Η συναισθηματική νοημοσύνη σε φέρνει πιο κοντά στην ευτυχία

Η ευφυΐα δεν είναι απλά μια γενική ικανότητα αλλά ένα σύνολο δεξιοτήτων σε διαφορετικούς τομείς. Αρκετοί επιστήμονες έχουν ασχοληθεί με το παραπάνω συμπέρασμα και πολλοί από αυτούς υποστηρίζουν ότι το να αντιλαμβάνεσαι και να εκφράζεις τα συναισθήματά σου είναι ίσης ή και μεγαλύτερης σημασίας από αυτό που έχουμε αποδεχτεί ως ευφυΐα (IQ-Intelligence quotient).

Αυτό το είδος νοημοσύνης προσπάθησαν να διατυπώσουν με τον όρο “EQ” που προέρχεται απ’ τα αρχικά των λέξεων “Emotinal Quotient”, δηλαδή συναισθηματική νοημοσύνη.

Η συναισθηματική νοημοσύνη, λοιπόν, είναι η ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τα δικά του συναισθήματα, όπως επίσης και των γύρω του, να κάνει διάκριση μεταξύ διαφορετικών συναισθημάτων, καθώς και να χρησιμοποιεί τις παραπάνω πληροφορίες ως οδηγό σκέψης και συμπεριφοράς. Σε λεπτομερέστερη ανάλυση, το EQ εμπερικλείει τα εξής χαρακτηριστικά:

Αυτογνωσία: Η ικανότητα να γνωρίζεις τα συναισθήματά σου, τα πλεονεκτήματά σου, τις αδυναμίες σου, τις αξίες και τους στόχους σου αλλά και τον αντίκτυπο των παραπάνω στους γύρω σου.

Αυτό-ρύθμιση: Η δεξιότητα να ελέγχεις ή να ανά-κατευθύνεις τα συναισθήματά σου, να ελέγχεις τις ψυχολογικές διακυμάνσεις και τις παρορμήσεις σου, να ρυθμίζεις τη διάθεσή σου και να τα προσαρμόζεις με βάση την τρέχουσα κατάσταση.

Κοινωνική δεξιότητα: Η δυνατότητα να συναναστρέφεσαι άλλους ανθρώπους, με σκοπό τη δημιουργία υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.

Ενσυναίσθηση: Η ικανότητα να κατανοείς τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και να συμπάσχεις, ενώ επίσης τα συλλογίζεσαι κατά τη λήψη αποφάσεων.

Κίνητρο: Να ενεργοποιείς τον εαυτό σου, να επιμένεις ακόμα κι όταν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές και να ‘χεις θετική κι αισιόδοξη σκέψη για την επίτευξη των στόχων σου.

Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι τα άτομα με υψηλό EQ είναι περίεργα να γνωρίζουν νέους ανθρώπους, νοιάζονται και βοηθούν τους υπόλοιπους, είναι γεννημένοι ηγέτες, είναι εργατικοί και με φιλοδοξίες, εμπιστεύονται το ένστικτό τους αλλά και την κρίση τους σχετικά με το αν πρέπει να ασχοληθούν με κάποιον ή κάτι, είναι καλοί στο να παρατηρούν τις εκφράσεις και τη γλώσσα του σώματος και να κρίνουν χαρακτήρες, ενώ επίσης είναι άτομα πειθαρχημένα και με αυτοσυγκράτηση. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι, λόγω όλων των παραπάνω δεξιοτήτων και χαρακτηριστικών, τα άτομα με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη χαρακτηρίζονται για την ψυχική ηρεμία, την ευεξία και την ισορροπία τους, ενώ επίσης αναπτύσσουν ευκολότερα υγιείς κοινωνικές σχέσεις κι εξασφαλίζουν καλύτερες επαγγελματικές συνθήκες.

