Η όρεξη για φαγητό ήταν και θα είναι πάντα συνδεδεμένη με την ψυχολογία μας. Υπάρχουν άνθρωποι που, όταν έχουν κάποιο πρόβλημα να αντιμετωπίσουν, δεν κατεβαίνει μπουκιά και άλλοι που τρώνε ακατάσχετα χωρίς καν να το συνειδητοποιήσουν, βρίσκοντας καταφύγιο στην τροφή. Υπάρχει αυτό που λέμε ψυχολογική πείνα, κι έχει άμεση σχέση με τα συναισθήματα του ατόμου.
Τι χρειάζεται, λοιπόν, κάποιος για να χάσει βάρος; Διατροφολόγο ή ψυχολόγο; Ή μήπως και τα δύο;
Ας το πάρουμε από την αρχή
Η αναζήτηση και κατανάλωση τροφής από τη βρεφική ηλικία παράγει μια ισχυρή αντίδραση εξάρτησης που συνδέει άμεσα την κατανάλωση τροφής με την αίσθηση ασφάλειας, ευδαιμονίας και ελέγχου. Κατά την πρώτη περίοδο ανάπτυξης του παιδιού, ο αναπτυσσόμενος άνθρωπος τείνει σταδιακά να ταυτίζει την ικανοποίηση της ανάγκης του για τροφή με τη συναισθηματική κάλυψη, δηλαδή ότι τα άτομα του περιβάλλοντός του τον φροντίζουν και τον αποδέχονται. Αυτή ακριβώς η εξαρτημένη στάση καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις συναισθηματικές στάσεις και συμπεριφορές στη διάρκεια της ζωής του, συμπεριλαμβανομένης και της σχέσης του με το φαγητό.
Με άλλα λόγια, στην ενήλικη ζωή του, όταν από το περιβάλλον του στερείται συναισθηματικής κάλυψης, στρέφεται προς το φαγητό για να νιώσει ασφάλεια. Μόνο όταν τροποποιηθεί ο ασυνείδητος μηχανισμός ώστε να μη χρειάζεται να επιτελεί τον στόχο αναζήτησης ασφάλειας μέσω υπερκατανάλωσης τροφής, τότε μόνο οι διατροφικές συνήθειες θα οδηγήσουν αβίαστα σε φυσιολογικό βάρος σώματος.
Υπάρχουν πάνω από 30 λόγοι που μπορεί κάποιος να τρώει, και η πείνα είναι μόνο ένας από αυτούς. Το άγχος από μόνο του είναι ένας παράγοντας που οδηγεί σε αύξηση βάρους λόγω μεγαλύτερης κατανάλωσης φαγητού, αλλά και έμμεσα λόγω της κορτιζόλης, μιας στεροειδούς ορμόνης. Η παραγωγή και η απελευθέρωσή της ρυθμίζεται από τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων, ο οποίος ενεργοποιείται από το στρες. Επηρεάζει τα επίπεδα της γκρελίνης και της λεπτίνης. Η γκρελίνη προκαλεί το αίσθημα της πείνας, ενώ η λεπτίνη του κορεσμού. Με λίγα λόγια, το άγχος προκαλεί μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων στο σώμα μας, που καταλήγουν σε αύξηση βάρους και εναπόθεση λίπους στην κοιλιακή περιοχή.
Κατάθλιψη
Άτομα με κατάθλιψη αναφέρουν σημαντικές αλλαγές στη σχέση τους με το φαγητό. Ταυτόχρονα, η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη, και τα άτομα μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο, όπου η μία κατάσταση τροφοδοτεί την άλλη. Η κατάθλιψη οδηγεί σε υπερκατανάλωση φαγητού, και το αποτέλεσμα αυτού σε κατάθλιψη.
Βαρεμάρα
Η ανία οδηγεί πολύ συχνά στην πόρτα του ψυγείου και στο περίφημο τσιμπολόγημα, που αλλάζει το νούμερο της ζυγαριάς προς τα πάνω. Η ανία και η έλλειψη ενδιαφερόντων πυροδοτούν τη στενή σχέση με το ψυγείο.
Κούραση
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν επιτρέπει την παρασκευή υγιεινών γευμάτων, και η έλλειψη χρόνου είναι ιδιαίτερα «φιλική» στην επιλογή ανθυγιεινών λύσεων. Πολλές φορές και σαν επιβράβευση του εαυτού μετά από μια κοπιαστική ημέρα.
Τα συναισθήματά μας ελέγχουν το σώμα μας
Ναι, ένας άνθρωπος που νιώθει καλά δεν καταφεύγει στο φαγητό για να νιώσει χαρά και πληρότητα. Αντλεί ικανοποίηση από άλλα πράγματα, έχει την ψυχραιμία να φροντίσει τη διατροφή του, το κουράγιο να ασκηθεί, και το φαγητό έχει τη σωστή θέση στην καθημερινότητά του.
Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ψυχολόγο για να χάσουμε βάρος;
Σε παθολογικές καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη, ναι! Αλλά στις υπόλοιπες, τις μη κλινικές περιπτώσεις, χρειαζόμαστε ένα «ουφ» για να πετάξουμε από πάνω μας κι από τον περίγυρό μας όσα και όσους μας δημιουργούν αίσθημα ανασφάλειας και ψυχικού βάρους. Διώχνοντας τα ψυχολογικά βαρίδια, απαλλασσόμαστε σταδιακά κι από το σωματικό βάρος.
Κι ίσως μέσα σε αυτή την απόφαση να περιέχεται και η απόφαση να πετάξουμε τις παραπάνω θερμίδες και, με τη βοήθεια κι ενός διαιτολόγου, να νιώσουμε καλύτερα. Το βασικότερο, όμως, είναι να αγαπήσουμε το σώμα μας και να προσπαθήσουμε απλά να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας.
Συντάκτης: Χριστίνα Ευτυχίδου
