Η ευχή κι η κατάρα του να υπεραναλύεις τα πάντα

Θα έφερνα την μπάντα μαζί να κάνει θεαματική είσοδο, αλλά θα αρκεστώ σε ένα πολύ καλό και κλασικό drum roll.

Θα έχεις ακούσει πολλές φορές τη φράση «Μεγάλο πράγμα ο εγκέφαλος στον άνθρωπο». Νομίζω η πλειοψηφία από εμάς συμφωνεί κι επαυξάνει. Χωρίς μυαλό δουλειά δεν κάνουμε. Τι γίνεται, όμως, όταν ο καλός μας εγκέφαλος δε βγάζει το σκασμό και συνεχίζει το δικό του το βιολί;

Υπερανάλυση γίνεται. Πάρτι με τις σκέψεις, τον πονοκέφαλο και την ιδέα να κοπανήσεις το ρημάδι το κεφάλι στο τοίχο απέναντι μπας κι ηρεμήσουμε κι εγώ κι εσύ. Να λέμε και του στραβού το δίκιο όμως· καμιά φορά είναι κι ευχή να αναλύεις λίγο παραπάνω τα πράγματα. Τις περισσότερες φορές, όμως, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός σε όλα.

Αν δεν υπεραναλύεις εσύ τα πράγματα, σίγουρα θα ξέρεις κάποιον που θα το κάνει -τις περισσότερες φορές ολημερίς και ολονυχτίς. Σε σημείο που θα θες κυριολεκτικά να τον βαρέσεις μπας και σταματήσει να βγάζει καπνούς. Δύσκολο κατόρθωμα αυτό, καθώς το θέμα δε λύνεται έτσι εύκολα κι απλά όπως νομίζεις.

Όταν κάποιος υπεραναλύει, δυο πράγματα συμβαίνουν: ή είναι αγχώδης ή είναι με το δικό του τρόπο τελειομανής. Μπορεί μάλιστα να είναι και τα δυο, με το ένα στοιχείο να υπερτερεί. Το άγχος υπάρχει γιατί το άτομο ποτέ δεν είναι σε θέση να ξέρει πώς θα εξελιχθεί οποιοδήποτε γεγονός. Είναι σαν να προσπαθεί να ζήσει για λίγο στο μέλλον, θέλοντας να μάθει αν όντως έπραξε κι ένιωσε σωστά. Αυτό που προκαλεί εδώ την υπερανάλυση είναι η ανικανότητα γνώσης ως προς το τι θα γίνει μελλοντικά. Γι’ αυτό το άτομο καταλήγει μπλεγμένο ανάμεσα σε χιλιάδες σενάρια που ενδέχεται (κατά την άποψή του) να συμβούν. Όσο πιο πολλά τα σενάρια, τόσο πιο μεγάλη κι η ανάλυση.

Η τελειομανία απ’ την άλλη υπάρχει γιατί το άτομο έχει στο νου του μια ιδεατή εικόνα ή ευχή για το πώς θα ήθελε να είναι τα πράγματα γύρω του. Η υπερανάλυση εδώ γίνεται γιατί το άτομο εξαντλεί τη σκέψη ψάχνοντας να βρει τρόπους και λύσεις για να φτάσει σε αυτή την ιδεατή εικόνα που έχει μέσα στο μυαλό του. Και δώσ’ του πάλι τα σενάρια κι οι υποθέσεις. Κι οι υποτιθέμενοι διάλογοι, και τα υποτιθέμενα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν παρακάτω, κι οι πιθανές τους λύσεις. Αυτή η διαδικασία δε σταματά ποτέ. Μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά υπάρχει πάντα αυτός ο κοινός παρονομαστής που διατάζει όλους όσους υπεραναλύουν να μη σταματούν να το κάνουν.

Εδώ τώρα είναι το σημείο που όλοι ρωτάμε με απορία πώς στο καλό σταματάει αυτό. Αγαπητά μέλη της υπεραναλυτικής οικογένειας, ακούστε. Η λύση βρίσκεται στο να διαχωρίσει κάποιος τι τον οδηγεί να σκέφτεται τόσο πολύ τα πράγματα. Είναι θέμα άγχους και φόβος για το μέλλον, ή θέμα της αυτοδημιούργητης ιδεατής εικόνας που έχει κάποιος στο μυαλό του; Από εκεί ξεκινούν όλα. Γι’ αυτό και γίνεται ένας μικρός διαχωρισμός ανάμεσα σε αυτά τα δυο στοιχεία. Κάποιος μπορεί απλά να αγχώνεται για μια κατάσταση μόνο και να κάνει 1500 σενάρια. Κάποιος μπορεί μόνο να θέλει να του βγουν όλα τέλεια και να κάνει άλλα τόσα σενάρια. Κάποιος άλλος μπορεί να κάνει και τα δύο ταυτόχρονα.

Τη στιγμή που γίνεται αντιληπτό γιατί γίνονται όλα αυτά τα σενάρια, είναι πιο εύκολο να καθησυχάσει κάποιος τον εαυτό του και να σταματήσει συνειδητά αυτή την πράξη. Αυτό προφανώς και δε θα γίνει αυτόματα ούτε βεβαίως θα σταματήσει να γίνεται εξ’ ολοκλήρου. Απλά θα γίνεται επιλεκτικά και για πράγματα που όντως χρειάζονται μια ανάλυση παραπάνω.

Μεγάλο πράγμα όντως ο εγκέφαλος· που μπορεί πολύ εύκολα να είναι ευχή και κατάρα για άτομα που υποφέρουν από αυτή τους τη συνήθεια. Και συνήθως δε χρειάζεται πολλά για να τους κάνει να μπουν σε αυτό το τριπάκι.

Προσοχή, παιδιά, προσοχή. Το ξέρετε και το άλλο το γνωμικό: Overthinking kills your happiness. Όσο γίνεται με μέτρο οι καπνοί.