Κάποτε ήταν κοινώς αποδεκτό ότι καθοριστικός παράγοντας για την ευτυχία και την επιτυχία ήταν το να διαθέτεις υψηλό δείκτη νοημοσύνης (IQ), συμπέρασμα επικίνδυνο, αφού αμέσως αποκλειόταν μεγάλο μερίδιο ανθρώπων από καλύτερες συνθήκες ζωής.

Ασφαλώς το να ‘χει κάποιος υψηλό IQ μόνο εμπόδιο δεν είναι, αλλά από μόνο του δεν μπορεί να εγγυηθεί την ευτυχία, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες. Αντιθέτως, ένα άτομο καλλιεργώντας την αυτοπεποίθησή του, τις δυνατότητές του, την τόλμη και την ευελιξία, την επιμονή κι υπομονή του, την αισιοδοξία του, την ειλικρινή κι άνετη έκφραση των συναισθημάτων του, καθώς και τις υγιείς φιλοδοξίες του, αποβάλλοντας τον φόβο λήψης αποφάσεων κι ανάληψης των ευθυνών του, θα οδηγηθεί με μεγαλύτερη πιθανότητα σε μια επιτυχημένη πορεία κι ευτυχισμένη ζωή.

Το ευχάριστο είναι ότι, σε αντίθεση με το IQ –το οποίο είναι επίκτητο και δεν αλλάζει–, το EQ διαφέρει ως είδος ευφυΐας, αφού μπορεί να καλλιεργηθεί, να αναπτυχθεί και να βελτιωθεί.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του παραπάνω, αν κι ακραίο, είναι ο ρόλος του Sheldon στη σειρά “Big Bang Theory”. Για όσους δεν τον γνωρίζουν, πρόκειται για ένα άτομο με υπερβολικά υψηλό δείκτη νοημοσύνης και πολλά επιτεύγματα κι ανακαλύψεις στο πεδίο των θετικών επιστημών, τα οποία καλλιεργήθηκαν μέσα σε χρόνια κοινωνική απομόνωση κι αμέτρητες ώρες διαβάσματος κι εργασίας. Μόλις, όμως, ερχόταν η στιγμή να επικοινωνήσει με τον συγκάτοικό του και τους φίλους του, δεν τον θεωρούσες και τόσο έξυπνο τελικά, αφού δεν αναγνώριζε το χιούμορ, δεν ξεχώριζε την ειρωνεία και τον σαρκασμό, δεν καταλάβαινε πότε κάποιος έχει ανάγκη από στήριξη και βοήθεια. Επίσης ένιωθε άβολα σε κάθε είδους συναναστροφή, όπως κι αμηχανία απέναντι στην έκφραση/εκδήλωση συναισθημάτων, τόσο του εαυτού του όσο και των υπολοίπων. Αμέσως μόλις έγινε ελάχιστα δεκτικός με όλα τα παραπάνω παρατηρήθηκε σημαντικότατη αλλαγή στο EQ του.

Μπορεί ο Sheldon να ‘ναι απλά ένας ρόλος, όμως υπάρχουν και στην πραγματικότητα άνθρωποι με υψηλό IQ και χαμηλό EQ, όπως παραδείγματος χάρη ο Steve Jobs, ιδρυτής της Apple, ο οποίος στο τέλος της ζωής του παραδέχτηκε ότι μετάνιωσε για λάθος συμπεριφορές σε συνεργάτες και περισσότερο στην οικογένειά του, ενώ επίσης εκμυστηρεύτηκε στη γυναίκα του ότι τελικά θα προτιμούσε να ‘χε περάσει περισσότερο χρόνο μαζί της και με το παιδί τους.

Καθένας, λοιπόν, με τον όποιο δείκτη IQ και EQ, κυνηγάει την επιτυχία και την ευτυχία, όπως τις αντιλαμβάνεται. Το θέμα είναι στο τέλος της διαδρομής να εξακολουθεί να πιστεύει ότι όντως άξιζε.