Πώς φτάσαμε από το να θεωρούμε το ΑΙ εργαλείο, να του θέτουμε όρια;

Οφείλει η τεχνητή νοημοσύνη να έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και την εξυπηρέτηση των αναγκών του; Οφείλει ο ίδιος ο άνθρωπος να θέσει όρια στη χρήση των συστημάτων αυτών; Η ΤΝ (ΑΙ) ως ένα σύστημα που φτιάχνεται από ανθρώπους, αντικατοπτρίζει το σύνολο αξιών, τις ιδέες, τον κώδικα δεοντολογίας και την ηθική που διέπει τους ανθρώπους. Τα διάφορα τέτοιου είδους συστήματα που αναπτύσσονται από επιστήμονες ή ομάδες επιστημόνων προσπαθούν με έναν τρόπο να μιμηθούν την ανθρώπινη σκέψη ή δράση για να παρέχουν πληροφορίες ή για άλλους λόγους, όπως τη διεκπεραίωση εργασιών σε διάφορα περιβάλλοντα.

Οι βασικοί τρόποι με τους οποίους «μαθαίνει» ένα τέτοιο σύστημα είναι είτε με τη χρήση παραδειγμάτων είτε με τη ρητή μεταφορά γνώσης για τον κόσμο είτε με ενισχυτική μάθηση, η οποία περιλαμβάνει την επανάληψη της διαδικασίας εκατομμύρια φορές. Αφού λοιπόν, «εκπαιδευτεί» ένα τέτοιο σύστημα για να εκτελεί ορισμένες λειτουργίες, στη συνέχεια πρέπει να αξιολογηθεί για να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία των λειτουργιών ή πληροφοριών που παρέχει. Δεν υπάρχει ένας μοναδικός τρόπος για να γίνει η αξιολόγηση, καθώς εξαρτάται κάθε φορά από τον σκοπό για τον οποίο δημιουργείται το σύστημα αυτό. Ωστόσο, συχνά το να επιτευχθεί η αξιολόγηση ως προς την ηθική ενός συστήματος ΤΝ συναντά δυσκολίες όπως για παράδειγμα αν τα δεδομένα με βάση τα οποία ρυθμίστηκε υποκρύπτουν κάποιου είδους μεροληψία, πχ αν χρησιμοποιήθηκαν μόνο φωτογραφίες λευκών ανθρώπων ή ακόμη και το ποιος ανέλαβε την τελική ευθύνη για την επιλογή των δεδομένων με τα οποία εκπαιδεύτηκε το σύστημα.

Έτσι, γίνεται αντιληπτό το πόσο πολύπλοκη είναι η διαδικασία όχι μόνο για τη δημιουργία και τη ρύθμιση αυτού αλλά και την αξιολόγηση του, που αποτελεί αναγκαιότητα προκειμένου να διατεθεί σε χρήση. Αδιαμφισβήτητα, όμως, η ουσία είναι πως όποιο και αν είναι το σύστημα ΤΝ που πρόκειται να δημιουργηθεί, πάντα ο άνθρωπος οφείλει να βρίσκεται στον κύκλο έρευνας, ανάπτυξης και αξιοποίησης της ΤΝ. Όσο για αυτό, συχνά ακούγεται ότι η λεγόμενη Artificial General Intelligence (AGI) είναι πιθανό να ξεπεράσει τον ίδιο τον άνθρωπο σε δυνατότητες, με ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και να αποτελέσει απειλή μελλοντικά, κάτι που θα οδηγούσε σε σημαντικά προβλήματα στην ανθρωπότητα. Και αυτή είναι μία άποψη που ενστερνίζεται μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, ανάμεσα τους και ο Elon Musk, που μεταξύ των άλλων υποστηρίζει πως πρέπει να τεθούν αυστηροί κανονισμοί γύρω από την ανάπτυξη των συστημάτων αυτών προκειμένου να αποφευχθούν πιθανοί κίνδυνοι για την ανθρωπότητα.

Και κάπου εδώ γεννιέται το ερώτημα, πως φτάσαμε από την ανάγκη μας να δημιουργήσουμε ένα εργαλείο που διευκολύνει την καθημερινότητά μας, στο σημείο να πρέπει να θέσουμε όρια και κανόνες στον τρόπο λειτουργίας του, ώστε το εργαλείο αυτό να μην κυριεύσει την ανθρώπινη βούληση;

Είναι φοβερό, αν σκεφτεί κανείς την αφετηρία της κατάστασης αυτής και την επιθυμία του ανθρώπου να βοηθήσει τον ίδιο του τον εαυτό, μη γνωρίζοντας την τροπή που θα μπορούσαν να πάρουν τα πράγματα όσο η επιστήμη και τα συστήματα συνεχίζουν να εξελίσσονται με ρυθμούς που δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί. Ένα ακόμη ερώτημα που πιθανόν να απασχολεί πολλούς, είναι, το πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι τελικά να τεθούν όρια στην ηθική και τον τρόπο που εκπαιδεύονται και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται τα συστήματα αυτά, αλλά και πώς τελικά μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι τα όρια αυτά είναι επαρκή για την προστασία της ανθρώπινης ύπαρξης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Σίγουρα, πάντως αποτελεί αναγκαιότητα ο άνθρωπος να ενημερώνεται και να κατανοεί τη λειτουργία και τους σκοπούς χρήσης της ΤΝ, ώστε να μπορεί ο ίδιος να ασκήσει κριτική σκέψη ως προς τη χρήση της τεχνολογίας αλλά και να έχει σε ένα βαθμό τον έλεγχο της ασφάλειας του. Αν μιλήσουμε και για διακρατικό επίπεδο, σαφώς και ένα κοινό διεθνές πλαίσιο όσον αφορά την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των χρηστών θα βοηθούσε την κατάσταση και θα έθετε υπό έλεγχο ζητήματα προστασίας του πληθυσμού. Το βέβαιο είναι πως τρόποι για να μπορέσουν να υποβληθούν σε έλεγχο τέτοια ζητήματα έστω και σε ένα συγκεκριμένο βαθμό, υπάρχουν, αρκεί να βρεθεί και η κατάλληλη διάθεση για να ασχοληθούν οι αρμόδιοι με τα ζητήματα αυτά.