Γιατί μετά από έναν οδυνηρό χωρισμό διαλέγουμε νυν που μοιάζουν τόσο με πρώην;

Ο χωρισμός από μια σχέση, όπως κι αν γίνεται, είτε είναι κοινή απόφαση είτε μονομερής, είναι επώδυνος και προκαλεί ανεπιθύμητα συναισθήματα.  Φέρνει οριστικό (;) τέλος σε όσα έζησαν δύο άνθρωποι, σε όσα μοιράστηκαν, σε όσα βίωσαν. Οι όμορφες στιγμές, αν θεωρήσουμε ότι η πλειοψηφία τους ήταν ευχάριστες, αντικαθίστανται από μελαγχολία κι εσωστρέφεια, πολλές άυπνες νύχτες, με παρέα τoυς κολλητούς, τον εαυτό σου, τη μουσική, τις ταινίες κι ενίοτε ένα μεγάλο μπολ παγωτό. Συνοδεύονται δε κι από φράσεις όπως «εγώ δε θα ξαναερωτευτώ ποτέ», «θέλω να μείνω στην ησυχία μου», «μη μου ξαναμιλήσετε για έρωτες κι αγάπες».

Κι όταν περάσει το εύλογο χρονικό διάστημα του πένθους και της διαχείρισης της καινούργιας κατάστασης, ξεκινά η διαδικασία ανασύνταξης. Λίγο φλερτ, λίγες έξοδοι, λίγα ραντεβού, πολλή σκέψη, πολύς προβληματισμός, πολλές συζητήσεις με όσους γνωρίζουν καλά προηγούμενες καταστάσεις κι άρα η γνώμη τους μετρά και οι συμβουλές τους έχουν βαρύτητα. Δεν περνά πολύς καιρός μέχρι ο πρώην έρωτάς σου να αντικατασταθεί με νυν και σταδιακά να γίνει ο ένας κομμάτι της ζωής του άλλου. Μέχρι που έρχεται η συνειδητοποίηση ότι το ταίρι που επέλεξες μοιάζει δραματικά με την προηγούμενή σου επιλογή. Και δεν έρχεται από την αρχή αυτή η συνειδητοποίηση, διότι η επιλογή έγινε ασυνείδητα.

Θυμάσαι τη Ρέιτσελ στον δεύτερο κύκλο της σειράς Friends; Μετά την ακραία απογοήτευση που είχε όταν κατάλαβε ότι ο Ρος την είχε μετατρέψει σε μετρήσιμο είδος συγκρίνοντάς τη με την Τζούλι σε μια λίστα με τα υπέρ και τα κατά της κάθε μιας, καταλήγοντας σε ένα σύντομο δεσμό με την κόπια, σε όλα τα επίπεδα (εμφανισιακά, επαγγελματικά), του Ρος. Το πιο έντονο ήταν το όνομα: Ρας. Πιο πρόσφατο παράδειγμα ο Kanye West, ο πρώην της Kim Kardashian, που (λέγεται ότι) παντρεύτηκε αμέσως μετά το διαζύγιό τους μια γυναίκα που τη θυμίζει σε τόσα πολλά. Τι είναι, αλήθεια, εκείνο που μας ωθεί να βρίσκουμε, υποσυνείδητα ή συνειδητά, κάποιον άνθρωπο που μας θυμίζει τόσο πολύ πρώην μας; Τι είναι εκείνο που μας κάνει να ψάχνουμε στον επόμενο έρωτα, όσα βρήκαμε κι είχαμε στον προηγούμενο; Είναι ανασφάλεια ή ασφάλεια; Είναι φόβος ή σιγουριά; Ή μήπως κανένα από αυτά κι είναι απλώς το ότι ο εγκέφαλός μας συνήθισε να ψάχνει, να αναζητά, να βρίσκει κι εν τέλει να περνά καλά με ένα συγκεκριμένο είδος ανθρώπου, γι’ αυτό και ψάχνει εκείνα τα κοινά χαρακτηριστικά που έμαθε κι αγάπησε;

