Online ερωτικός εκφοβισμός: όλα όσα πρέπει να μάθεις

Η λέξη sextortion προκύπτει από τη σύνθεση των λέξεων sexual + extortion , σημαίνει δηλαδή σεξουαλικός εκφοβισμός. Ο όρος χρησιμοποιείται ήδη από το 1950, για να περιγράψει την κατηγορία της σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην οποία ως μέσο εκβιασμού χρησιμοποιείται η κατάχρηση εξουσίας. Επιπλέον, αναφέρεται στην εκμετάλλευση στην οποία ως μέσο απειλής χρησιμοποιείται η δημοσιοποίηση σεξουαλικών εικόνων ή πληροφοριών.

Από το 2019, η συχνότητα στη χρήση της λέξης εκτινάχθηκε, καθώς χρησιμοποιείται για να περιγράψει κι ένα είδος διαδικτυακού εκφοβισμού. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται στη χρήση υλικού ερωτικού περιεχομένου, που ο εκβιαστής έχει δημιουργήσει κατά τη διάρκεια διαδικτυακών  συναντήσεων, εν αγνοία του θύματος, με στόχο τον εκφοβισμό του θύματος και τον εξαναγκασμό του σε συναίνεση στις απειλές του εκβιαστή (απόσπαση χρηματικού ποσού, συνάντηση, ερωτική συνεύρεση και άλλα).

Sextortion μπορεί να συμβεί μέσω των social media ή κάποιας από τις πλατφόρμες συνομιλίας με άγνωστους, ή από σελίδες γνωριμιών ή ραντεβού στα τύφλα, ή από διαδικτυακά ομαδικά παιχνίδια που κάποιος μπορεί παράλληλα να συνομιλεί. Γενικά, sextortion μπορεί να συμβεί από σελίδες και εφαρμογές που εμπεριέχουν chat σε συνδυασμό με χρήση φωτογραφιών/εικόνας/βίντεο. Στα στατιστικά στοιχεία, η πλειοψηφία των θυμάτων φαίνεται να είναι κορίτσια, ενώ από έρευνα στην Αυστραλία προκύπτει ότι 1 στους 4 που υφίστανται sextortion είναι ανήλικος κάτω των 13 ετών.

Η διαδικασία που ακολουθείται είναι σε μεγάλο βαθμό κοινή. Ο μελλοντικός εκβιαστής χρησιμοποιώντας συχνά ψεύτικα προφίλ και ψευδείς πληροφορίες για τον εαυτό του, προσεγγίζει τα υποψήφια θύματά του. Η πιο συνηθισμένη τακτική, αρχικά, είναι να προσπαθήσει να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Με φαινομενικά χαλαρή κι ευχάριστη συζήτηση, που, όμως, κατευθύνει προς συγκεκριμένα θέματα, προσπαθεί να εντοπίσει σημεία της καθημερινότητας που προβληματίζουν το θύμα· για παράδειγμα ένας τσακωμός με τους γονείς, μια απόρριψη στο σχολείο, κάποια έλλειψη αυτοπεποίθησης.

Στη συνέχεια αυτοπαρουσιάζεται αυθόρμητα ως συμπαραστάτης στο πρόβλημα, το θύμα ανοίγεται ακόμη περισσότερο, βλέπει ένα σύμμαχο, νιώθει ότι κάποιος το κατανοεί. Σε άλλες περιπτώσεις, πάλι, ο μελλοντικός εκβιαστής γίνεται εκδηλωτικός, δηλώνει θαυμασμό για το θύμα, το κολακεύει για την εμφάνιση, τις επιδόσεις (για παράδειγμα σε κάποιο άθλημα), για την ευφυΐα του. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, γίνεται «απαραίτητος» κι «έμπιστος». Όταν αυτή η κατάσταση εδραιωθεί έρχεται το επόμενο στάδιο, που είναι η χειραγώγηση του θύματος. Με την πρόφαση μιας ωραίας ανάμνησης για την υπόλοιπη ημέρα, ζητώντας το ως χάρη, ή ακόμη και ξεκινώντας ο ίδιος πρώτος, ο εκβιαστής ζητά αποκάλυψη σημείων του σώματός του, ή και διαδικτυακή ερωτική συνεύρεση. Η λήψη εικόνας ή βίντεο γίνεται χωρίς το θύμα να το γνωρίζει. Αυτός, ίσως, είναι και ο βασικός λόγος που όταν του αποκαλύπτεται νιώθει φόβο, θυμό με τον ίδιο του τον εαυτό, προδοσία αλλά και ντροπή και ενοχές γιατί ενέδωσε.

Ακολουθεί η αναζήτηση ανταλλάγματος από τον εκβιαστή ώστε να μη διαδώσει το υλικό που έχει στα χέρια του. Σε αυτό το στάδιο η συμπεριφορά του εκβιαστή αλλάζει και ο ίδιος γίνεται απόμακρος, κοφτός κι απαιτητικός. Πιέζει το θύμα κι εκβιάζει χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που έχει αντλήσει από το πρώτο στάδιο της προσέγγισης. Έτσι, αν το θύμα για παράδειγμα δίνει μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων, το απειλεί ότι αν δεν ενδώσει θα στείλει το υλικό σε όλους τους συμμαθητές ή τους γνωστούς του κ.ο.κ.. Αυτό το στάδιο, σύμφωνα με τις στατιστικές και τις μελέτες, γίνεται μέσα σε 2 βδομάδες από την πρώτη επαφή-γνωριμία κι αφού, φυσικά, έχει συγκεντρωθεί αντίστοιχο υλικό. Όλη η διαδικασία, ωστόσο, μπορεί και να γίνει ακόμα και μέσα στην πρώτη συνάντηση-συνομιλία.

