Συναισθηματική πείνα: Όλα όσα σου λείπουν τα καλύπτεις τρώγοντας

Πολλές φορές μέσα στην ημέρα, ίσως να έχεις παρατηρήσει τον εαυτό σου να τσιμπολογάει.  Μια παραπάνω τυρόπιτα μετά το πρωινό, μερικά σοκολατάκια πριν το μεσημεριανό γεύμα, διάφορα πατατάκια, pop corn και παγωτό το απόγευμα καθώς αράζεις στο καναπέ. Καταλήγεις, λοιπόν, να έχεις φάει ποσότητα φαγητού ακούσια, μερικές φορές αρκετά μεγάλη, χωρίς αρχικά να το έχεις ευχαριστηθεί και μερικές φορές, χωρίς καν να καταφέρει να ικανοποιήσει την πείνα σου.

Οι διατροφολόγοι και οι ψυχολόγοι έχουν αναπτύξει μια θεωρία για την τάση για παραπάνω τροφή, ορίζοντάς τη ως συναισθηματική πείνα και τη διαχωρίζουν ως προς τα αίτια από τη βιολογική πείνα. Πιο συγκεκριμένα, θα τη βρεις να περιγράφεται ως: «Η συναισθηματική πείνα προσδιορίζεται ως η κατάσταση εκείνη κατά την οποία το άτομο, τρέφεται για να καλύψει συναισθηματικές του ανάγκες τις οποίες δεν μπορεί να ικανοποιήσει με άλλο τρόπο.»

Η σχέση που έχουμε φτιάξει με το φαγητό, έχει καταγραφεί, βαθιά μέσα μας όλα αυτά τα χρόνια. Από τη βρεφική κιόλας ηλικία επικοινωνούμε με τη μητέρα μέσω του θηλασμού. Η σχέση που δημιουργείται με τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τροφή. Δια μαγείας είχαν πάντα στην τσέπη τους ένα μπισκότο, μία καραμέλα, ένα γλειφιτζούρι να μας φιλέψουν. Και μεγάλοι, πλέον, κάναμε τις καλύτερες παρέες στα ταβερνάκια. Τραπέζια γεμάτα απ’ όλα τα καλούδια που θα μπορούσες να φανταστείς. Ακόμα κι όταν μαζευόμασταν λίγοι και καλοί σ’ ένα σπίτι, η πρώτη σκέψη ήταν «τι θα παραγγείλουμε;». Το φαγητό έχει ταυτιστεί με την κουλτούρα μας και την ιδιοσυγκρασία μας σε μεγάλο βαθμό.

Έπειτα, ήρθε το στρες και μάθαμε να καλύπτουμε τα προβλήματα μασουλώντας. Τρώμε τα συναισθήματά μας, κοινώς. Οποιοδήποτε φαγητό μπορεί εκείνη τη στιγμή να μας κάνει να νιώσουμε λίγο καλύτερα και να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε, φαίνεται δελεαστικό. Αρκεί να μην πούμε ή κάνουμε αυτό που επιθυμούμε: να εκφραστούμε. Λιγούρες, ασταθείς ώρες που τρώμε, περιστασιακά γεύματα, είναι μερικά από τα σημάδια που δείχνουν ότι κάτι συμβαίνει. Για μερικούς ανθρώπους που πασχίζουν χρόνια με ψυχικά νοσήματα το συναισθηματικό φαγητό (emotionaleating) λειτουργεί ως φάρμακο.

Τι κρύβουμε, άραγε, τρώγοντας;

Θλίψη – Μελαγχολία- Κατάθλιψη

Αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να τα καταφέρεις. Νιώθεις απογοήτευση από τη ζωή κι από σένα. Ο θυμός ολοένα και μεγαλώνει. Δεν μπορείς να αποδεχτείς ό,τι συμβαίνει. Ξεσπάς λοιπόν στο φαγητό. Υπάρχουν μέρες που μπορείς να μείνεις νηστικός, κι άλλες που το ντουλάπι της κουζίνας δε σου φτάνει. Αυτοτιμωρείσαι μέσω του στομαχιού. Η έλλειψη ή η υπερβολική κατανάλωση ισοδυναμεί με επιβράβευση.

