Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν τρώμε junk food

Μπέργκερ ή σαλάτα; Ποιο από τα δύο θα επέλεγες για φαγητό; Οι αλυσίδες fast food και γενικότερα τα έτοιμα τυποποιημένα τρόφιμα ξεκίνησαν το 1940, όταν σιγά σιγά λόγω της αυξημένης και μαζικής ζήτησης για εργασία άρχισε να υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για εύκολο και γρήγορο φαγητό. Τότε υπήρχαν μόνο 4 επιλογές στο μενού των fast food εστιατορίων· tv dinners έτοιμα σε λίγα λεπτά στον φούρνο μικροκυμάτων και κονσέρβες με απλά γεύματα όπως όσπρια και κρέας. Βέβαια, πλέον οι μερίδες αυξήθηκαν όπως και η διαθεσιμότητα και ποικιλία τους. Πατατάκια, σοκολάτες, πίτσα, μπέργκερ, μπισκότα, τηγανιτό κρέας κι άλλα πολλά ανήκουν στην κατηγορία του junk food.

Αρχικά, ποια είναι τα στοιχεία σε κάποιο junk food που μας τραβάνε σαν μαγνήτες και μας κάνουν να ζητάμε και άλλο; Ας αρχίσουμε με τη ζάχαρη, το αλάτι και το λίπος. Όταν ο άνθρωπος κατοικούσε σε σπηλιές και είχε ανάγκη να κυνηγά και να ψάχνει την τροφή του, έκαιγε πολλές θερμίδες και ενέργεια. Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, παρ’ ότι θρεπτικά, δεν παρείχαν την ενέργεια που χρειαζόταν για να μπορέσει να αποθηκεύσει για τις δύσκολες μέρες που δε θα υπήρχε τροφή αλλά και για να μπορέσει να ψάξει και να κυνηγήσει εκ νέου. Έτσι, κάθε φορά που έτρωγε απλούς υδατάνθρακες και λίπος, ένα μέρος του εγκεφάλου του ενεργοποιούταν, το μέρος της επιβράβευσης. Το ίδιο σημείο που ενεργοποιείται στον εγκέφαλο κάποιου ανθρώπου εθισμένου στην ηρωίνη. Τα γονίδια μένουν ίδια, ο τρόπος ζωής όμως όχι. Ενώ τότε αυτός ο μηχανισμός ήταν σημαντικός για την ανθρώπινη επιβίωση, σήμερα μάς είναι αχρείαστος αφού έχουμε μια καθιστική ζωή κι εύκολη πρόσβαση σε τροφή.

Επίσης, τα γλυκά τρόφιμα είναι αυτά που εντάσσονται στη διατροφή ενός βρέφους πριν από όποια άλλη στερεά τροφή. Και γι’ αυτό τον λόγο ο άνθρωπος έχει την τάση να έλκεται από τις γλυκές τροφές. Αυτό είναι κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά οι βιομηχανίες τροφίμων κι έτσι ακόμα και στα αλμυρά τρόφιμα προσθέτουν μια δόση γλυκύτητας. Ξέρουν ότι με αυτό τον τρόπο ξυπνούν νοσταλγικές παιδικές μας αναμνήσεις.

Με το που ακουμπήσει η γλώσσα μας κάποιο  junk food, λοιπόν, ενεργοποιείται το σύστημα ανταμοιβής. Η επίσημη ονομασία ως comfort food είναι τουλάχιστον ακριβής. Όταν ενεργοποιηθεί το σύστημα ανταμοιβής εκκρίνονται οι ορμόνες της χαράς, ενδορφίνη και η ντοπαμίνη. Αυτό μας προκαλεί χαρά, ηρεμία κι ευφορία. Τα επίπεδα ντοπαμίνης που εκκρίνονται είναι τόσο ψηλά όσο όταν κάνουμε σεξ ή όταν κάνουμε ελεύθερη πτώση. Τα junk food είναι καλά σχεδιασμένα για να είναι εθιστικά. Αυτό το πετυχαίνουν οι κατασκευαστές, βρίσκοντας την τέλεια αναλογία των βασικών γεύσεων: γλυκιά, αλμυρή, πικρή, πικάντικη και ξινή, όπως επίσης και την τέλεια αναλογία λίπους.

