Είσαι ελεύθερος ή φοβισμένος;

Δε θα μπορούσα να κάνω καλύτερη εισαγωγή για το θέμα μας απ’ την επέτειο του Πολυτεχνείου. Φοιτητές και μη, αντιτάχθηκαν σε μία απολυταρχική εξουσία, απαιτώντας την ελευθερία του ελληνικού λαού. Αποτελεί το μεγαλύτερο ανθρώπινο αγαθό, το οποίο σήμερα, αν το σκεφτείς, θεωρείται δεδομένο κι όχι κεκτημένο. Όμως, σε αυτή τη ζωή τίποτα δεν είναι δεδομένο και «τα αγαθά κόποις κτώνται». Έτσι λοιπόν, φτάνοντας στη σημερινή εικόνα του κόσμου, αναρωτιέμαι κατά πόσο γνωρίζουμε την έννοια της ελευθερίας, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που επιφέρει.

Στη γενικότερη έκφανσή της είναι η εκούσια, συνειδητή βούληση και σκέψη. Αυτός είναι ο ορισμός της ελευθερίας, πάντα μέσα σε ανθρώπινα και συνταγματικά όρια. Η ελευθερία σου τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του δίπλα. Στην ουσία της, δηλαδή, αποτελεί το ισχυρότερο προνόμιο του ανθρώπου, για να διαμορφώσει μία ισχυρή προσωπικότητα, να εξελιχθεί και να πραγματωθεί με όποιο τρόπο επιθυμεί μέσα σε μια κοινωνική δομή.

Ένα ελεύθερο πνεύμα κινούμενο πάνω σε έναν άξονα, που το ίδιο έχει προσδιορίσει. Αυτή είναι η θεωρητική έννοια της ελεύθερης βούλησης και του ελεύθερου πνεύματος, είναι αυτά που γράφουν τα βιβλία. Διότι, σύμφωνα με τα λεξικά το αντώνυμο του ελεύθερος είναι το σκλαβωμένος, φυλακισμένος, κι έτσι γεννάται η απορία. Αφού δεν υποφέρουμε απ’ το ζυγό των αλυσίδων, είμαστε πραγματικά ελεύθεροι;

Με απόλυτη σιγουριά θα σου απαντήσω καταφατικά. Είμαστε εντελώς ελεύθεροι, όχι μόνο θεωρητικά, αλλά και πρακτικά, να ζήσουμε όπως ακριβώς θέλουμε. Απ’ τη στιγμή που έρχεσαι αντιμέτωπος με την πρώτη σημαντική απόφαση, που πρέπει να λάβεις για την πορεία τη ζωή σου, είσαι ουσιαστικά ελεύθερος. Από τότε αρχίζεις να δρας, να φέρεσαι και να ονειρεύεσαι με τους δικούς σου κανόνες. Αγγίζεις την πνευματική ελευθερία με ένα και μόνο σκοπό, να σε βοηθήσει να πραγματοποιήσεις κάθε πιθανή ή απίθανη επιθυμία σου. Είναι το μέσο το οποίο αν το χειριστείς σωστά, το αξιοποιήσεις, θα καταφέρεις να απαλλαγείς πλήρως από ενοχές, τύψεις και κανόνες που σου έχουν επιβάλει άλλοι.

Σε ένα θέμα που όλοι φωνάζουν «ναι», έχεις κάθε δικαίωμα να απαντήσεις με ένα μεγάλο «όχι». Για κάθε εμπόδιο που ξεπροβάλει στο δρόμο σου μπορείς να κάτσεις σε μια γωνιά να γκρινιάξεις ή να το προσπεράσεις θαρραλέα. Είναι δικαίωμά σου να επιλέξεις οτιδήποτε, όμως αποτελεί υποχρέωσή σου να υποστείς τις συνέπειες που θα προκαλέσει.

Στην εποχή μας, το αντώνυμο της ελευθερίας είναι ο φόβος. Ολόκληρη η ιδεολογία της ανθρώπινης ελευθερίας, τα συντάγματα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, στηρίζονται στην πληθώρα των επιλογών μας, στη διαφορετικότητα των ανθρώπων και των αποφάσεών τους. Βέβαια, ο φόβος που μας διακατέχει είναι πιο ισχυρός.

Ο φόβος της αποτυχίας, της κριτικής, της αποδοχής. Ένα σύμπλεγμα φόβων που έχει σαν συνέπεια τον ψυχικό ακρωτηριασμό του ανθρώπου. Τον υποδουλώνει, τον εγκλωβίζει ανάμεσα στα «δεν ξέρω αν είμαι αρκετά καλός» και στα «τι θα πει ο κόσμος». Ο φόβος είναι ο εχθρός της προσωπικής μας ελευθερίας, αλλά και των αξιώσεών μας.

Η προσωπική μας αξία, ως μέλη της κοινωνίας μας, ισούται με το αντίκτυπο που φέρουν οι επιλογές μας. Αυτή είναι η τιμή μας και χάνει την αξία της κάθε φορά που δειλιάζουμε, που θυσιάζουμε την ελευθερία μας στο βωμό της συνήθειας. Αν κάθε φορά επηρεαζόμαστε απ’ τη μάζα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποστηρίζουμε πως είμαστε ελεύθεροι. Πιο πολύ φέρνουμε σε πρόβατα κι ένας άβουλος άνθρωπος θα προκαλέσει μεγαλύτερα δεινά από έναν «κακό» άνθρωπο.

Είσαι ένας ελεύθερος άνθρωπος κι αυτό σημαίνει πως είσαι υποχρεωμένος να είσαι ευχαριστημένος απ’ τη ζωή σου. Αν δεν είσαι, τότε πρέπει να βρεις τις δικές σου αλυσίδες και να τις σπάσεις, όσο πιο γρήγορα μπορείς. Κάθε φορά που θα νιώθεις στριμωγμένος σε μία κατάσταση, διχασμένος ανάμεσα σε δύο επιλογές, τότε να ξέρεις πως η καλύτερη απόφαση θα είναι η δική σου. Η μία που θα βγάζει νόημα για σένα, αυτή που θα σου ταιριάζει γάντι. Για κάθε όνειρο που παράτησες επειδή δεν πίστεψες στις απεριόριστες ικανότητές σου και για κάθε στόχο που κάποιος άλλος έθεσε για σένα, να πεισμώσεις και να αλλάξεις.

Μόνο όταν νιώσεις αληθινά ελεύθερος, θα ηρεμήσεις και θα απολαύσεις τη ζωή!