Άγχος – Stress

Πίεση στη δουλειά. Είσαι συνεχώς νευρικός κι ανήσυχος. Προσπαθείς να έχεις πάντα τον έλεγχο. Χαίρεσαι κι αισθάνεσαι πλήρης μονάχα όταν ικανοποιείς τους άλλους. Προσπαθείς να καταφέρεις το μέγιστο, αφήνοντας πίσω τις δικές σου ανάγκες. Ο χρόνος αποτελεί μειονέκτημα. Πιστεύεις πως πρέπει να τελειώσεις κάθε σου δουλειά τώρα και δεν αφήνεις τίποτα γι’ αύριο. Το άγχος αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης στο αίμα- της ορμόνης του stress. Όταν τα επίπεδά της είναι υψηλά, προκαλεί την αίσθηση ότι χρειαζόμαστε εκείνη τη στιγμή να φάμε κάποιο γλυκό. Δημιουργείται, όμως, ένας φαύλος κύκλος καθώς η κατανάλωση ζάχαρης, για παράδειγμα σοκολάτας, εκτοξεύει το σάκχαρο στο αίμα στα ύψη, λίγο μετά αυτό πέφτει, η όρεξη για γλυκό επανέρχεται ώστε να ενισχυθούν τα επίπεδα της ενέργειας κι έτσι γίνεται μια τρύπα στο νερό.

Αδράνεια – Βαρεμάρα

Κάθεσαι στο καναπέ, έχεις βάλει το netflix να παίζει και ταυτόχρονα scrolάρεις στο κινητό. Τη στιγμή που η σειρά φτάνει στο αποκορύφωμά της, θυμάσαι πως έχουν μείνει μερικά ζελεδάκια. Σηκώνεσαι παίρνεις τα ζελεδάκια και ταυτόχρονα το μάτι σου πέφτει σε μια σακούλα με πατατάκια. Το χαμόγελο σκάει στα χείλη σου. Ξανακάθεσαι με τα ζελεδάκια αριστερά και τα πατατάκια δεξιά. Ανοίγεις και το αναψυκτικό. Αποδεδειγμένο από τους διατροφολόγους το ότι η τηλεόραση ανοίγει την όρεξη. Οι διαφημίσεις με τρόφιμα, οι εκπομπές μαγειρικής, σε κάνουν να νιώθεις μικρές παραπανίσιες λιγούρες.

Overstimulation

Όλοι μας έχουμε την ανάγκη να νιώθουμε ότι συνέχεια κάτι κάνουμε. Έχουμε μια δραστηριότητα. Είμαστε έξω με φίλους και περνάμε όμορφα. Διαβάζουμε ένα βιβλίο. Πηγαίνουμε εκδρομές. Η ίδια η κοινωνία έχει δημιουργήσει πρότυπα τα οποία, είναι πολυάσχολα, κάνουν πολλά και ταυτόχρονα, είναι ενημερωμένα, ξέρουν τις τάσεις, πηγαίνουν μπροστά, δεν κάθονται ποτέ, δεν κάνουν παύση. Απαγορεύεται να είσαι τεμπέλης. Θεωρείσαι βαρετός όταν θέλεις να μείνεις σπίτι. Όταν δεν παίζεις το multitasking στα δάχτυλα, κάτι δεν πάει καλά με σένα. Η αντίληψη που έχει επικρατήσει συντελεί πολλοί άνθρωποι να αισθανόμαστε πως δεν είμαστε ικανοί. Έτσι, γεμίζουμε το στομάχι μας, προσπαθώντας να γεμίσουμε τη ζωή μας με καθημερινά πράγματα.

