Επιστολή στη Σιμόν Ντε Μποβουάρ

Chère Madame De Beauvoir,

Ξεκινώ αυτή την επιστολή στη γλώσσα σου, ως ελάχιστη απόδοση τιμής για το έργο και την ύπαρξή σου. Άλλωστε ο δικός σου λόγος εξέφρασε όσα καταπίεζαν -και συνεχίζουν να καταπιέζουν- κάθε γυναίκα. Το να σου απευθύνω τον λόγο στη γλώσσα σου είναι το ελάχιστο που θα μπορούσα να κάνω. Ο ενικός, που ελπίζω να μου συγχωρέσεις, είναι γιατί μέσα απ’ το έργο σου κρατάς μια πολύ ξεχωριστή θέση στη ζωή μου κι αυτό είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο αν σκεφτείς ότι έφυγες πριν καν γεννηθώ. Αν σκεφτείς ότι δεν υπήρξες κάποια «celebrity» της εποχής μου ή έστω μια προβαλλόμενη φιγούρα -αν και εδώ που τα λέμε δε θα μπορούσες να είσαι κάτι τέτοιο.

Δε θα μπορούσες να γίνεις «μόδα», όχι μόνο γιατί η κοινωνία και οι μηχανισμοί της δε θα σου το επέτρεπαν τόσο εύκολα -είναι κοινή παραδοχή ότι οι ιδέες σου αποσκοπούν να αλλάξουν το κατεστημένο-, αλλά και γιατί εσύ η ίδια δε θα το ήθελες. Και γιατί να θέλεις κάτι τέτοιο; Γιατί να θες να γίνεις πιόνι ενός μηχανισμού εκμετάλλευσης; Θέλεις να σε πολεμά μια κοινωνία που δεν εγκρίνεις, γιατί αυτό αποδεικνύει περίτρανα πόσο σωστά έχεις τοποθετηθεί. Αποδεικνύει ότι στέκεσαι περήφανα και εκ διαμέτρου αντίθετα με όλα εκείνα που μας κρατούν πίσω. Και να σου πω και κάτι; Αυτό από μόνο του είναι διαφήμιση.

Για μένα –κι ενδεχομένως για πολλούς ακόμα– είσαι η ενσάρκωση του φεμινισμού. Χάρη σε εσένα και στο «Δεύτερο φύλο» κατάφερα να αντιληφθώ πλήρως αυτό το «Γυναίκα δε γεννιέσαι. Γίνεσαι.». Κατάλαβα πόσο πολύ αναπαράγω τον στερεοτυπικό ρόλο που μου προσέδωσαν πριν ακόμα αντιληφθώ τι είμαι και τι μπορώ να κάνω, τι μου αρέσει και τι όχι. Κατάλαβα πόση καταπίεση ενέχει αυτό το «γίνεσαι», πόση αδικία. Πριν από σένα, το έβλεπα, το ένιωθα μα φοβόμουν να αντιδράσω, δίσταζα να αποδράσω απ’ την κοινωνική μου φυλακή -την κοινωνική ταυτότητα που κατασκεύασαν για μένα και πρώιμα μου επέβαλαν. Όμως μου το έκανες απλό και κατανοητό και θα σου είμαι για πάντα ευγνώμων. Μου άναψες τα φώτα για να περπατήσω ένα μονοπάτι που δαιμονοποιούν μέχρι και σήμερα -αυτό της γυναικείας απελευθέρωσης.

Ma chère Simone, χωρίς εσένα και τις υπόλοιπες 342 επώνυμες γυναίκες που προσυπέγραψαν για το δικαίωμα στην νόμιμη έκτρωση, χωρίς τον αγώνα σας τη δεκαετία του ’70, εμείς σήμερα ίσως να μην είχαμε δικαίωμα στα κορμιά μας. Ίσως να μην είχαμε την επιλογή της άμβλωσης. Χωρίς εσένα, χωρίς το έργο και τις δράσεις σου, σήμερα θα ήμασταν μια άλλη κοινωνία, πολύ χειρότερη. Με την ίδια σου τη ζωή, με το αποτύπωμα που άφησες στον κόσμο σήμερα, έχουμε μια πολύ ξεκάθαρη εικόνα του τι θέλουμε ως γυναίκες, ως άνθρωποι, ως μέλη της κοινωνίας. Είναι εναργώς διατυπωμένο το ζητούμενό μας τόσο μέσα μας όσο και απέναντι στους άλλους.

