«Συναισθηματικοί βρικόλακες»· σε κάνουν να τα βλέπεις όλα αρνητικά

Κατά διαστήματα τυχαίνει να γνωρίζουμε -και ενίοτε να βάζουμε και στη ζωή μας- ανθρώπους που μας μεταδίδουν ένα συναίσθημα αρνητικότητας. Πρόσωπα με τα οποία δε μοιραστήκαμε ποτέ κάτι ευχάριστο, δεν ήταν εκεί να μας ενθαρρύνουν, να μας στηρίξουν στην προσπάθειά μας, να μας βοηθήσουν, να μας συγχαρούν. Σύμφωνα με τον Albert J. Bernstein, κλινικό ψυχολόγο και συγγραφέα, άνθρωποι που διώχνουν τη δική μας αισιοδοξία και μας μεταδίδουν αρνητική ενέργεια μπορούν να χαρακτηριστούν συναισθηματικοί βρικόλακες.

Στην ουσία ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψουμε πρόσωπα με διαταραχή προσωπικότητας. Υπάρχουν πολλοί τύποι διαταραχών προσωπικότητας, αλλά σύμφωνα με το DSM-5  (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση) εμφανίζουν τέσσερα κοινά χαρακτηριστικά. Αυτά είναι το δυσλειτουργικό πρότυπο σκέψης, οι δυσλειτουργικές συναισθηματικές αντιδράσεις, η προβληματική διαχείριση των παρορμήσεων και οι δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Για να τεθεί η διάγνωση αρκεί να αντιμετωπίζει κανείς θέμα σε τουλάχιστον δύο από αυτά.

Οι συναισθηματικοί βρικόλακες είναι τα πρόσωπα εκείνα που θα φροντίσουν μετά από κουβέντα μαζί τους να έχεις τις μαύρες σου, ακόμα κι αν ξύπνησες με την καλύτερη διάθεση του κόσμου. Μην περιμένεις να σου πουν έναν καλό λόγο, ένα κομπλιμέντο να σ’ ανεβάσουν, κάτι να τονώσουν την ψυχολογία σου. Αντιθέτως, με τα λόγια τους μπορεί να κάνουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σου να περιοριστούν σημαντικά. Τα πρόσωπα που περιτριγυρίζονται από συναισθηματικούς βρικόλακες συχνά εμφανίζουν καταθλιπτικά συμπτώματα, δεν πιστεύουν στις ικανότητές τους και τα βλέπουν όλα απαισιόδοξα.

Πώς όμως θα αναγνωρίσει κανείς πως κάτι δεν πάει καλά στη ζωή του και πως ίσως έχει μπλέξει με έναν συναισθηματικό βρικόλακα; Υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά καμπανάκια, τα οποία είναι το αίσθημα έλλειψης ενέργειας, η συνεχής προδιάθεση για ύπνο, η ραγδαία πτώση της διάθεσής μας, η αδυναμία ή η ένταση που αισθανόμαστε, η τάση κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας υδατανθράκων και οι άσχημες εικόνες που φτάνουν στο μυαλό μας, που μπορούν να μας δείξουν πως ίσως πρέπει να στραφούμε στους ανθρώπους που μας περιβάλλουν και να τους αξιολογήσουμε ξανά. Συνήθως άτομα συναισθηματικά ασταθή που δυσκολεύονται να βάλουν όρια, να πούνε όχι, που δε θέλουν να χαλάσουν χατίρι για να μην κακοκαρδίσουν κανέναν, που προσπαθούν πάση θυσία να ικανοποιήσουν τους πάντες, προσελκύουν συχνότερα συναισθηματικούς βρικόλακες. Το έδαφος για τη συμπεριφορά των συγκεκριμένων ανθρώπων είναι συνήθως η δική μας ανασφάλεια και αδυναμία. Αν είχαμε κρατήσει τις αποστάσεις μας εξαρχής, αν δεν είχαμε επιτρέψει τη συμπεριφορά τους, δε θα γινόμασταν αποδέκτες της. Φυσικά, δεν είναι εύκολο ν’ αλλάξει κανείς χαρακτήρα, είναι όμως εύκολο να αλλάξουμε εμείς τη στάση μας απέναντί του. Πολλές φορές οι συναισθηματικοί βρικόλακες έχουν βιώσει καταστάσεις και συναισθηματικές πληγές που μπορεί να εξηγήσουν τη συμπεριφορά τους. Η εξήγηση ωστόσο δεν αποτελεί δικαιολογία για να τους επιτρέπουμε να παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά μας και να μας γεμίζουν αρνητισμό.

