Κανένα δε θα σώσεις αν δε θέλει να σωθεί

Για να άνοιξες να διαβάσεις τούτο το άρθρο πάει να πει πως κάτι σου θύμισα. Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω κι ανατρέχοντας σε πρώην σχέσεις, πες μου, μπορείς να σκεφτείς έναν άνθρωπο που πέρασε απ’ τη ζωή σου και δεν είχε τα θεματάκια του; Αν όχι, εδώ είσαι!

Βρε, στο έλεγε ο άνθρωπος. «Δεν είμαι εγώ για εσένα, έχω προβλήματα». Κι άλλα τέτοια πολλά και μεταξύ μας τώρα τα έβλεπες κιόλας. Δεν ήταν πιστός, έπινε πολύ, έκανε χρήση ουσιών, έλεγε ψέματα, πάθαινε κρίσεις άγχους, έβριζε και φώναζε με το παραμικρό. Κάτι από όλα αυτά του συνέβαινε ή τέλος πάντων είχε κάποια πάθη, κάποιες εμμονές, μια μεγάλη δόση αυτοκαταστροφής.

Έλα μου, όμως, που δεν ήταν μόνο ένας πρώην σου έτσι, αλλά όλοι. Οι φίλες κι οι φίλοι να φωνάζουν και να ωρύονται διαρκώς πού στο καλό πας και μπλέκεις. Να μιλάνε για μαζοχισμό, για μαλακομαγνήτες κι εδώ έρχεται το «σύμπλεγμα του σωτήρα».

Ενώ εσύ, λοιπόν, βρίσκεσαι αντιμέτωπος με θέα την καταστροφή του έτερού σου ήμισυ, αποφασίζεις να το σώσεις. Μα τι να σώσεις ακριβώς; Κανένας άνθρωπος δεν αλλάζει, παρά μόνο μαθαίνει απ’ τα λάθη του, εφόσον μπορεί να τα διακρίνει. Κανείς δεν έμαθε χωρίς τη θέλησή του, με την επιβολή κάποιου άλλου.

Δε θέλεις να το καταλάβεις και συνεχίζεις να επιμένεις. Με μοναδικό αποτέλεσμα και τη δίκη σου καταστροφή. Ένας φαύλος κύκλος, μια τοξική σχέση που έχει χάσει προ πολλού την αξία της, τη σημασία του έρωτα και της αγάπης. Συνέχεια κλάματα, φωνές, τσακωμοί, βρισιές, βράδια αξημέρωτα, αλκοόλ, τσιγάρα κι ατέλειωτες συζητήσεις με φίλους.

Όλο λες πως θα φύγεις μα όλο μένεις εκεί, να εθελοτυφλείς και να πιστεύεις πως μπορείς να βοηθήσεις. Θεωρείς πως είσαι ένας «σωτήρας» για το αντικείμενο του πόθου σου. Που θα το τραβήξει έξω απ’ τις λάσπες και τη βρομιά του κόσμου του και θα τον βάλει στον σωστό δρόμο. Δε βλέπεις, όμως, πως έχεις ήδη κι εσύ λερωθεί.

Θέλεις να του αποδείξεις πως η ζωή είναι ωραία, μα κάθε προσπάθειά σου να τον τραβήξει απ’ τα βαθιά και να τον φέρεις στην επιφάνεια, καταλήγει με σένα να παλεύεις να βρεις σωσίβιο να πιαστείς και σπάσει το ρεκόρ του προηγούμενου καβγά σας.

Μάντεψε! Δε βγάζει πουθενά η ιστορία σας και δε θέλω να στο χαλάσω, αλλά δεν είσαι κι εσύ κανένας σούπερ ήρωας. Όταν αγαπάμε κάποιον και δεν μπορούμε να τον βοηθήσουμε, δεν αυτοκτονούμε δίπλα του, απλώς φεύγουμε.

Σύμφωνα με έρευνες, το «σύμπλεγμα του σωτήρα» δεν ανήκει στον τομέα της ψυχοπαθολογίας σαν διαταραχή. Η υπερβολική, όμως, εμπλοκή ενός ατόμου σε δυσχερείς καταστάσεις, τύπου «διάσωσης» μπορούν να αποφέρουν αλόγιστες συνέπειες στην ψυχική του υγεία.

Υποψήφιοι σωτήρες, άτομα που εμπλέκονται συνεχώς με ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια, με σκοπό να τους «σώσουν». Θυσιάζοντας ακόμη και δικές τους ανάγκες, καταπατώντας τα όριά τους προκειμένου να πετύχουν τον στόχο τους. Ίσως κάποια απώλεια ή κάποιο τραύμα στην παιδική ηλικία, λανθασμένα πρότυπα σχέσεων να κρύβονται από πίσω.

Συνήθως διακατέχονται από συμπλέγματα κατωτερότητας κι ανασφάλειας. Είναι η ανάγκη τους να φανούν χρήσιμοι, σημαντικοί, η γνώση πως είναι δυνατοί, η σκέψη πως αν δεν το κάνουν αυτοί, τότε ποιος; Ένας μεγάλος εγωιστής είναι ένας επικείμενος «σωτήρας», θέλει να σώσει τον άλλο κυρίως για να θεωρηθεί μοναδικός, για να αγαπηθεί.

Φυσικά ούτε ο τάχα σωζόμενος, ούτε ο τάχα σωτήρας καταλήγουν κάπου. Πώς, άλλωστε; Αφού είναι κι οι δυο τους καταδικασμένοι…