Δεν έχει σημασία τι προκύπτει αλλά πώς αντιδράς σ’ αυτό

Μία κυρία κάθεται σε ένα εστιατόριο. Είναι βράδυ κι έχει βγει για να δειπνήσει. Ενώ απολαμβάνει το φαγητό της, ξαφνικά αισθάνεται κάτι τρομερό. Βλέπει μια κατσαρίδα επάνω στο σώμα της. Ιπτάμενη, κατακόκκινη κι αηδιαστική κατσαρίδα. Η γυναίκα σοκαρισμένη ρίχνει τα πάντα απ’ το τραπέζι, πετάγεται πάνω, ουρλιάζει και φωνάζει «βοήθεια». Νιώθει ότι θα πεθάνει, σαν να ήρθε το τέλος του κόσμου γι’ αυτήν.

Η κατσαρίδα με τα φτερά της πετάει και φτάνει στην ποδιά ενός σερβιτόρου. Κάθεται εκεί. Ο σερβιτόρος την βλέπει, παίρνει ένα χαρτί και με χαρακτηριστική ηρεμία την σκοτώνει. Αυτό ήταν.

Τις προάλλες, συνέβη κάτι παρόμοιο σ’ ένα αεροπλάνο. Το γιατί είναι παρόμοιο –για να μην πω το ίδιο ακριβώς– θα το καταλάβετε στην πορεία. Προς το παρόν κρατήστε τις δύο ιστορίες. Σε πτήση με 180 άτομα, κι ενώ επικρατεί ησυχία κι ηρεμία μεταξύ αυτών –άλλωστε το αεροπλάνο έκανε τις αναμενόμενες κινήσεις ομαλά– μια γυναίκα νιώθει πανικό. Ζαλίζεται, δεν μπορεί να κοιτάξει γύρω της, τρέμει και φοβάται. Μα, το αεροπλάνο πετούσε άψογα.

Οι δύο αυτές ιστορίες με προβλημάτισαν αρκετά. Γιατί όταν 180 άτομα βιώνουν την ίδια ακριβώς κατάσταση –κι ενώ τα 179 συζητάνε, γελάνε ή κοιμούνται– το 1 νιώθει πανικό κι ανυπομονεί απλά να κατέβει απ’ το αεροπλάνο, ώστε να σωθεί; Γιατί όταν η κυρία στο εστιατόριο βλέποντας την κατσαρίδα ουρλιάζει και παθαίνει κρίση, ενώ ο σερβιτόρος απλά την πιάνει και την απομακρύνει με ένα χαρτί; Βλέπουν κάτι διαφορετικό; Το ίδιο πράγμα δε βιώνουν; Οι μεν την πτήση με το αεροπλάνο, οι δε την κατσαρίδα. Κι όμως, αντιδράνε τόσο διαφορετικά, τόσο αντίστροφα μεταξύ τους.

Κατέληξα κάπου (ή μάλλον το επιβεβαίωσα τώρα πια), μιας και κάπου το είχα ξανακούσει: «Το πρόβλημα δεν είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η αντίδρασή σου πάνω στο πρόβλημα». Ο σερβιτόρος αντιδρά με ηρεμία, η γυναίκα με πανικό. Μα βλέπουν το ίδιο πράγμα, βιώνουν την ίδια κατάσταση. Λοιπόν, η αντίδρασή τους είναι αυτή που μετρά. Ο νους τους κρίνει πώς θα αντιδράσουν. Αυτός δίνει την εντολή. Κι ενώ ο νους της γυναίκας σηματοδοτεί και ταυτίζει την κατσαρίδα με κίνδυνο, ο νους του σερβιτόρου την ταυτίζει με ένα απλό έντομο.

