Η φράση ειπώθηκε από τον Αριστοτέλη Ωνάση, τον Έλληνα Κροίσο, που κατέκτησε τον κόσμο κι έχτισε μια αυτοκρατορία. Σίγουρα ήξερε τι έλεγε, αν αναλογιστούμε την πολυτάραχη επαγγελματική κι ερωτική του ζωή. Κάτι παρόμοιο είχε πει και ο Heath Ledger στην αγαπημένη μου ταινία «The Dark Knight», όπου υποδυόταν τον Joker: «Ο μόνος αισθητός τρόπος να ζεις σε αυτόν τον κόσμο είναι χωρίς κανόνες». Αυτή η ατάκα με σημάδεψε, κυριολεκτικά και μεταφορικά, από την πρώτη φορά που την άκουσα κι από τότε αποτελεί γι’ εμένα τρόπο ζωής.
Για να καταλάβουμε καλύτερα αυτήν τη βιοθεωρία, θα ξεκινήσω από τη διάκριση των εννοιών «κανόνας» και «νόμος». Οι κανόνες είναι τα πρότυπα συμπεριφοράς που σου επιβάλλουν τα κοινωνικά κόμπλεξ και τα προσωπικά απωθημένα. Υποδείξεις για το πώς θα ζήσεις κι όρια. Καμία σχέση με τους νόμους, οι οποίοι επικυρώνουν την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας.
Οι κανόνες υπάρχουν για να καταφέρουμε να ελέγξουμε τον μικρόκοσμό μας, μας περιορίζουν. Σαν μαριονέτες χορεύουμε σε ρυθμούς που κάποιος άλλος όρισε, γιατί πολύ απλά η ζωή μας γίνεται πιο εύκολη και βαρετή, χωρίς ανατροπές, χωρίς εκπλήξεις. Δεν αναφέρομαι σε ηθικούς κανόνες αλλά σε κοινωνικά και προσωπικά στερεότυπα.
Από την αρχή της ζωής μας ακολουθούμε συνέχεια κανόνες. Μας επιβάλλονται σε κάθε επιλογή. Τόσα «πρέπει» και «μη» που καταλήγουν να σε ευνουχίζουν πνευματικά. Δε σου πέφτει κανένας λόγος, σε τίποτα. Τους ακολουθείς τυφλά κι όπου σε πάνε. Κάπως έτσι η ελεύθερη βούληση πετιέται απ’ το παράθυρο.
Όταν είσαι μικρός έχεις τους μεγαλύτερους να προσπαθούν να βάλουν τα «θέλω» σου σε καλούπια. Η αλήθεια είναι ότι δεν τα καταφέρνουν απόλυτα και μπράβο σου. Κάνεις ότι σου «καπνίσει» και χαίρεσαι πραγματικά την κάθε στιγμή. Δυστυχώς, μετά μεγαλώνεις και αναρωτιέσαι τι πήγε στραβά. Τα όνειρα που γίνανε όρια, αυτό άλλαξε στην πορεία.
Η ζωή δε χρειάζεται κανόνες. Έχεις γεννηθεί ελεύθερος, εκμεταλλεύσου το. Μη φοβάσαι τι θα πει ο κόσμος, γιατί σε κάθε περίπτωση θα σε σχολιάζει, απ’ αυτό τρέφεται. Γιατί να τον ακούς, λοιπόν; Δεν κοιτάει τα χάλια του καλύτερα; Είναι αδύνατο να τους έχεις όλους ευχαριστημένους, για αυτό κοίτα εσύ να νιώθεις περήφανος για τον εαυτό σου και για όσα κατάφερες. Στα μάτια των άλλων ποτέ δε θα είσαι αρκετά καλός αλλά μπορείς να είσαι πέρα για πέρα αληθινός.
Ας πιάσουμε έναν από τους πιο ισχυρούς κανόνες της ανδρικής –κυρίως– φιλίας: «Πρώτα οι φίλοι και μετά η σχέση». Είναι απόλυτο. Δε γίνεται σε οποιαδήποτε φάση της ζωής σου να έρχονται πρώτοι οι φίλοι. Συμφωνώ, οι φίλοι είναι πιο σημαντικοί από μια σχέση, για το βασικό λόγο ότι θα κρατήσουν περισσότερο αλλά θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να υπερασπιστείς τη σύντροφό σου μπροστά τους. Έκανες κανόνα τη συνήθεια. Την επόμενη φορά πάρε θέση κι υποστήριξε την πλευρά που πιστεύεις, γιατί μόνο έτσι θα κρατήσεις τις ισορροπίες. Η φιλία κι ο έρωτας είναι ακανόνιστες ορολογίες, διαμορφώνονται σύμφωνα με τις συνθήκες, τους ανθρώπους και κυρίως συμβαδίζουν στο χρόνο.
Σχέσεις λοιπόν. Κανόνες περισσότεροι κι από τα άρθρα του Ελληνικού Συντάγματος. Η σχέση φέρνει περισσότερο στο extreme makeover, όπου ο ένας προσπαθεί να μεταμορφώσει τον άλλο σε κάτι που δεν είναι, εξωτερικά κι εσωτερικά. «Μην ντύνεσαι έτσι», «Πρόσεχε τη συμπεριφορά σου», «Μάζευε τα πεταμένα ρούχα σου» κι άλλα πολλά. Κουράζομαι μόνο που τα σκέφτομαι.
Άντρες και γυναίκες διατάζουν αλλαγές, με σκοπό να φέρουν το έτερον ήμισυ στα μέτρα τους. Ασ’ τον όπως τον γνώρισες, έτσι σου άρεσε κι έτσι του άρεσες. Έχεις σκεφτεί ότι αν αλλάξει ίσως να μη σε θέλει πια; Οι άνθρωποι δε χρειάζονται κανόνες ούτε για να αγαπήσουν ούτε για να μείνουν, λόγους χρειάζονται και με αυτή τη συμπεριφορά μόνο να τους απωθείς καταφέρνεις. Αν χρειάζεσαι κάποιον για να δίνεις εντολές, πάρε σκύλο, ο άνθρωπος δεν είναι σήκω-σήκω, κάτσε-κάτσε.
Και τώρα που φτάνεις στο τέλος του άρθρου, αναρωτήσου πραγματικά, αν σε βοήθησαν όλοι αυτοί οι κανόνες να χτίσεις τη ζωή που θέλεις. Εγώ θα σου πω όχι, γιατί η ζωή σου είναι προδιαγεγραμμένη. Ένα βατό μονοπάτι, χωρίς ρίσκα και χωρίς περιπέτειες. Απελευθερώσου απ’ τα δεσμά σου. Μπορείς να καταφέρεις τα πάντα. Ε καν’ το, ρε παιδί μου.
Επιμέλεια Κειμένου Θάνου Αραμπατζή: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Θάνος Αραμπατζής
