Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την ευημερία είναι η ψυχική υγεία, η οποία δεν ορίζεται μόνο από την απουσία σωματικής ή ψυχικής διαταραχής. Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις ικανότητες και τις αντοχές του και μαθαίνει να τις διαχειρίζεται, αναγνωρίζει οτιδήποτε στρεσογόνο και πασχίζει να δημιουργήσει μηχανισμούς αντιμετώπισης. Σε αυτή τη φάση το άτομο είναι ικανό να βλέπει μπροστά, να κοιτάζει τα πράγματα θετικά και με αισιοδοξία.
Η ψυχική υγεία σπάνια μένει σταθερή, ειδικά απ’ τη στιγμή που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικούς παράγοντες. Εξίσου σημαντικοί είναι όμως κι οι εσωτερικοί παράγοντες, όπως η νοοτροπία μας. Συνηθίζουμε να νιώθουμε ψυχικά υγιείς μόνο σε καταστάσεις ευημερίας -σύμφωνα με τις προσωπικές απαιτήσεις του καθενός- κι είναι απόλυτα φυσιολογικό να νιώθουμε καλά όταν όλα γύρω μας -ή όσα έχουν βαρύτητα για εμάς- βρίσκονται σε ισορροπία στα πλαίσια της φούσκας ασφαλείας που καθένας μας έχει φτιάξει. Αντιθέτως, σε τραυματικές περιόδους, η ψυχική υγεία είναι η πρώτη που κλονίζεται εξαιτίας του όποιου τραυματικού συμβάντος. Δυστυχώς μέσα από τέτοια συμβάντα επιτυγχάνεται η όποια αλλαγή, η προσωπική ανάπτυξη κι η αυτοβελτίωση, κάτι που περιγράφεται ως «Μετατραυματική Ανάπτυξη» (PTG-Post Traumatic Growth). Ο συγκεκριμένος όρος περιγράφει ουσιαστικά τις θετικές ψυχολογικές αλλαγές που προκλήθηκαν ως αποτέλεσμα του αγώνα κατά των αντίξοων, τραυματικών ή εξαιρετικά δύσκολων συνθηκών.
Ενώ βιώνουμε μια τραυματική κατάσταση, οι μηχανισμοί αυτοάμυνας είναι συνήθως παγωμένοι και μας καθιστούν ανήμπορους για δράση κι αντίδραση. Χρειαζόμαστε ένα χρονικό περιθώριο να επεξεργαστούμε και να κατανοήσουμε τις νέες συνθήκες, τα συναισθήματα που μας προκαλούν, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, όπως μπορεί να μεταβλήθηκαν απ’ αυτό που βιώσαμε. Η διαδικασία επεξεργασίας των παραπάνω συμβάλλει στην προσαρμογή του ατόμου στα νέα δεδομένα της ζωής του, στην τόνωση της εσωτερικής του δύναμης και της αυτοπεποίθησής του, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται κι η αισιοδοξία του για νέες προοπτικές κι ευκαιρίες. Επίσης συμβάλλει στην αναθεώρηση των προτεραιοτήτων και των διαπροσωπικών του σχέσεων. Είναι ένα στάδιο κατά το οποίο πολύ πιθανό κάποια άτομα να τ’ αφήσουμε έξω από τη ζωή μας, αλλά όσα κρατήσουμε και μείνουν η σχέση μας μαζί τους θα βελτιωθεί και θα εξελιχθεί. Αναθεωρούμε τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, τους γύρω μας, τη ζωή, εκτιμούμε περισσότερο την αξία τους κι αρχίζουμε να δίνουμε σημασία σ’ αυτό που αποκαλούμε λεπτομέρειες. Με λίγα λόγια, είναι ο εσωτερικός αγώνας και η πάλη μετά από κάποιο άσχημο συμβάν που οδηγούν κάποιον στην μετατραυματική ανάπτυξη.
Είναι μια επώδυνη διαδικασία, αφενός γιατί προηγουμένως έχουμε βιώσει μια τραυματική εμπειρία ή μια δύσκολη κατάσταση κι αφετέρου γιατί η πάλη που ακολουθεί μας ξεβολεύει και μας σπρώχνει έξω από οποιαδήποτε φούσκα ασφαλείας. Μας ωθεί να υπερβούμε τα όρια, τις αντοχές και τα τείχη μας και να θέσουμε υπό αμφισβήτηση τα πάντα, είτε είναι ο χαρακτήρας μας, είτε οι αξίες, οι επιθυμίες, οι στόχοι, οι επιθυμίες κι οι άνθρωποι που μάς περιστοιχίζουν. Κακά τα ψέματα, σπάνια μπαίνουμε σε μια τέτοια κατά τ’ άλλα απαραίτητη διαδικασία όταν νιώθουμε ευημερία, αφού ο φόβος ν’ αντιμετωπίσουμε εμάς τους ίδιους, ο φόβος μη χάσουμε όσα εσφαλμένα θεωρούμε κεκτημένα, μας οδηγεί στην απραξία και στη στασιμότητα σε κάθε επίπεδο, ενώ οφείλουμε πρωτίστως για εμάς να είμαστε μόνιμα σ’ ετοιμότητα για παντελή αμφισβήτηση, αναθεώρηση κι αναγέννηση.
Συντάκτης: Μαρία Πακιακιό
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