Τελικά, υπάρχει πραγματικότητα; Ή μήπως εμείς είμαστε αυτοί που την φτιάχνουμε; Αυτό που εμείς βλέπουμε σαν κάτι «καλό», μήπως κάποιοι το βλέπουν σαν κάτι «κακό»; Και δε σταματά εκεί. Επεκτείνεται σε όλες τις κρίσεις γύρω απ’ τη ζωή. Αυτό που εσύ βλέπεις σαν σωστό, ο άλλος το βλέπει λάθος. Αυτό που εσύ νιώθεις επικίνδυνο και τρελό, ο άλλος το βιώνει στην καθημερινότητά του. Δεν υπάρχει πραγματικότητα, είναι όλα μες στο κεφάλι μας. Εσύ απλά εντάσσεις τις σκέψεις σου στις καταστάσεις που βιώνεις. Συνεπώς, όταν την επόμενη φορά πεις ότι «υπάρχει πρόβλημα», λες κι οι καταστάσεις σου το δημιουργούν, σκέψου μήπως, τελικά, εσύ το δημιούργησες.

Νιώσε το, είναι τόσο προφανές. Δεν υπάρχουν προβλήματα, δεν υπάρχουν εμπόδια, εσύ τα βάζεις. Κάθε φορά που τα συναντάς, κάνε αυτό: βγες απ’ τις σκέψεις σου και προσπάθησε να δεις τη ζωή σου από μια άλλη οπτική, από ένα τρίτο μάτι. Σαν να την κινηματογραφείς και να ‘σαι ο σκηνοθέτης. Αλλά να στέκεσαι και να την δημιουργείς από ψηλά, από μακριά. Όχι βουτηγμένος μέσα της, διότι έτσι δε θα αντιληφθείς ποτέ την αλήθεια.

Κ η αλήθεια είναι αυτή: δεν υπάρχει τίποτε εκεί έξω. Με την παρέμβασή τη δική σου, όμως, το «τίποτε» μετατρέπεται στο «τα πάντα». Μη βλασφημάς, λοιπόν, μην κρίνεις, μη φωνάζεις, μη νευριάζεις. Μη γίνεσαι ρατσιστής, ομοφοβικός, φασίστας. Γιατί κάθε φορά που γίνεσαι όλα αυτά, κάθε φορά που με θυμό προσπαθείς να αντιδράσεις στα «προβλήματα» που τάχα συναντάς γύρω σου, στην ουσία δείχνεις μόνο ένα πράγμα: πόσο αδύναμος είναι ο νους σου και πόσο φοβάσαι κάτι που δε σου μοιάζει.

Η κυρία δεν μπορεί να διαχειριστεί ένα έντομο. Ο νους της δεν της έχει μάθει πως αυτό είναι απλά ένα έντομο. Βλέπει σ’ αυτό την κόλαση και το φόβο. Τόσο αδύναμο νου έχει ή τόσο φοβικό, λόγω βιωμάτων. Κι η απάντηση είναι ο νους του σερβιτόρου -σε περίπτωση που έχετε αμφιβολία. Όπως ακριβώς συμβαίνει και στην κατάσταση με το αεροπλάνο.

Μην εκτίθεστε τόσο εύκολα πια. Μη μας δίνετε τόσο απλόχερα να καταλάβουμε πόσο δεν έχετε δουλέψει με τον εαυτό σας. Είναι τόσο δα πασιφανές κι ας αργεί αυτός ο κόσμος να το νιώσει: κάθε φορά που κάποιος σε βρίζει επειδή είσαι διαφορετικός, στην ουσία βρίζει το νου του, που δεν τον έμαθε να δέχεται αυτό το διαφορετικό.

Κάθε στιγμή που κάποιος νιώθει προβλήματα γύρω του και με μίσος, φωνές, βία και πανικό προσπαθεί να τα λύσει, σας το δείχνει ξεκάθαρα, δίχως ενοχές: τόσο αγύμναστος είναι ο νους του. Τόσο όσο φωνάζει. Φωνάζει στο νου του κι ας φωνάζει στους γύρω του. Με τον εαυτό του τα βάζει. Αυτός του φταίει. Κι ας νομίζει πως φταίνε οι άλλοι.