Τρεις δρόμοι που οδηγούν σε ψυχική ανάταση

Πολλοί άνθρωποι στην καθημερινότητά τους κι ενώ περνάνε μια δύσκολη κατάσταση αναρωτιούνται από πού μπορούν να αντλήσουν δύναμη προκειμένου να σηκωθούν ξανά στα πόδια τους και να συνεχίσουν από εκεί που το άφησαν. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ένας άνθρωπος είναι στα πρόθυρα να παρατήσει ό,τι κάνει γιατί δεν αντέχει άλλο μια κατάσταση. Είναι κι αυτές οι περιπτώσεις που ψάχνει από κάπου ή κάποιον να πιαστεί έτσι ώστε να μην εγκαταλείψει ό,τι με κόπο προσπάθησε να χτίσει.

Ας πάμε λοιπόν να δούμε από πού μπορεί να αντλήσει κανείς ψυχική δύναμη. Όταν ένας άνθρωπος λοιπόν φτάνει στα όριά του, μπορεί να φτάσει στο να αναρωτηθεί ποιο το νόημα του να προσπαθείς αν καταλήγεις να φθείρεσαι. Σε αυτό το ερώτημα, επιχείρησε να απαντήσει ο θεωρητικός Viktor Frankl, ο οποίος ασχολήθηκε εκτενώς με αυτό το ζήτημα όταν φυλακίστηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσής του Άουσβιτς. Σύμφωνα με τον Viktor, ο άνθρωπος ο οποίος έχει ισχυρό νόημα ζωής, είναι και πιο πιθανό να επιβιώσει και να αντεπεξέλθει σε δύσκολες καταστάσεις, σε αντίθεση με τα άτομα τα οποία δεν έχουν τόσο ισχυρό κίνητρο να τους κινεί. Η θεωρία του Viktor λέει ότι η ανάγκη του ανθρώπου να βρει το νόημα της ζωής του αποτελεί τη βενζίνη του ενώ ταυτόχρονα είναι κάτι το οποίο μεταβάλλεται καθ’ όλη τη διάρκειά της ζωής μας. Πώς όμως κάποιος μπορεί να βρει το νόημα της ζωής του;

Κατά μια θεωρητική βάση, είναι οι στόχοι οι οποίοι βάζει κάποιος σε πρώτο επίπεδο και η θέληση να τα καταφέρει σε δεύτερο. Αφορά τα βαθύτερα κίνητρα και πιστεύω ενός ανθρώπου. Γι’ αυτό ο θεωρητικός Viktor πρότεινε τρία μονοπάτια, τα οποία μπορεί κάποιος να ψάξει να βρει το νόημα της δικής του ζωής. Το πρώτο μονοπάτι αφορά τη δημιουργικότητα και την επίτευξη σημαντικών -για το ίδιο το άτομο- στόχων που θέτει. Δηλαδή όσο πιο δυνατοί και σημαντικοί είναι οι στόχοι που θέτει ένας άνθρωπος τόσο πιο εύκολα μπορεί να βρει το νόημα του να υπερβεί τα εμπόδια. Το δεύτερο μονοπάτι το οποίο πρότεινε, έχει να κάνει με τα βαθύτερα συναισθήματα κάποιου και τα παρελθοντικά βιώματα που αποτελούν τη βιβλιοθήκη αντιμετώπισής μας, κάτι σαν προϋπηρεσία.

Το τρίτο και τελευταίο μονοπάτι, δεν είναι τόσο απλό και εύκολο, όσο τα προηγούμενα δύο- χωρίς να υποβαθμίζεται η αξία των προηγούμενων. Αφορά τις ριζικές κι απότομες- έντονες αλλαγές είτε σε πρακτικό, είτε σε συναισθηματικό επίπεδο. Είναι μια διαδικασία που τις πλείστες φορές προκαλεί επώδυνα συναισθήματα και σύγχυση σε έναν άνθρωπο, που χρειάζεται να μετατρέψει σε ελπίδα προκειμένου να υπερβεί το δύσκολο κομμάτι της διαδικασίας, αλλάζοντας προς μια κατεύθυνση που θα προσφέρει μια καλή ψυχική κατάσταση.