Το φαινόμενο του sextortion έχει παγκόσμιες διαστάσεις, που έχουν αυξηθεί την τελευταία περίοδο. Η πανδημία και η έλλειψη κοινωνικών επαφών έχει στρέψει πολλούς στη διαδικτυακή κονωνικοποίηση με αποτέλεσμα τα επεισόδια εκβιασμού να αυξάνονται. Οι έφηβοι είναι πιο επιρρεπείς τόσο λόγω της ανάγκης για κοινωνικοποίηση όσο και δεδομένης της φυσικής τους ροπής προς το καινούργιο και διαφορετικό.

Οι αριθμοί, ωστόσο, είναι αμείλικτοι. 1 στα 4 θύματα sextortion χρειάστηκε ιατρική περίθαλψη και /ή ψυχολογική υποστήριξη. 1 στα 8 αναγκάστηκε να αλλάξει γειτονιά ή να μετακομίσει. 47% των θυμάτων δέχονται απειλές καθημερινά! Φορείς από πολλές χώρες, ανάμεσά τους το FBI, η κυβέρνηση της Αυστραλίας, το κέντρο εγκλημάτων κατά παιδιών στον Καναδά, δεκάδες ευρωπαϊκές, μαζί και η ελληνική δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος, έχουν εκδώσει προειδοποιητικά μηνύματα για ενήλικες και παιδιά. Συγχρόνως, διενεργούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης και διαθέτουν υλικό προστασίας από πιθανό sextortion.

Ποια, όμως , είναι τα προειδοποιητικά σημάδια που μπορεί να δημιουργήσουν την υποψία ότι πίσω από την οθόνη υπάρχει ένας εκβιαστής; Τα πιο βασικά από αυτά είναι:

-Ασυμφωνία εικόνας προφίλ και πραγματικής εικόνας, τόσο σε επίπεδο εμφάνισης όσο και σε επίπεδο ενδιαφερόντων.

-Δικαιολογίες για το οτι δεν εμφανίζεται όταν ανοίγουν οι κάμερες (για παράδειγμα έσπασε η κάμερά μου, δεν εχω καλό σήμα κ.ο.κ).

-Γρήγορη εκδήλωση συναισθημάτων, κατά βάση φιλικών ή ερωτικών, λέει γρήγορα «μου αρέσεις» ή «σε ερωτεύομαι».

Πώς μπορεί κάποιος να προστατευθεί;

Αρχικά, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι συμπεριφερόμαστε στο διαδίκτυο όπως στον πραγματικό κόσμο. Δε μιλάμε με άγνωστους. Δεν αποκαλύπτουμε τα μυστικά μας. Δε στέλνουμε προσωπικό υλικό ή /και πληροφορίες σε κάποιον που γνωρίσαμε στο διαδίκτυο. Επίσης, περιορίζουμε τις πληροφορίες που διαμοιραζόμαστε στα social media. Αν υπάρχουν πληροφορίες φροντίζουμε να μην είναι δημόσιες.

Κι αν κάποιος πέσει θύμα;

Βασικό είναι να μην πανικοβληθεί. Καταρχάς πρέπει να κλείσει τη συνομιλία(χωρίς να τη διαγράψει!) και να ζητήσει βοήθεια από έναν ενήλικα εμπιστοσύνης ή την αστυνομία. Αν κάποιος δεχτεί απειλή πρέπει να μην ενδώσει αλλά να το αναφέρει άμεσα σε έναν ενήλικα εμπιστοσύνης ή/και στον αρμόδιο φορέα. Είναι καθοριστικής σημασίας τα παιδιά να γνωρίζουν ότι ένας ενήλικας εμπιστοσύνης είναι καλό να είναι ενήμερος για οτιδήποτε αντιμετωπίζουν, ιδίως γι’ αυτά που είναι ασυνήθιστα ή τα προβληματίζουν. Τέλος, αν κάποιος υποψιάζεται ότι κάποιος είναι θύμα sextortion πρέπει να μιλήσει άμεσα σε έναν ενήλικα εμπιστοσύνης ή /και σε έναν αρμόδιο φορέα.

Προσέχουμε, προστατευόμαστε και μιλάμε.Η σιωπή είναι πάντα με το μέρος του εκβιαστή.

Πώς ενημερώνω τον αρμόδιο φορέα;

Τηλεφωνικά: 111 88

Στέλνοντας e-mail: ccu@cybercrimeunit.gov.gr

Μέσω Twitter «Γραμμή SOS Cyber Alert»: https://twitter.com/CyberAlertGR

Επίσης, στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας www.hellenicpolice.gr στην ενότητα «Οδηγός του Πολίτη», θα βρείτε αναρτημένες γενικές και ειδικότερες συμβουλές.