Σήμερα με τις γυναικοκτονίες να διαδέχονται η μία την άλλη, την ομοφοβία να συγκαλύπτεται ή να επιβραβεύεται, σήμερα που το κίνημα #MeToo προσυπογράφει στη (δυστυχώς) διαχρονική σου τοποθέτηση: «Η καταπίεση προσπαθεί να δικαιολογηθεί με τη χρησιμότητά της», θα δίναμε τα πάντα για να σε είχαμε εδώ μαζί μας. Να καθαιρείς εύστοχα και με μερικές μονάχα λέξεις εκείνες τις αντιλήψεις που μέχρι και σήμερα θέλουν τη γυναίκα μια «παρέκκλιση», μια «ανωμαλία». Που θέλουν ανθρώπους υποτελείς και υποδεέστερους.

Όμως, προσωπικότητες τόσο χαρισματικές όσο η δική σου δεν εμφανίζονται συχνά. Δε θα μπορούσαμε να έχουμε μια δεύτερη Σιμόν Ντε Μποβουάρ, όμως μπορούμε να εμπνεόμαστε από εσένα κι αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο δώρο που μας έχεις προσφέρει με το έργο σου. Την έμπνευση, το παράδειγμα προς μίμηση, μια σαφή απεικόνιση του «Αγαθού» με τη λογική που το τοποθετεί ο Αριστοτέλης. Αυτό που πρέπει εμείς οι ίδιοι να είμαστε, ώστε να ασκούμε σωστά τα κοινωνικά και πολιτικά μας καθήκοντα και να μας διασφαλίζουμε εκτίμηση, φιλία και αναγνώριση από τους όμοιούς μας.

Δε μου κάνει εντύπωση, ma bien-aimée Simone, που στην εποχή σου παρουσιάστηκες ως «σεξουαλικά ακόλαστη». Δε μου κάνει εντύπωση που σε χαρακτήρισαν πορνογράφο και σε λοιδόρησαν. Δε μου κάνει εντύπωση που σε τοποθετούσαν στη σκιά του Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ενώ -κατ’ εμέ- το δικό σου έργο ήταν πολύ πιο προοδευτικό, πιο δύσκολο, πιο ουσιαστικό. Ξέρω πως ούτε κι εσένα σε εντυπωσίαζε τόσο. Δε σε ενδιέφερε η γνώμη των άλλων, αλλά η δική σου αντίληψη για το πώς θες να ζεις, για το πώς θα είσαι ευτυχισμένη και αυτό είναι ίσως ένα από τα πιο σπουδαία μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε από εσένα.

Δεν ήσουν ο δορυφόρος του Σαρτρ κι ας συνδεόσασταν με βαθιά και αμοιβαία εκτίμηση. Όπως έχει αποδειχθεί από επιστολές σου που ήρθαν στο φως πρόσφατα, η σχέση σου με τον Σαρτρ ήταν περισσότερο σύνδεση του νου. Μαζί κάνατε τον υπαρξισμό «μόδα», μια πολλά υποσχόμενη νόρμα, μαζί εκφράσατε την αναγκαιότητα έκφρασης των προσώπων της διανόησης στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα. Μαζί. Υπήρξατε σύντροφοι μα ταυτόχρονα απέδειξες έμπρακτα (και θαρραλέα για τα δεδομένα της εποχής) στη φράση σου: «Ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση, αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών».

Μπροστά από την εποχή σου, ενάντια σε όσα θεωρούσες ότι καταπατούσαν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στάθηκες δίπλα στην Αλγερινή κρατούμενη που κακοποιήθηκε από τις Γαλλικές δυνάμεις κατοχής διακινδυνεύοντας την ίδια σου τη ζωή, υποστήριξες τον αγώνα των Αλγερινών και των Βιετναμέζων για ανεξαρτησία από τη Γαλλία, πρωτοστάτησες στις φοιτητικές κινητοποιήσεις του Μάη του 1968, μοίρασες δωρεάν στους δρόμους την εξτρεμιστική μαοϊκή εφημερίδα «Η υπόθεση του λαού». Πόσα πολλά έκανες, ma chère Simone, αλήθεια!

Αν μπορούσα να ταξιδέψω στον χρόνο για να βρεθώ λίγο μπροστά σου θα ήθελα μονάχα να σου έλεγα ένα μεγάλο ευχαριστώ για όσα δημιούργησες και για όλα αυτά που με έκανες να νιώσω και να σκεφτώ. Σε φαντάζομαι να πίνεις τον καφέ σου με τους διανοούμενους της εποχής στο Καφέ ντε Φλορ στο Σαν Ζερμαίν και να κρυφακούω τους διαλόγους σας. Δε νομίζω να έβρισκα το θάρρος να σε πλησιάσω κι ίσως και να μην ήθελα κιόλας. Γιατί μου αρέσει που τόσο σε έχω εξιδανικεύσει που δε θα άφηνα ούτε εσένα να μου το χαλάσεις!

Toujours sous le charme,

Σουζάνα

Πηγή φωτογραφίας: Revue des Deux Mondes

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!