Στη βάση της άποψής του ο θεωρητικό ήθελε να τονίσει ότι την ευτυχία δεν την κυνηγάμε, αλλά προκύπτει κατά τη διάρκεια της ζωής μας, όταν όλα οδεύουν καλά. Ουσιαστικά προκειμένου να βρούμε το νόημα της ζωής, επινοούμε λόγους που μπορούν να μας κάνουν ευτυχισμένους και μέσα από αυτή τη διαδικασία αντλούμε ψυχική δύναμη.

Όπως, ψυχική δύναμη, αποκτά κανείς μέσα από την οικογένεια. Ένα αρμονικό οικογενειακό περιβάλλον είναι ένα ασφαλές περιβάλλον έκφρασης, ένας ώμος. Οι αξίες ζωής ενός ανθρώπου είναι ένα πολύ δυνατό σημείο από το οποίο μπορεί κάποιος να αντλήσει ψυχική δύναμη, στη συνέχεια. Κάποιος που έχει στη ζωή του ως σημαντικές αξίες την αγάπη, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την αλληλεγγύη, μπορεί πολύ πιο εύκολα να αντεπεξέλθει σε μια δύσκολη κατάσταση, μιας και οι προσωπικές αξίες είναι πυξίδα της ζωής μας και καθορίζουν τις κατευθυντήριές μας. Έτσι, θέλοντας να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό επειδή υπάρχει σκοπός από πίσω, παλεύουμε ακόμη περισσότερο γι’ αυτά που πιστεύουμε και θέλουμε να πετύχουμε.

Επιπλέον, ένα άλλο μέσο από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε ψυχική δύναμη είναι μέσω της ψυχαγωγίας. Ένας άνθρωπος τείνει να είναι καλός σε κάτι, κι αυτό το κάτι το κάνει ασχολία του. Είναι κάτι το οποίο του αρέσει, τον διασκεδάζει και τον ηρεμεί ταυτόχρονα. Επιλέγοντας κανείς τις προτιμήσεις που τον ικανοποιούν, έχει και τη δύναμη να χαλαρώσει το μυαλό του προσφέροντας ταυτόχρονα και μια πολύτιμη ανάσα ανακούφισης τις φορές που χρειάζεται μια διέξοδο.

Είναι πολύ σημαντικό να εστιάζουμε, τέλος, στον αυτοπροσδιορισμό. Στο να ορίζουμε εμείς οι ίδιοι ποιοι είμαστε, δίνοντας έμφαση κυρίως σε τρία χαρακτηριστικά: την πολυπλοκότητα, τη μοναδικότητα και την ικανότητα του ανθρώπου αν εξελίσσεται και να ψάχνει την ευτυχία του (Freud). Το πρόβλημα και κατ’ επέκταση οι δυσκολίες που φέρνουν έναν άνθρωπο στο να αναζητά την ψυχική του δύναμη, ξεκινάει στο σημείο όπου ο ίδιος ο άνθρωπος χάνει τον έλεγχο της ζωής του, μπερδεύεται και χάνει την άμεση εσωτερική επαφή με τον εαυτό του. Άρα, εν τέλει η λύση παραμένει εξαιρετικά απλή και φοβερά πολύπλοκη. Ευτυχής γίνεσαι αν το επιλέξεις, αν δεν το κυνηγήσεις κι αν ξέρεις τι είναι αυτό που τελικά επέλεξες. Κι όλα διατηρώντας το δικαίωμα της προσωπικότητάς σου. Τελικά, το νόημα της ζωής είναι να βρεις νόημα στο να ζεις. Κοίτα να δεις, που τόσο καιρό δεν ξέραμε ότι το ξέραμε. Πλάκα δεν έχει;