Κι αν αναρωτιέσαι πώς θα καταλάβεις πως κάποιος μπορεί να μη σου κάνει καλό, υπάρχουν σημάδια που το προδίδουν. Συνήθως οι συναισθηματικοί βρικόλακες είναι πρόσωπα που επιμένουν στην άποψή τους, που δε δέχονται ν’ ακούσουν κάτι διαφορετικό και πιστεύουν πως έχουν πάντα δίκιο. Ακόμα κι αν προσπαθήσεις με επιχειρήματα να τους αντικρούσεις θα δεις πως εμφανίζουν επιθετική συμπεριφορά, θέλοντας και πάλι να περάσει το δικό τους. Θα παρατηρήσεις ότι τα συγκεκριμένα άτομα δεν είναι εκεί ν’ ακούσουν τα δικά σου προβλήματα, αλλά αντίθετα κάτι τους απασχολεί μονίμως και η κακιά τους η τύχη τα ‘χει φέρει όλα στραβά στη ζωή τους, με αποτέλεσμα συνέχεια να βρίσκουν λόγους να παραπονιούνται. Μάλιστα, μπορεί να σου δημιουργήσουν ακόμη και ενοχές αν κάνεις κάτι που μπορεί να τους ενοχλήσει ή να τους στεναχωρήσει ή αντίστοιχα αν δεν κάνεις κάτι να τους βγάλεις απ’ τη δύσκολη θέση. Επίσης, τα άτομα αυτά δε βλέπουν ποτέ το ποτήρι μισογεμάτο, αφού για ό,τι θετικό θα βρουν τόσες και περισσότερες αρνητικές σκέψεις, ώστε να σε αγχώσουν και να σε κάνουν να αμφιβάλεις.

Για ν’ αποφύγεις τον αρνητισμό τους καλό θα ήταν να τους κρατήσεις όσο πιο μακριά γίνεται απ’ τη ζωή σου. Αν μπορείς να τους απομακρύνεις εντελώς, μπορεί να ‘ναι η ιδανική επιλογή για σένα. Αν όμως πρόκειται για κοντινά σου πρόσωπα που δεν μπορείς να κόψεις τις συναναστροφές μαζί τους, καλό θα ήταν να περιορίσεις τις κουβέντες σας, να ακούς όσο λιγότερο γίνεται τα παράπονά τους, να μη χάνεις την ψυχραιμία σου και να μη βγαίνεις εκτός ελέγχου. Πρέπει να θέσεις αυστηρά και με σαφήνεια τα όριά σου, ώστε να μην τους δίνεις χώρο να σε επηρεάζουν αρνητικά. Επίσης, ό,τι σου λένε, πριν μπεις στη διαδικασία να το ενστερνιστείς ή να το πιστέψεις, οφείλεις να το φιλτράρεις διπλά, ώστε αν χρειαστεί να το απορρίπτεις πλήρως. Τα πράγματα είναι πιο εύκολα απ’ όσο μοιάζουν, αρκεί να μην πανικοβάλλεσαι. Μην τσακώνεσαι με τα συγκεκριμένα άτομα για τη συμπεριφορά τους, γιατί πιθανότατα θα ‘ναι χάσιμο χρόνου. Στις συζητήσεις σας προσπάθησε να μη χρησιμοποιείς κατηγορηματικό τόνο, αλλά να κρατάς την κουβέντα σε ήπιους τόνους. Άτομα που φέρονται ως συναισθηματικοί βρικόλακες μπορούν πολύ εύκολα να επηρεάσουν αρνητικά την καθημερινότητά μας, γι’ αυτό καλό θα ήταν να περιορίσουμε τις επαφές μας για δικό μας καλό.