Η τελειομανία φθείρει την ψυχική υγεία: Υπάρχουν 3 είδη κι όλα αντιμετωπίζονται

Υπάρχει μια λέξη που μας τρομάζει όλους με το που θα την ακούσουμε ή θα σκεφτούμε πως ανήκουμε σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων και δεν είναι άλλη από τη λέξη «τελειομανία». Φυσικά και σαν λέξη δεν είναι κακή, αλλά το άκουσμά της μας θυμίζει ίσως πως ενδεχομένως να είμαστε ανεπαρκείς σε κάποιο τομέα, συμπέρασμα που μας οδηγεί να αισθανόμαστε ανήσυχοι, συχνά χωρίς λόγο. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Psychological Bulletin, τα ποσοστά όσων ανθρώπων χαρακτηρίζονται «τελειομανείς» αυξήθηκαν μεταξύ των ετών 1989 και 2016. Αλλά υπάρχουν τρία είδη τελειομανίας και φυσικά για να μπορέσουμε να καταλάβουμε καλύτερα τον εαυτό μας, θα πρέπει να εντοπίσουμε σε ποιο από τα αυτά ανήκουμε και πώς επηρεαζόμαστε από αυτό. Πάμε λοιπόν να δούμε ποια είναι αυτά και πώς αντιμετωπίζονται.

• Εσωτερική τελειομανία. (Τελειομανία προσανατολισμένη στο άτομο)

Όσοι έχουν αυτού του είδους την τελειομανία, έχουν την τάση να απαιτούν το καλύτερο από τον εαυτό τους. Συνήθως είναι σκληροί με αυτόν και νιώθουν πως τόσο οι ίδιοι όσο και τα επιτεύγματά τους είναι κατώτερα των προσδοκιών τους. Έχουν συχνά ένα αίσθημα απογοήτευσης μιας και ό,τι και να κάνουν δεν τους φαίνεται αρκετό. Τα άτομα με αυτήν την τελειομανία έχουν υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας, αλλά το αίσθημα του ανικανοποίητου είναι εξ ίσου υψηλό, αφού για τους ίδιους όσα καταφέρνουν δεν είναι αρκετά καλά και έτσι αντί να γιορτάζουν τις επιτυχίες τους, είναι μόνιμα αγχωμένοι και δυσαρεστημένοι. Πώς λοιπόν μπορούν αυτά τα άτομα να αλλάξουν αυτές τις συνήθειες; Κάνοντας ένα βήμα πίσω. Μόλις καταλάβουν πως αρχίζουν να αγχώνονται καλό είναι να βρουν ένα τομέα στη ζωή τους όπου μπορεί να τους ηρεμήσει ή να ζητήσουν βοήθεια και υποστήριξη από άλλα άτομα. Μια ζωή που περιλαμβάνει κοινωνικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες είναι σίγουρο πως βοηθάει τα άτομα αυτά να χαλαρώσουν και να κάνουν ένα διάλειμμα από τις υψηλές απαιτήσεις τους, σαν ένα είδος αυτοφροντίδας. Καλό είναι να υιοθετήσουν και την αυτοσυμπόνοια, όχι με την έννοια της αυτολύπησης αλλά με δηλώσεις του στυλ πως και να μην πέτυχαν κάποιο στόχο που είχαν, δεν είναι κακό αφού σε γενικές γραμμές η ζωή τους κυλά όπως την έχουν προγραμματίσει.

• Εξωτερική τελειομανία. (Τελειομανία προσανατολισμένη στους άλλους)

Πολύ πιθανό αυτό το είδος τελειομανίας να μην είναι γνωστό αλλά σίγουρα το έχουν βιώσει πολλοί στην εργασία ή στο σχολείο. Είναι η πεποίθηση πως οι γύρω τους πρέπει να είναι με έναν συγκεκριμένο τρόπο και φυσικά αναστατώνονται όταν οι άλλοι δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους.  Ένα είδος τελειομανίας που εύκολα οδηγεί σε παρεξηγήσεις και συγκρούσεις, μιας και βασίζεται σε μη ρεαλιστικές πεποιθήσεις πως οι άλλοι θα φερθούν με τον τρόπο που θέλουν όσοι την έχουν και αναγκαία οδηγεί στη δημιουργία ενός επικριτικού περιβάλλοντος με σχέσεις που δύσκολα μπορούν να διατηρηθούν. Και φυσικά θα αναρωτηθούν όσοι την έχουν αν αντιμετωπίζεται. Εννοείται πως ναι. Χρειάζεται απλά να δείξουν λίγο περισσότερη κατανόηση και ενσυναίσθηση. Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Αντί να σκεφτούν την ερώτηση, ας δοκιμάσουν να σκεφτούν την απάντηση. Για παράδειγμα αν αισθανθούν νεύρα γιατί ο σύντροφός τους δε μάζεψε τα παπούτσια του, υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί να μην το έκανε, όπως κούραση. Ακόμη ένας καλός τρόπος είναι να φτιάξουν μια λίστα με όλα τα καλά στοιχεία που έχουν οι κοντινοί τους άνθρωποι και συχνά τείνουν να είναι σκληροί μαζί τους. Καταφεύγοντας σε αυτή θα θυμηθούν τους λόγους για τους οποίους είναι ευγνώμονες προς αυτούς τους ανθρώπους. Και τέλος να δουλέψουν την ενσυνείδησή τους και να εστιάζουν στις μικρές χαρές αντί να περιμένουν από τους άλλους πολλά.

• Κοινωνικά καθορισμένη τελειομανία.

Όσοι βιώνουν αυτή την τελειομανία σκέφτονται τι θα πουν οι άλλοι και φοβούνται την απόρριψη. Πιστεύουν πως οι άλλοι περιμένουν από αυτούς να ενεργήσουν με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Ως ένα βαθμό είναι φυσιολογικό για όλους να σκέφτονται  τι θα πουν οι άλλοι, αλλά όταν αυτή η τάση φτάνει στην ακραία τάση να επιζητούν την έγκριση των άλλων, τότε μιλάμε για αυτό το είδος τελειομανίας. Η κοινωνικά επιβαλλόμενη τελειομανία έχει να κάνει με το να φαίνονται όσοι την έχουν πως τα έχουν όλα υπό έλεγχο, είναι έξυπνοι και εμφανίσιμοι. Δημιουργούν την αυτοεικόνα τους με βάση όσα  σκέφτονται οι άλλοι για αυτούς. Πώς μπορούν λοιπόν να την αντιμετωπίσουν; Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζεται να ενισχύσουν την εσωτερική τους φωνή, φτιάχνοντας μία λίστα με τα δυνατά τους σημεία, τα θετικά τους χαρακτηριστικά και τα επιτεύγματά τους, όσα δηλαδή τους κάνουν περήφανους χωρίς την επιβεβαίωση των άλλων. Επιπλέον πρέπει να συνειδητοποιήσουν πως τις περισσότερες φορές οι ανησυχίες τους δεν έχουν βάση, μιας και δεν έχουν αποδείξεις πως οι άλλοι τους κρίνουν.

Αυτά είναι τα τρία είδη τελειομανίας που αναγνωρίζονται και είναι σχεδόν βέβαιο πως όλοι έχουμε λίγο από αυτά. Κακό δεν είναι άλλωστε να είναι κάποιος τελειομανής. Καλό είναι όμως να αναγνωρίζει κανείς σε ποιο ανήκει και να δουλεύει με τον εαυτό του για να μην εξουθενώνεται από αυτή.