάντηση είναι στρες! Με μεγάλα φωτεινά γράμματα που αναβοσβήνουν. Στρες, λοιπόν, που είναι μάλιστα, λίγο πολύ, αναπόφευκτο. Ας δοκιμάσουμε να βρούμε μαζί τρόπους να το χρησιμοποιήσουμε προς όφελος του παιδιού και κατ’ επέκταση, όλης της οικογένειας. Τι μπορούμε να κάνουμε εν όψει ή ζώντας μέσα σε μια αλλαγή;

Είναι βασικό να γνωρίσει και να αναγνωρίσει το παιδί την αλλαγή. Σε καμία περίπτωση δεν αποκρύπτουμε την ανάγκη γι’ αυτή ούτε προσπαθούμε να την ωραιοποιήσουμε λέγοντας πράγματα που δεν ισχύουν ή για τα οποία δεν είμαστε σίγουροι. Έτσι, για παράδειγμα, δε λέμε «θα έρθει κι ο φίλος σου» αν δεν ισχύει ούτε «θα είναι πιο ωραίο σχολείο από το προηγούμενο» γιατί είναι κάτι υποκειμενικό. Λέμε, όμως, ότι «έχει πιο μεγάλο προαύλιο» (αν φυσικά ισχύει), ή «η αίθουσα μουσικής έχει καινούργια μουσικά όργανα». Με λίγα λόγια δεν παραπληροφορούμε, δεν ωραιοποιούμε αλλά ενημερώνουμε για τα θετικά, αν τα έχουμε εντοπίσει, ή είμαστε σίγουροι για αυτά.

Ζω σημαίνει αλλάζω (και το αντίστροφο) ή αλλιώς, «υπάρχουν πολύ καλύτερα πράγματα μπροστά από αυτά που αφήσαμε πίσω» είπε ο συγγραφέας C. S. Lewis και μένει να το συνειδητοποιήσουμε. Μπορεί να φαντάζει περίπλοκο, ωστόσο, είναι εξαιρετική ευκαιρία να το διδάξουμε στα παιδιά μας. Ζωή σημαίνει αλλαγή κι όσο πιο σύντομα το αποδεχτούμε τόσο καλύτερα θα πορευτούμε, ζώντας με τις αλλαγές μας. Μπορεί να μην είναι πάντα ευχάριστες αλλά αν ξεκινάμε αρνητικά, είναι σίγουρο ότι κινδυνεύουμε να μη δούμε και τα θετικά μέσα σε αυτές.

Ένας τρόπος να προσεγγιστεί η αλλαγή είναι να την παρουσιάσουμε στα παιδιά και να τη ζήσουμε μαζί τους, ως μια νέα περιπέτεια. Μπορούμε ας πούμε, στη διαδρομή για το νέο σχολείο να παίξουμε το παιχνίδι «κοιτάζω γύρω μου και βρίσκω» αναζητώντας ενδιαφέροντα στοιχεία (π.χ. ένας μπλε παπαγάλος στο μπαλκόνι που περνάμε ή ακόμα κι ένας ζωγραφισμένος). Έχοντας καλή διάθεση στη διαδρομή, αυξάνονται οι πιθανότητες για καλή διάθεση και στον προορισμό.

Δεν προσπαθούμε να κάνουμε τα παιδιά να ξεχάσουν το προηγούμενο σχολείο τους. Αν δεν περνούσαν καλά, θα συμβεί από μόνο του. Αν περνούσαν καλά δε θα τα καταφέρουμε έτσι κι αλλιώς. Δεν προσπαθούμε να τα αποκόψουμε από προηγούμενους φίλους, συνήθειες, συναντήσεις. Αντιθέτως, φροντίζουμε να είμαστε ενισχυτικοί. Οργανώνουμε, μάλιστα κι οι ίδιοι μια συνάντηση με τους παλιούς γνώριμους, αν γίνεται. Επιτρέπουμε κι ενισχύουμε το παιδί να έρχεται συχνά σε επαφή με τις προηγούμενες παρέες του. Σε επόμενο χρόνο, ίσως το να γίνει μια συνάντηση νέων συμμαθητών και παλιών φίλων να είναι επίσης ενδιαφέρον. Αυτό το τελευταίο, ωστόσο, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και την ηλικία κι ετοιμότητα των παιδιών, οπότε ρωτάμε τα προτού το δοκιμάσουμε.

Μοιραστείτε σκέψεις, φόβους, συναισθήματα. Ακόμα κι αν δε σας αρέσει αυτό που ακούτε. Ακόμα κι αν δεν μπορείτε να αλλάξετε κάτι. Ακόμα κι αν το παιδί έχει άρνηση, θλίψη ή σας κατηγορήσει γι’ αυτό που συμβαίνει. Δώστε του χώρο για να εκφραστεί. Προσπαθήστε μαζί να εκτονώσετε το συναίσθημα. Μιλήστε. Ζωγραφίστε. Βάλτε μουσική και χορέψτε. Γελάστε. Κλάψτε. Νιώστε μαζί κι αποσυμπιέστε το. Ή βοηθήστε να αποσυμπιεστεί.

Σημαντικό είναι επίσης να δίνουμε στο παιδί τη δυνατότητα να διαλέξει την πρώτη μέρα. Τα ρούχα, τα παπούτσια, την κασετίνα, το δεκατιανό, αν θα πάει μόνο ή μαζί σας και γενικώς οτιδήποτε μικρό ή μεγαλύτερο ανάλογα και με το παιδί και την ηλικία . Η πρώτη επαφή σίγουρα μετράει κι αν γίνει με τον τρόπο του είναι βέβαιο ότι θα ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του αναφορικά με το νέο περιβάλλον.

«Χρόνο να έχεις να δίνεις κι όλα γίνονται πιο εύκολα.» Κλασική συμβουλή, ναι. Ωστόσο πριν την κατατάξουμε στα κλισέ ας δούμε την ουσία πίσω της. Κάνουμε μια συμφωνία με το παιδί. Βασικό στοιχείο είναι ότι ο χρόνος είναι μετρήσιμος και όχι μια αόριστη έννοια. Συμφωνούμε, λοιπόν, ότι θα συζητήσουμε εκ νέου τις σκέψεις και τα συναισθήματα σε έναν μήνα από την έναρξη του νέου περιβάλλοντος. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν τα πράγματα θα είναι καλύτερα ή χειρότερα ως τότε, όμως σίγουρα θα είναι διαφορετικά. Ας περιμένουμε να δούμε πώς και πόσο.

Η αλλαγή σχολείου και περιβάλλοντος είναι κάτι αναπόφευκτο σε αυτή τη διαδικασία και τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν, συχνά, έντονα. Στόχος δεν είναι να μη βιωθούν. Αντιθέτως, το ζητούμενο είναι να τα βιώσει το παιδί ως κάτι συχνό κι όσο γίνεται φυσικό. Συγχρόνως και μέσα από αυτή τη διαδικασία, να αποδεχτεί το συνεχές των αλλαγών που τόσο συνυφασμένη είναι με τη ζωή. Να γίνει αυτή η αλλαγή αφορμή, για εκείνο πρώτα και για μας μαζί του, να βρει δικλείδες και πατήματα που θα αποτελέσουν σημεία αναφοράς τώρα, αλλά και στο μέλλον. Θα είναι οι τρόποι του να διαχειριστεί καταστάσεις. Αλλά και κάτι ακόμα πιο σπουδαίο. Η διαχείριση της αλλαγής θα είναι μια κερδισμένη μάχη που ακόμα και σιωπηλά θα βοηθά στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του. Ναι, μπορεί να καταφέρει πολλά!