Μοναχικότητα – Μοναξιά

Πολλές φορές από μόνοι μας, αναζητούμε την ηρεμία και την απομόνωση. Ο άνθρωπος, όμως, ως ον κοινωνικό έχει πάντα μια ροπή προς την κοινωνικοποίησή και τη συντροφικότητα. Αποζητά να έχει φίλους, να δημιουργεί ένα κοινωνικό περιβάλλον, να συνάπτει ερωτικές σχέσεις. Τι συμβαίνει όταν κάτι από αυτά λείπει από τη ζωή μας; Αισθανόμαστε σαν να μη χωράμε κάπου. Νιώθουμε κάπως αταίριαστοι με τους υπόλοιπους. Και σιγά σιγά αρχίζουμε να κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Συντροφιά καταλήγει να μας κάνει μια γλυκιά ή αλμυρή κρέπα, ένα καλό hot dog, το μεσημεριανό που περίσσεψε. Αντικαθιστούμε τους ανθρώπους, τη σωματική επαφή, με ένα περιποιημένο και απολαυστικό πιάτο. Είτε από φόβο είτε από έλλειψη αυτοπεποίθησης. Έχει παρατηρηθεί σε παγκόσμια κλίμακα, άλλωστε, πως οι άνθρωποι που έχουν χαμηλά τα επίπεδα της σεροτονίνης και της οξυτοκίνης, (η ορμόνη της αγάπης) βρίσκουν παρηγοριά κι ανακούφιση σε διάφορες λιχουδιές.

Η λύση του προβλήματος ώστε να σταματήσουμε να τρώμε ό,τι βρίσκεται μπροστά μας, παρόλο που μπορεί να μας φαίνεται βουνό, είναι στην ουσία τόσο απλή που ξαφνιάζει.

Παρατηρώντας εσένα

Ξεκίνα με τον να παρατηρείς τον εαυτό σου. Πότε ξεκινάνε αυτές οι μικρές λιγούρες να κάνουν την εμφάνισή τους; Εστίασε και δες τι είναι αυτό που νιώθεις; Αν έχουν περάσει ώρες από την τελευταία φορά που έφαγες τότε το στομάχι σου διαμαρτύρεται, αν όμως σκέφτεσαι κάτι συγκεκριμένο, η ανάγκη σου κρύβεται στα συναισθήματα που έχεις. Αν λοιπόν καταφέρεις να αποκωδικοποιήσεις αυτές σου τις παρορμήσεις θα έχεις κάνει την αρχή. Κι ως γνωστόν η αρχή είναι το ήμισυ του παντός!

Σταθερότητα

Παρόλο που το πρόγραμμά σου είναι απαιτητικό, φτιάξε σταθερές ώρες για τα γεύματά σου. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσεις να ελέγχεις την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού σου. Κι αν θα θέλεις να ξεφύγεις και λίγο, θα το κάνεις συνειδητά, χωρίς να ντρέπεσαι.

Ενεργοποιήσου!

Λίγο που η ζωή είναι δύσκολη, από μόνη της μην την κάνουμε κι εμείς ακόμα δυσκολότερη. Η άσκηση θα σε βοηθήσει να κρατήσεις τις ισορροπίες.  Περπάτημα έξω στη φύση ή ένα πρόγραμμα γυμναστικής, θα σε βοηθήσουν να νιώσεις μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση έτσι ώστε να μη χρειάζεται να κρύβεις τις ανασφάλειες μασουλώντας.

Συμβουλέψου τους ειδικούς

Αν δοκίμασες όλα τα παραπάνω και η «πείνα» δε λέει να περάσει, τότε ήρθε η ώρα να συμβουλευτείς κάποιον ειδικό. Ένας διατροφολόγος θα σε καθοδηγήσει ακριβώς τι είναι αυτό που πρέπει να κάνεις με βάση το δικό σου τρόπο. Σε συνδυασμό με κάποιον θεραπευτή ψυχικής υγείας, ώστε να μπορέσεις να διαχειριστείς τα έντονα συναισθήματα που σε επηρεάζουν, θα έχεις σίγουρα αποτελέσματα.

Ζούμε σε μια εποχή που οι ρυθμοί της είναι τόσο γρήγοροι, με αποτέλεσμα να ξεχνάμε όλα αυτά που μας βασανίζουν μέσα στην ημέρα. Οι υποχρεώσεις, οι ευθύνες και οι δεσμεύσεις δεν αφήνουν το μυαλό να ξεκουραστεί και να δει τι είναι αυτό που έχει πραγματικά ανάγκη. Υποκύπτουμε σε διάφορους πειρασμούς για να νιώσουμε λίγη ασφάλεια. Βάζουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί νομίζοντας πως όλα θα περάσουν με ένα χορταστικό πιάτο. Όμως, έτσι, το πιάτο αδειάζει, με εμάς, να μη γεμίζουμε ποτέ.