Όλοι την αγαπάμε- κι όσοι όχι, μάλλον δεν ξέρουν να τρώνε- λατρεύουμε να την απολαμβάνουμε, έχει κάτι από έρωτα και κάτι από λαχτάρα, λυγίζουμε στο άκουσμά της και κοιτάμε περίεργα όσους την απαρνούνται- ευτυχώς αυτό συμβαίνει σπάνια. Το όνομα αυτής; Σοκολάτα.
Συνήθως βέβαια, ασχολούμαστε με την κατανάλωσή της, αγνοώντας τον τρόπο παραγωγής της, ο οποίος περιλαμβάνει πολλά στάδια επεξεργασίας προκειμένου οι καρποί από τα κακαόδεντρ να φτάσουν στα χέρια μας, με τη γνωστή μορφή της πλάκας. Τα στάδια παραγωγής της λοιπόν είναι τα εξής παρακάτω.
1. Συγκομιδή και προετοιμασία σπόρων στις φυτείες
Η διαδικασία παραγωγής της σοκολάτας ξεκινάει με τη συλλογή των καρπών του κακαόδεντρου- οι οποίοι σ’ αυτό το στάδιο έχουν μέγεθος πεπονιού και εμπεριέχουν ταξινομημένους τους σπόρους κακάο- το άνοιγμα και την προσεκτική αφαίρεση των σπόρων κακάο μαζί με την ψίχα που τους περιβάλλει.
2. Ζύμωση
Ακολουθεί μία διαδικασία ζύμωσης και ξήρανσης των σπόρων πριν φύγουν από τις φυτείες για να μεταφερθούν σε όλα τα μέρη του κόσμου.
3. Άφιξη στις εταιρείες παραγωγής
Οι σπόροι, που αποκαλούνται κακαοβάλανοι, παραλαμβάνονται από τις εταιρίες παρασκευής σοκολάτας και κακάο.
4. Καθαρισμός
Φτάνοντας στο εργοστάσιο, οι κακαοβάλανοι καθαρίζονται από τυχόν ξένα σώματα και σκόνη και αποθηκεύονται σε μεγάλες δεξαμενές, τα σιλό.
5. Καβούρντισμα και αποφλοίωση
Από τα σιλό, οι κακαοβάλανοι οδηγούνται σε ειδικά μηχανήματα για να καβουρδιστούν στην κατάλληλη θερμοκρασία που θα αναδείξει το άρωμα και το χρώμα του κακάο. Στη συνέχεια οι σπόροι μεταφέρονται σε αποφλοιωτικές μηχανές.
6. Παραγωγή κακαοπολτού
Το καθαρό προϊόν από το προηγούμενο στάδιο αλέθεται περνώντας από ειδικούς μύλους και σπάει σε όλο και μικρότερα κομμάτια τα οποία με τη βοήθεια της ζέστης που αναπτύσσεται λόγω της τριβής, γίνονται ένας ελαφρά ζεστός κακαοπολτός. Για την παρασκευή της σοκολάτας, ο κακαοπολτός αναμειγνύεται με άλλα υλικά που κάνουν πιο ευχάριστη τη γεύση του, όπως ζάχαρη, γάλα και έξτρα βούτυρο κακάο.
7. Ραφινάρισμα
Επόμενο στάδιο είναι το ραφινάρισμα, όπου το μείγμα της σοκολάτας μεταφέρεται σε ειδικά μηχανήματα και περνά με τη μορφή λεπτού στρώματος ανάμεσά τους, ώστε να αποκτήσει τη λεπτή και βελούδινη υφή που έχει η σοκολάτα όταν λιώνει στο στόμα μας.
8. Κονσάρισμα
Η επόμενη διαδικασία είναι πολύ σημαντική για την ποιότητα της σοκολάτας και ονομάζεται κονσάρισμα. Οι κόνσες είναι μεταλλικά δοχεία με θερμαινόμενες πλευρές μέσα στα οποία η υγρή σοκολάτα αναδεύεται συνήθως για 24 ώρες.
9. Μεταφορά σε φόρμες
Το μείγμα περνάει από τη διαδικασία προ-κρυστάλλωσης και μεταφέρεται σε φόρμες. Στο σημείο αυτό προστίθενται τυχόν άλλα πρόσθετα, όπως αμύγδαλα, φουντούκια και είδη γέμισης. Οι φόρμες μεταφέρονται σε ψυγεία και η σοκολάτα στερεοποιείται.
