«Πριν από δέκα χρόνια έμαθε πως είναι οροθετικός. Η ζωή του άλλαξε συθέμελα, περιθωριοποιήθηκε από συγγενείς και συναδέρφους, φυλακίστηκε στο ίδιο του το σπίτι, δέσμιος μιας προκατάληψης την οποία δεν είχε τα εφόδια να διαχειριστεί. Την ημέρα που του ανακοίνωσαν πως θα πάρει μετάθεση σε κάποιο άλλο τμήμα, ένιωσε σαν να του στερούν κάθε ίχνος ελπίδας, αυτοεκτίμησης.»
Λόγια φιλικού προσώπου ενός απ’ τους εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως που πάσχουν σήμερα από AIDS, λόγια που αποδεικνύουν πέρα από κάθε αμφιβολία πως η κοινωνία μας όχι μόνο δεν είναι ριζοσπαστική, αλλά μάλλον βαθιά συντηρητική.
Το «Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας», γνωστό ως ιός HIV ή AIDS, πρωτοεμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, της γενιάς των χίπηδων και του lifestyle “Sex, drugs, rock n’ roll”. Τα πρώτα κρούσματα διαγνώστηκαν σε ομοφυλοφίλους, γεγονός που λόγω της αμάθειας γύρω απ’ τη μυστηριώδη αυτή ασθένεια οδήγησε σε χαρακτηρισμούς όπως «περίεργη νόσος των ομοφυλοφίλων» ή «καρκίνος των ομοφυλοφίλων».
Η άγνοια δημιούργησε υπερβολικές αντιδράσεις, όπως ο φόβος της χειραψίας κι η αποφυγή κάθε επαφής με τα άτομα που είχαν προσβληθεί. Επικράτησε μια περιρρέουσα φιλοσοφία πως αυτά τα άτομα θα έπρεπε να αποκλειστούν κοινωνικά, να μπουν σε καραντίνα γιατί αποτελούσαν κίνδυνο.
Η κοινωνία οδηγήθηκε απ’ την εποχή της απόλυτης ελευθερίας στον απόλυτο αποκλεισμό. Η χρήση προφυλακτικού εκείνη την εποχή θεωρούνταν καταπάτηση της εμπιστοσύνης του ερωτικού συντρόφου, προωθώντας έτσι την εξάπλωση της αδηφάγου αυτής νόσου.
Στην Ελλάδα χρειάστηκε ο θάνατος ενός προσώπου αγαπητού παγκοσμίως, του διάσημου σχεδιαστή Μπίλι Μπο, για να αφυπνίσει την απαραίτητη ευαισθητοποίηση σε μια ανθρωπότητα που αδιαφορούσε. Ο τύπος της εποχής αντί να επικεντρωθεί στην ασθένεια, επικεντρωνόταν στη σκανδαλοθηρία, στο γεγονός πως ήταν ομοφυλόφιλος.
«Η αντιμετώπιση της ασθένειας απ’ το περιβάλλον του κι απ’ τον κόσμο τον καταθλίβει περισσότερο απ’ την ίδια την ασθένεια.» Εξομολογήσεις σαν αυτή αποδεικνύουν μια φρικαλέα αλήθεια, πως η ταυτότητα του HIV υπερισχύει οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα.
Αυτοί οι άνθρωποι υποφέρουν κι ενώ χάνουν την υγεία τους, την ίδια στιγμή τους στερείται με τη βία κι εντελώς άδικα η τελευταία ζώνη ασφαλείας που θα μπορούσε να απαλύνει την πρόσκρουση, η ανθρώπινη επαφή.
Κι έτσι δημιουργείται ο φόβος σ’ αυτούς τους ανθρώπους, ο φόβος εξορισμού από έναν κόσμο που δεν αντέχει το βάρος της διαφορετικότητας, που αδυνατεί να τους εντάξει κι επομένως τους σπρώχνει στο περιθώριο.
Σε μια εποχή που τα φορέματα των Όσκαρ κι η ταλαιπωρημένη εμφάνιση της Τζολί, μας απασχολούν περισσότερο απ’ την ανεξέλεγκτη αύξηση της τρομοκρατίας, τους πολέμους και τα ανησυχητικά υψηλά ποσοστά του ναζισμού, αδυνατούμε να ξεχωρίσουμε ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που γέννησε τη μυθολογία, τα στερεότυπα γύρω απ’ οτιδήποτε ξένο κι άγνωστο, μόνο να ευνοηθούν θα μπορούσαν. Στερεότυπα και ψευδείς διαδώσεις γύρω απ’ τη φύση της ασθένειας, τη μετάδοσή, την εξέλιξη, τους κινδύνους της.
Ο ιός HIV ανήκει στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, μεταδίδεται με σεξουαλική επαφή, μολυσμένες βελόνες, μετάγγιση αίματος, τοκετό και θηλασμό. Δεν κολλάει με το άγγιγμα, την αγκαλιά, τη σωματική επαφή, τη φιλία και την αγάπη. Δεν είναι ταυτόσημες έννοιες με τη θνησιμότητα, τα στατιστικά δείχνουν ότι απ’ την κορύφωση του ιού το 2004 τα ποσοστά θνησιμότητας έχουν μειωθεί κατά 42%, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του UNAIDS.
Υπάρχει ακόμα στις μέρες μας κοινωνικός αποκλεισμός των HIV ασθενών; Η απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο «ναι» και στο θέμα αυτό δε χωράνε μισόλογα. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και να απομονώσουμε κάθε πράξη εξόφθαλμων αλλά και συγκεκαλυμμένων ρατσιστικών συμπεριφορών, που ως βάση τους έχουν τον παράλογο φόβο και το μίσος, στοιχεία μη συμβατά με τον πολιτισμό μας.
Είναι λοιπόν θέμα ανθρωπιάς να πείσουμε τον εαυτό μας αλλά και τον διπλανό μας, ότι το δικαίωμα στη ζωή δε στερείται σε κάποιον απλά επειδή έτυχε να νοσήσει από μια ασθένεια που θεωρείται ταμπού. Ας κλείσουμε λοιπόν τ’ αυτιά μας σε καθετί κακοπροαίρετο ή διαιρετικό κι ας απλώσουμε το χέρι μας σε αυτούς που το έχουν πραγματικά ανάγκη.
Πηγές: Ντοκιμαντέρ «Μηχανή του Χρόνου: AIDS» και Wikipedia, UNAIDS report by numbers
Επιμέλεια Κειμένου Ελευθερίας Ευαγγελοπούλου: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Ελευθερία Ευαγγελοπούλου
