Αρκεί να φταίει πάντα κάποιος άλλος

Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Πρέπει πρώτα να μάθουμε την αλφαβήτα πριν μάθουμε να γράφουμε λέξεις και να σχηματίζουμε προτάσεις. Εάν θέλουμε να μας δει η ζωή με άλλο μάτι ή να τη δούμε να αλλάζει, πρέπει να αποδεχτούμε ότι είμαστε αυτόνομοι κι ανεξάρτητοι οργανισμοί και πως εμείς και μόνο εμείς παίρνουμε τις αποφάσεις για τη ζωή μας.

Η αξία των λέξεων είναι ανεκτίμητη. Κι η ευθύνη είναι σπουδαία λέξη! Προέρχεται από το ρήμα «ιθύνω» που θα πει κατευθύνω, διέπω, καθοδηγώ, κυβερνώ. Άρα το να «αναλαμβάνω την ευθύνη μου» είναι σαν να αναλαμβάνω να κατευθύνω, να ρυθμίζω, να καθοδηγώ και να κυβερνώ τη ζωή μου κι ό, τι αυτή εμπεριέχει. Ωραίο ακούγεται. Αν μπορούσαμε να εφαρμόζουμε τις έννοιες των λέξεων όπως αυτές μας το δίνουν, θα είχαμε πάρει τη ζωή μας απ’ το χέρι και θα την είχαμε οδηγήσει ένα βήμα παραπέρα.

Είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, όμως, τα λάθη κι οι παρανοήσεις. Το λέει άλλωστε και το λαϊκό άσμα. Άνθρωποι είμαστε και σφάλματα κάνουμε. Αυτό που δεν είναι τόσο συνηθισμένο είναι το να παραδεχόμαστε τα λάθη μας και να ζητάμε συγγνώμη. Όλα ξεκίνησαν από τότε που ήμασταν παιδιά. Το έκανες κι εσύ, το έκανα κι εγώ. Όταν με ρώτησε η μάνα μου, ποιος έφαγε από τις σοκολάτες που έφερε η θεία Άννα από Αμερική. Ποτέ δεν παραδέχτηκα πως μεταμφιέστηκα για λίγο σε μικρή εξερευνήτρια κι έψαξα, τις βρήκα, έφαγα δύο στα γρήγορα και φύλαξα και μία για αργότερα. Το ίδιο συνέβη και στην τετάρτη δημοτικού. Όταν ζωγράφισα στον πίνακα με κιμωλία τη δασκάλα της ιστορίας με μουστάκι και καπέλο. Όταν ρώτησε εκνευρισμένη ποιος το έκανε, απλά χαμήλωσα το κεφάλι και κοιτούσα αδιάφορα δεξιά κι αριστερά.

Μεγαλώνουμε όμως κι η μόνιμη αποποίηση ευθυνών, συνήθως δείχνει αδυναμία χαρακτήρα. Θέλουμε ν’ αποφύγουμε με κάθε τρόπο κάθε την κριτική, γιατί δεν έχουμε μάθει να τη δεχόμαστε. Όσο λιγότερη, τόσο το καλύτερο. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη των πράξεών μας, λειτουργούμε πιο υπεύθυνα κι οργανωμένα με αποτέλεσμα να αποκτούμε πολύ καλό φίλτρο, αφού όταν ξέρουμε πως έχουμε δώσει τον καλύτερό μας εαυτό θα μπορούμε το όποιο σχόλιο να το μετατρέψουμε σε εποικοδομητική κριτική ή να αποφύγουμε μικροπρέπειες όταν αυτές συμβαίνουν. Δεν είναι κακό πράγμα οι ευθύνες. Θέλουν λεπτό χειρισμό ο οποίος συχνά μας ωριμάζει.

Κάποια στιγμή πρέπει να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τις πράξεις μας, απαλλάσσοντας τον εαυτό μας από ένα συνεχή αγώνα κατασκευής ενός αόρατου εχθρού. Για την κακή μας διάθεση θα φταίει πάντα κάποιος άλλος. Ο προϊστάμενός μας στη δουλειά, η κομμώτρια που δεν πέτυχε το χρώμα που θέλαμε, οι πλανήτες που ήταν ανάδρομοι και δεν ευθυγραμμίζονταν με τον δικό μας. Για την καθυστέρηση στο επαγγελματικό ραντεβού θα φταίει η κίνηση στους δρόμους, το αμάξι που δεν έπαιρνε μπρος ή το ασανσέρ που χάλασε.

«Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις να γίνεται στον κόσμο», είχε πει ο Γκάντι. Ήξερε πως η ανάληψη ευθύνης ήταν το βασικό κριτήριο για την αλλαγή. 70 χρόνια μετά το θάνατό του, ακόμα δεν υιοθετήσαμε, ούτε καν καταλάβαμε το μεγαλείο που κρύβει αυτή η φράση. Ο ευθυνόφοβος άνθρωπος συνήθως είναι και δειλός. Ο αληθινός, είναι αυτός που θα φορτωθεί ευθύνες, θα πιάσει τον φόβο αγκαζέ και θα τον βάλει να καθίσει στην άκρη, θα πάρει μια βαθιά ανάσα και θα αποφασίσει να κάνει αυτό που θέλει χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς ίχνος δειλίας.

Πολλές φορές μπορεί να μην είμαστε υπεύθυνοι για όσα ζούμε αλλά είμαστε υπεύθυνοι για το πώς θα τα ζήσουμε. Μπορεί να μην ευθυνόμαστε για τα συναισθήματά μας αλλά έχουμε ευθύνη για τον τρόπο που θα τα διαχειριστούμε. Δεν είμαστε τα πιόνια μιας παρτίδας σκάκι. Είμαστε οι παίχτες. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις κινήσεις του αντιπάλου μας, αλλά μπορούμε να αποφασίσουμε για την επόμενή μας κίνηση. Ευθύνη σημαίνει ότι έχουμε το δικαίωμα να επιλέξουμε πώς θα ζήσουμε. Αυτό που οφείλουμε στους εαυτούς μας είναι να την αναλάβουμε και να προσπαθήσουμε να διαμορφώσουμε τις καταστάσεις όπως επιθυμούμε. Η ευθύνη δείχνει άνθρωπο που έχει ήθος.

Άρα το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη. Να καταλάβουμε πως η ανάληψη ευθυνών κρύβει τη γοητεία των όσων προσπαθήσαμε να πετύχουμε χωρίς να κρυβόμαστε πίσω από «δεν ξέρω» ή «δεν μπορώ». Πίσω από κάθε πράξη δεν κρύβεται πάντα η επιτυχία ή το μπράβο. Καμία έκλειψη δε φταίει, ούτε κανένα timing. Δε φταίει κανείς άλλος αν εμείς συνηθίσαμε να παίζουμε κρυφτό με τη δειλία και το φόβο. Με τα φαντάσματα της τελειότητας που βλέπαμε πάντα στη γραμμή τερματισμού πρέπει να κόψουμε κάποια στιγμή παρτίδες. Άλλωστε η ομορφιά κρύβεται στη διαδρομή.

Ωραίο είναι να φταίνε πάντα οι άλλοι, αλλά ακόμα πιο ωραίο είναι να καταλαβαίνουμε πότε φταίμε εμείς. Γιατί η μετάθεση ευθυνών μας εμποδίζει να μάθουμε από τα λάθη μας και να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Εσύ τι θα επιλέξεις;