Το «έχεις δίκιο» δύσκολα λέγεται, το «έχω δίκιο» όμως;

Σε όλους μας αρέσει να τελειώνει μια συζήτηση με τη φράση «έχεις δίκιο». Μας είναι όμως πολύ δύσκολο να τη ξεστομίσουμε. Μια απλή φράση που απαιτεί μια αξιοσημείωτη ποσότητα συναισθηματικής δύναμης και θάρρους για να έρθουμε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα και να παραδεχτούμε τα λάθη μας.

Όλοι κάνουμε λάθη και μάλιστα πολύ τακτικά αλλά δύσκολα χωνεύονται κι ακόμα πιο δύσκολα οι άνθρωποι τα παραδέχονται. Άνθρωποι είμαστε όμως όχι ρομπότ.  Κάποια είναι μικρά όπως « όχι δε χρειάζεται να σταματήσουμε στο φούρνο, έμεινε λίγο ακόμα ψωμί στο σπίτι». Κάποια όμως είναι μεγαλύτερα, όπως «θα σε βάλω τιμωρία γιατί έσπρωξες τη Χριστίνα και δε με νοιάζει αν κλαις κι επιμένεις πως δεν το έκανες» ή ακόμα  χειρότερα «έβρεχε κι ήταν βράδυ αλλά είμαι σίγουρος πως αυτός ήταν που έκλεψε το αυτοκίνητο έξω από το περίπτερο απέναντι».

Όταν κάνουμε κάποια λάθη, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια εικόνα του εαυτού μας που δε μας αρέσει. Μια διαφορετική άποψη που είναι αντίθετη από κάτι ωραιοποιημένο που έχουμε στήσει. Η άρνηση να παραδεχτούμε το λάθος μας έχει να κάνει με το γεγονός ότι μας προκαλεί μεγάλο στρες το να έχουμε δυο αντικρουόμενες ιδέες στο μυαλό την ίδια στιγμή. Σε μια κοινωνία που όλοι παλεύουν να επιστρατεύσουν τις δυνάμεις τους για να ακουστεί η γνώμη τους, η κριτική μας φοβίζει, μας πιέζει και γι’ αυτό προσπαθούμε να τις αποφύγουμε παλεύοντας με Θεούς και δαίμονες. Λογικά, θα έλεγε κανείς ότι το καλύτερο που μπορεί να κάνει κάποιος όταν φέρεται λάθος είναι να απολογηθεί για τη συμπεριφορά του, αλλά κάτι τέτοιο δεν το βλέπουμε να συμβαίνει συχνά. Ακόμα και στο μύθο του Αισώπου με την αλεπού και τα σταφύλια, η αλεπού προέβαλε σαν δικαιολογία στον ίδιο της τον εαυτό πως δεν της άρεσαν τα σταφύλια επειδή ήταν ξινά, για να μην παραδεχτεί πως απλά δεν τα έφτανε.

Σε μια κοινωνία που όλοι παλεύουν να επιστρατεύσουν τις δυνάμεις τους για ν’ ακουστεί η γνώμη τους, κανείς δεν απολαμβάνει το να έχει άδικο. Πρόκειται με βεβαιότητα για μια δυσάρεστη συναισθηματική εμπειρία. Το ερώτημα είναι πώς ανταποκρινόμαστε όταν αποδεικνύεται ότι κάναμε λάθος, ότι τελικά δεν έμεινε ψωμί στο σπίτι, δεν έσπρωξε καμία Χριστίνα το παιδί μας στο σχολείο και τελικά στείλαμε κάποιον αθώο φυλακή.

Κάποιοι παραδέχονται πως έκαναν λάθος και ξεστομίζουν, με δυσκολία τις περισσότερες φορές, το πολυπόθητο «έχεις δίκιο». Κάποιοι αφήνουν υπονοούμενο πως είχαν άδικο χωρίς όμως να το παραδέχονται ευθαρσώς. Από τη φύση μας είμαστε εγωιστές κι έχουμε την απαίτηση να γνωρίζουμε τα πάντα και να είμαστε σωστοί. Γι’ αυτό το θεωρούμε και υποτιμητικό να παραδεχτούμε το λάθος μας πόσο μάλλον να παραδεχτούμε ότι μια άποψη εντελώς αντίθετη από τη δική μας ήταν η σωστή. Και μουλαρώνουμε σαν γαϊδούρια προσπαθώντας πολύ σκληρά να μην αναγκαστούμε να βρεθούμε σ’ αυτή τη θέση. Γινόμαστε, ακόμη, αγενείς ή διπλωμάτες αλλάζοντας κουβέντα γιατί η φράση «έχεις δίκιο» μας πέφτει βαριά. Δε χωνεύεται εύκολα κι έτσι φτάνουμε στο άλλο άκρο, προσπαθώντας να υπερασπιστούμε παράλογα τα λεγόμενά μας και δεν υποχωρούμε, καθώς θεωρούμε πως αυτό δηλώνει δύναμη.

Πολλές φορές σε μια συζήτηση, όταν βαριόμαστε τη φλυαρία του άλλου και δεν έχουμε κι όρεξη για πολλές κουβέντες το να παραδεχτούμε ότι ο άλλος έχει δίκιο, μας βγαίνει αβίαστα και πανεύκολα. Γιατί αποφεύγονται τσακωμοί, φωνές ακόμα και καβγάδες. Άρα ούτε γάτα, ούτε ζημία. Το χειρότερο είναι πως έστω κι αν αναγνωρίσουμε ότι ο άλλος έχει δίκιο και παρ’ όλ’ αυτά δεν κουραζόμαστε και δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε τη δική μας λανθασμένη άποψη.  Ακόμα κι αν είναι για εμάς ένας πολύ σημαντικός  άνθρωπος στη ζωή μας. Δε θα έπρεπε να αφήνουμε στην άκρη τον εγωισμό μας και να κάνουμε μια εξαίρεση, ειδικότερα όταν έχουμε συναισθήματα για τον άλλο;

Κανείς δεν έχει πάντα δίκιο. Αλλά χρειάζονται κότσια για να παραδεχθείς πως έχεις άδικο. Να επανορθώσεις για τυχόν πράξεις σου που πλήγωσαν κάποιον. Να μετανιώσεις για ξεσπάσματα απέναντι σ’ ανθρώπους που δεν έφταιξαν σε τίποτα αλλά προσπάθησαν να σε κάνουν να καταλάβεις το λάθος σου. Χάνουμε ανθρώπους από τη ζωή μας επειδή επιλέξαμε να χαϊδεύουμε τ’ αυτιά μας με τα δικά μας δάχτυλα.

Τα λάθη είναι ανθρώπινα. Το να τα παραδεχτούμε, να δούμε τι έφταιξε και να υποστούμε τις συνέπειες σημαίνει υπευθυνότητα και μια αποδοχή του εαυτού μας ότι του επιτρέπουμε να κάνει λάθη, να έχει άδικο αλλά και να μπορεί να πει στον άλλο ότι έχει δίκιο. Γιατί το μυαλό μας δεν είναι φτιαγμένο από τσιμέντο. Γι’ αυτό πλάθεται κι εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου.