Είμαστε καταδικασμένοι να επαναλάβουμε τα λάθη των γονιών μας;

Η παιδική μας ηλικία υπήρξε απ’ τις πιο τρυφερές ηλικίες της ζωής μας. Η ανεμελιά μας, η θέλησή μας να ανακαλύψουμε τον κόσμο, η πίστη πως όλα συμβαίνουν μαγικά και πως τα πάντα στο δικό μας μυαλουδάκι ήταν δυνατό να συμβούν, όσο εύκολο ή δύσκολο και αν ήταν. Η θέληση να τα ξέρουμε όλα, η δίψα για μάθηση, η πίστη πως πίσω από μια εικόνα μπορεί να κρύβονται 1002 μυστικά που θα την κάνουν πιο όμορφη στο δικό μας μικρό ονειρόκοσμο. Τον πιο σημαντικό και ουσιαστικό ρόλο στο μεγάλωμά μας, αλλά και στη διαπαιδαγώγησή μας έπαιξαν οι γονείς μας.

Ωστόσο παρόλο που οι γονείς μας ήταν το εναρκτήριο βάπτισμά μας στο να μάθουμε τη ζωή μέσα από το παιχνίδι, υπήρξαν και κάποιες σκιές στην εκπαίδευσή τους. Σκιές και λάθη που άθελά τους ή εσκεμμένα κάνανε, τα οποία όμως μας άφησαν κάποιο τραύμα ψυχικό που μας ακολούθησε σε όλη την υπόλοιπη ενήλικη ζωή μας και το οποίο πολλοί από εμάς προσπαθούμε μερικές φορές με νύχια και με δόντια να αποτινάξουμε και να μην φτάσουμε στο σημείο τελικά να το περάσουμε και εμείς με το δικό μας λανθασμένο τρόπο στα παιδιά μας.

Και αν ήθελα να αναφέρω μερικά από τα λάθη τους θα μπορούσα να μιλήσω για αναποφασιστικότητα, για σκληρές μεθόδους τιμωρίας, για χαμηλή αυτοεκτίμηση είτε επειδή την προκάλεσαν οι ίδιοι σε εμάς, είτε επειδή την εισπράξαμε από εκείνους με αποτέλεσμα να σκύβουμε το κεφάλι σε όποια δυσκολία παρουσιάζεται στον δρόμο μας αντί να σηκώσουμε το ανάστημά μας. Ορισμένες φορές ίσως ήταν σκληρά τα λόγια τους απέναντί μας ή υπερβολικές οι απαιτήσεις τους ή ακόμα και αυτά που περίμεναν από εμάς. Ίσως ζητούσαν να είμαστε άριστοι μαθητές είτε μπορούσαμε είτε όχι. Άλλες φορές δε μας στήριζαν στις αποτυχίες μας και δε μας εμψύχωναν να συνεχίσουμε να προσπαθούμε.

Όλα αυτά και πολλά άλλα μπορούν να θεωρηθούν αγκάθια της παιδικής μας ηλικίας και μερικοί από εμάς έχουμε κάνει ολόκληρο αγώνα για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε αντιλήψεις, φόβους, ανασφάλειες. Κάποιες φορές το έχουμε πετύχει, ενώ άλλες συνεχίζουμε την προσπάθεια με περισσότερη επιμονή. Και φτάνουμε σε εκείνο ακριβώς το σημείο της ζωής μας που αναρωτιόμαστε αν άραγε είμαστε καταδικασμένοι να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη που έκαναν οι γονείς μας, αφού ακόμα να μην τα έχουμε ξεπεράσει.

Η απάντηση φυσικά και είναι «όχι». Όταν αναγνωρίζεις μια αλήθεια, την παραδέχεσαι και κάνεις προσπάθειες για να αλλάξεις την σύστασή της ώστε να μην σου προκαλεί πλέον έντονη δυσφορία και αρνητικά συναισθήματα, τότε έχεις κάνει ήδη το μισό αγώνα. Η παραδοχή του προβλήματος και ότι χρειάζεσαι βοήθεια για να ξεπεράσεις κάποια πράγματα από την παιδική σου ηλικία για τα οποία ευθύνονται οι γονείς σου, αποτελεί από μόνο του ένα μεγάλο -τεράστιο- βήμα προς την αλλαγή και τη βελτίωση σου. Ακόμα και όταν κάνεις πισωγυρίσματα και βλέπεις ότι μόλις ξεστόμισες στα παιδιά σου κάτι το οποίο σου έλεγαν μικρή και δε σου άρεσε, ακόμα και τότε όλα μπορούν να αλλάξουν, γιατί μόλις εντόπισες το λάθος σου, τον εσφαλμένο χειρισμό σου και ξέρεις πως δε θες να το επαναλάβεις.

Κάποτε το ξύλο- η λεγόμενη «παντόφλα»- στο παιδί θεωρούσαν πως ήταν ένας τρόπος εκμάθησης για να μην ξανακάνει το ίδιο λάθος. Μετά από πάρα πολλά χρόνια στατιστικών ερευνών και με προσέγγιση στην ψυχολογική σύνθεση του παιδιού, το να ρίχνεις ξύλο στο παιδί μόνο καλό δεν μπορεί να του κάνει. Το κάνει να σε φοβάται, θολώνει την κρίση του, αποκτά χαμηλή αυτοεκτίμηση, μαθαίνει πως μόνο με το ξύλο μπορεί να συνετιστεί. Θα μπορούσαμε να γράψουμε ολόκληρο βιβλίο με το τι ψυχικά τραύματα αυτό μπορεί να αποφέρει. Φυσικά οι περισσότεροι νέοι γονείς δε θέλουν να εφαρμόσουν τέτοιες τεχνικές -και ορθά κάνουν. Είναι αποδεδειγμένο ότι με τη συζήτηση μπορείς να επιλύσεις πολλά προβλήματα. Ωστόσο αν αναφέρεις τη μέθοδο σου σε έναν παλιό ίσως σου απαντήσει «Ριχτού και καμία στον ποπό για να καταλάβει….» Υπάρχει χάσμα γενεών.

Δυστυχώς ή ευτυχώς η παιδική μας ηλικία δεν ξαναγυρνάει. Όμως ως ενήλικες οφείλουμε να ξεπεράσουμε οποιοδήποτε τραύμα μας έχει αφήσει από το παρελθόν η διαπαιδαγώγηση των γονιών μας, πρωτίστως γιατί το χρωστάμε στον εαυτό μας και αφετέρου γιατί πρέπει οτιδήποτε μας χαλάει να προσπαθούμε να το αλλάξουμε. Δε χρειάζεται να επαναλάβουμε τα λάθη των γονιών μας κυρίως αν ξέρουμε ότι ο τρόπος τους ήταν λανθασμένος. Αντιθέτως πρέπει να το δουλέψουμε εκ των έσω και να προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε από αυτό. Και αν θέλουμε μπορούμε να ζητήσουμε και εξηγήσεις από τους ίδιους μας τους γονείς, να μας εξηγήσουν για ποιο λόγο είχαν συγκεκριμένες συμπεριφορές στο παρελθόν. Άλλωστε και εκείνοι τόσα ξέρανε τότε, τόσα μας έμαθαν. Θα βοηθούσε πολύ, λοιπόν, μια συζήτηση μαζί τους.

Η ζωή μας είναι εδώ και τώρα, κάθε στιγμή που ζούμε είναι και μια απόδειξη ότι όλα μπορούμε να τα φτιάξουμε και να τα φέρουμε στα δικά μας δεδομένα, αρκεί να προσπαθήσουμε λίγο και τότε θα είμαστε ευτυχισμένοι.