Έρευνες που έγιναν, διαχρονικά και παγκοσμίως, κατέδειξαν, πάντως, πως η συνάφεια και η στενή σχέση παρελθοντικών και τωρινών ερωτικών συντρόφων δεν είναι τόσο θέμα εμφάνισης (όπως την αγαπημένη Rachel Green), όσο θέμα χαρακτήρα, ασχολιών, ενδιαφερόντων, προσωπικότητας. Κυρίως, όμως, είναι θέμα συνήθειας. Συνηθίζεις σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφοράς, αντιλήψεων και πεποιθήσεων που σου είναι δύσκολο να αλλάξεις την πεπατημένη. Έξις δευτέρα φύσις, δε λένε; Βιβλία κι άρθρα έχουν γραφτεί, τόνοι μελάνι έχουν χυθεί, διατριβές έχουν εκπονηθεί για να καταδείξουν ότι ο άνθρωπος αναζητά ό,τι έχει συνηθίσει. Γιατί ο έρωτας να αποτελούσε εξαίρεση;

Δεύτερον, είναι η σιγουριά που νιώθουμε. Ο άνθρωπος δίνει μεγάλη βαρύτητα στην ασφάλεια, ψυχική, συναισθηματική, πνευματική, που θέλει να νιώθει. Και η συνήθεια γεννά το αίσθημα της ασφάλειας. Δεν υπάρχει τίποτα άγνωστο, τίποτα καινούργιο, ξένο ή παράξενο. Κι αν με την προηγούμενη σχέση του ένιωθε ασφάλεια, είναι αναπόφευκτο να την αποζητά και να την ψάχνει σε κάθε του επόμενη.

Ένας τρίτος λόγος είναι καθαρά πρακτικός. Επιλέγουμε τον επόμενο σύντροφό μας από μια συγκεκριμένη δεξαμενή που ανήκει στο περιβάλλον μας, άρα κι οι επιλογές μας αναπόφευκτα θα κινηθούν σε αυτό το πλαίσιο. Τι σημαίνει αυτό; Επί της ουσίας ότι ίσως, και το ίσως λέγεται εμφαντικά, είμαστε υποχρεωμένοι να επιστρέφουμε πάντα στο ίδιο είδος ανθρώπων, με τα καλά και τα κακά τους, με τις ιδιορρυθμίες και τα χαρίσματα, τις τρέλες και τα κουσούρια.

Ύστερα, είναι και το γνώριμο, το οικείο, εκείνο με το οποίο νιώθουμε άνετα. Νοσταλγούμε τόσο έντονα την αγαπημένη οικειότητα που είχαμε, που την ψάχνουμε εναγωνίως. Αυτό μας λείπει. Η επίγνωση του άλλου. Η επίγνωση του χαρακτήρα του. Η επίγνωση των αδυναμιών του. Των θετικών αλλά και των αρνητικών του. Ξέρουμε, εν ολίγοις, πώς να χειριστούμε μια κατάσταση, πώς να απαντήσουμε σε μια περίσταση, πώς να συμφιλιωθούμε μετά από καβγά, τουλάχιστον στις πιο πολλές περιπτώσεις.

Εν τέλει, είναι θέμα εγκεφάλου. Παίζει περίεργα παιχνίδια το μυαλό μας, τρέχει σε μονοπάτια που δεν τα ελέγχουμε πάντα και κυνηγά εκείνα που αυτό θέλει. Ίσως, βέβαια, να ισχύει και η λαϊκή πεποίθηση πως υπάρχει ένας μοναδικός τύπος ατόμου που προτιμάει κάθε άτομο. Ας μην ψάχνουμε τις αιτίες, ίσως δεν έχουν και τόση σημασία. Σημασία έχει να βρίσκουμε στον επόμενο σύντροφο μόνο τα θετικά χαρακτηριστικά, μόνο εκείνα που μας έκαναν να χαμογελάμε, να ονειρευόμαστε και τελικά να ερωτευτούμε.