Οι απλοί υδατάνθρακες αυξάνουν απότομα τη γλυκόζη στο αίμα κι έτσι νιώθουμε, τα πρώτα λεπτά, αυξημένη ενέργεια. Εάν δε γυμναστούμε, ο οργανισμός μας δε χρειάζεται τόση γλυκόζη με αποτέλεσμα η ορμόνη της ινσουλίνης να την αποθηκεύει ως λίπος. Μετά από μερικές ώρες τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος πέφτουν κι έτσι πεινάμε πάλι αν κι έχουμε καταναλώσει ένα τεράστιο θερμιδικής αξίας γεύμα. Αυτό προκαλεί σοκ στον οργανισμό με αποτέλεσμα να αναζητά γρήγορο φαγητό με απλούς υδατάνθρακες που δε χρειάζεται πολλή ώρα να επεξεργαστεί από τον οργανισμό. Μερικά ακόμα συμπτώματα που προκαλεί η απότομη μείωση της ινσουλίνης είναι οι πονοκέφαλοι, οι ζαλάδες και η αδυναμία.

Στη συνέχεια ο οργανισμός μας πρέπει να επεξεργαστεί το λίπος που υπάρχει σε αφθονία σε αυτές τις τροφές. Το περιττό και επεξεργασμένο λίπος που περιέχουν μας φέρνει αντιμέτωπους με κίνδυνο αρτηριακής πίεσης και καρδιακών νοσημάτων. Αν κι οι απλοί υδατάνθρακες επεξεργάζονται γρήγορα από τον οργανισμό, το λίπος μάς βαραίνει αφού «κάθεται» στον οργανισμό μας για μέρες. Ακόμη κάτι που δεν μπορεί να επεξεργαστεί ο οργανισμός είναι τα χημικά στοιχεία, αυτά που δεν μπορούμε καν να προφέρουμε, που το σώμα μας δεν τα αναγνωρίζει ως τροφή κι έτσι αδυνατεί να τα διασπάσει. Κάποια από αυτά μπορούμε να τα βρούμε σε προϊόντα ομορφιάς και καθαριστικά σπιτιού. Έτσι το ανοσοποιητικό μας σύστημα ενεργοποιείται για να μας σώσει. Κι αυτός είναι ο λόγος που όταν τρώμε junk food νιώθουμε άρρωστοι.

Το ερώτημα τώρα είναι, τι κάνουμε για να σπάσουμε τον κύκλο της συνεχούς κατανάλωσης αυτών των ανθυγιεινών σκευασμάτων. Προτείνω να γίνει μια αργή αλλά σταθερή μετάβαση σε μια πιο υγιεινή διατροφή. Η καθημερινή άσκηση, η κατανάλωση νερού σε επαρκείς ποσότητες και η αντικατάσταση της απλής ζάχαρης με άλλα φυσικά γλυκαντικά και φρούτα, όπως επίσης η χρήση φρέσκων βοτάνων και μπαχαρικών μπορούν να μειώσουν τη χρήση αλατιού. Πειραματιστείτε με εύκολες και γρήγορες συνταγές που θα σας δώσουν πίσω την ενέργεια και την υγεία σας. Αντί για τηγανιτές πατάτες δοκιμάστε να τις κάνετε στον φούρνο πάνω σε μια λαδόκολλα, αντί για συσκευασμένα μπισκότα μπορείτε να φτιάξετε νόστιμα και γρήγορα μπισκότα βρώμης κι αντί να παραγγείλετε πίτσα φτιάξτε τη δική σας με τορτίγια ολικής. Η δημιουργικότητά σας θα αυξηθεί όπως και τα επίπεδα ψυχολογικής και σωματικής υγείας.

Επιλέξτε πραγματικά τρόφιμα τα οποία είναι θρεπτικά και υγιεινά. Υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη όπως το πλιγούρι και η γλυκοπατάτα, που ενεργοποιούν την ινσουλίνη αργά και σταθερά. Θρεπτικά φρούτα και λαχανικά γεμάτα φυτικές ίνες, που μας κρατάνε χορτάτους για περισσότερο. Όσπρια, πλούσια σε φυτική πρωτεΐνη που είναι εύπεπτη. Εκπαιδεύστε τους γευστικούς σας κάλυκες να απολαμβάνουν την αληθινή γεύση της τροφής και λάμψτε από υγεία.