10. Συσκευασία, αποθήκευση και διανομή
Τέλος, οι πλάκες σοκολάτας συσκευάζονται και οδηγούνται σε κατάλληλα κλιματιζόμενους χώρους αποθήκευσης έως ότου φτάσουν σε εμάς για να τις απολαύσουμε.
Κάτι ακόμα, που ίσως δε γνωρίζουμε για την παραγωγή της σοκολάτας είναι η συμμετοχή και δυστυχώς η σκληρή εκμετάλλευση παιδιών σ’ αυτή. Αν και το κακάο προέρχεται από την Αμερική, οι χώρες της Δυτικής Αφρικής κι ιδίως η Ακτή Ελεφαντοστού κι η Γκάνα, αποτελούν κορυφαίους παραγωγούς κακάο, με περίπου δύο εκατομμύρια παιδιά να συμμετέχουν και την παγκόσμια ανησυχία για παιδική εκμετάλλευση να υποβόσκει και να εντείνεται το 2015, όταν δέκα εννιά χιλιάδες παιδιά στην Ακτή Ελεφαντοστού εντοπίστηκαν ως πιθανά θύματα τράφικινγκ.
Επιπλέον όμως του ανθρώπινου παράγοντα, είναι κι η καθ’ αυτή διαδικασία επικίνδυνη για ένα παιδί και μάλιστα σ’ όλα τα στάδιά της. Η χρήση φυτοφαρμάκων και μυκητοκτόνων στους καρπούς, σε συνδυασμό με τη μη χρήση ειδικής προστατευτικής ενδυμασίας κατά τη συγκομιδή και τον καθαρισμό τους, καθώς κι η χρήση ενός ειδικού καμπυλωτού αιχμηρού αντικειμένου, εκθέτουν τα παιδιά που δουλεύουν στις φυτείες σε τεράστιο κίνδυνο και τραυματισμούς, οι οποίοι μπορούν ν’ αποβούν μοιραίοι. Ακόμα, είναι αναγκασμένα κατά το στάδιο μεταφοράς των υγρών πλέον σπόρων, να διανύουν τεράστιες αποστάσεις κουβαλώντας μεγάλα βάρη- πολύ παραπάνω απ’ ό, τι μπορεί ν’ αντέξει ένα παιδί- με αποτέλεσμα οι σωματικοί τραυματισμοί κι οι κήλες που δημιουργούνται ν’ αποτελούν συχνό φαινόμενο. Σ’ όλα τα παραπάνω ασφαλώς, έρχονται να προστεθούν οι υπερβολικές ώρες εργασίας, οι οποίες ξεπερνούν τις δώδεκα και μάλιστα καθημερινά.
Και σ’ αυτό το σημείο, είναι πολύ βασικό ν’ αναφερθεί ο όρος “fair trade” ή «δίκαιο εμπόριο», ο οποίος αφορά στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των περιθωριοποιημένων παραγωγών και εργαζομένων, δημιουργώντας σχετικό κίνημα με χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο ν’ αγωνίζονται υπέρ της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
Το κίνημα αυτό δε θα μπορούσε ασφαλώς να μην επεκταθεί και στη διαδικασία παραγωγής της σοκολάτας, ένα προϊόν με τεράστια κατανάλωση παγκοσμίως, με αρκετές εταιρείες ν’ ασπάζονται ευτυχώς τον ιερό σκοπό του, εξασφαλίζοντας στους παραγωγούς ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, αξιοπρεπείς μισθούς, ανεξαρτησία και τη δυνατότητα να προστατεύουν τα παιδιά από την παιδική εργασία και να διαφυλάττουν τα δικαιώματά τους.
Τι μπορείς να κάνεις από πλευράς σου; Ψάξε και προμηθεύσου ένα προϊόν που φέρει το ειδικό σήμα του fair trade. Υπάρχουν σοκολατοβιομηχανίες που ακολουθούν αυτή την οδό κι άλλες που υπόσχονται ότι θα στραφούν σε αυτή σύντομα. Ελπίζουμε πολύ σύντομα. Ας σκεφτούμε λοιπόν όλοι μας, πως ένα προϊόν το οποίο προσφέρει τέτοια γλυκιά γεύση κι αίσθηση σ’ όσους την καταναλώνουν μπορεί προηγουμένως έχει αφήσει την πίκρα της σε πολλές αθώες παιδικές ψυχές.
Συντάκτης: Μαρία Πακιακιό
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
