Παγιδευμένοι ανάμεσα στις πολλές επιλογές

Ελευθερία. Όρος που προκάλεσε κινήματα επαναστατικά, όπως εκείνα του φεμινισμού και του σεξουαλικού προσανατολισμού. Έννοια που έγινε κίνητρο διεκδίκησης δικαιωμάτων, όπως του νόμιμου ωραρίου εργασίας και της ελευθερίας του λόγου, το δικαίωμα στην περιουσία και την ιδιοκτησία, το δικαίωμα στη ζωή και την ψήφο.

Ξέρω, τα είπα ανακατεμένα, χωρίς χρονική σειρά. Για να ‘μαι ειλικρινής δεν έκατσα να σπάσω και το κεφάλι μου να τα αναφέρω τακτοποιημένα. Δεν είναι αυτό το θέμα μας, εξάλλου. Δεν κάνω αναφορά σε πολιτικοκοινωνικά ενσταντανέ, μα χρειαζόταν μια εισαγωγή για να θίξω το θέμα της ελευθερίας, της σημασίας της, τα όσα προκάλεσε η γοητεία της, κι όσα χάσαμε εξαιτίας της. Παρενθετικά, ωστόσο, δεν αναιρώ όσα κερδίσαμε μέσω της ανάδειξής της, αλλά δεν ωφελεί να τα αναφέρω, δεν είναι πιασάρικο, κι εγώ θέλω κάτι πικάντικο, κάτι να δημιουργήσω διάλογο κι αντίλογο.

Όπως ανέφερα, λοιπόν, άνθρωποι ξεσηκώθηκαν για να αποκτήσουν περισσότερα δικαιώματα και συνεπώς επιλογές. Η παροχή επιλογών προσφέρει, σαφώς, περισσότερη ελευθερία. Ο καθένας μπορεί να ακολουθήσει όποιον δρόμο απ’ τους πολλούς που του διατίθενται. Με βάση αυτό, ας παρατηρήσουμε πιο προσεκτικά τον κόσμο μας, την κοινωνία μας και τον εαυτό μας. Άπειρα τα επαγγέλματα που τίθενται ασκήσεως, άπειρα τα κινητά που βγαίνουν στην αγορά, άπειρα τα ρούχα κι οι ταξιδιωτικοί προορισμοί. Άπειροι κι οι άνθρωποι, οι υποψήφιοι φίλοι κι εραστές. Κι εμείς ως υπάρξεις, ο καθένας ξεχωριστά, έξω στο μάρκετ που λέγεται «ζωή», για να επιλέξουμε τι θα πέσει στην κατοχή μας.

Αλλά είναι, όντως, οι τόσες επιλογές ελευθερία; Ή προκαλούν μια σύγχυση η οποία οδηγεί στην αδράνεια; Μήπως χάνεται χρόνος στη σκέψη μέχρι την απόφαση; Μήπως ο φόβος μιας απόφασης προκύπτει απ’ το γεγονός ότι η ελευθερία επιλογής μας καθιστά υπεύθυνους για το αποτέλεσμα της πρωταρχικής απόφασης; Μήπως οι προσδοκίες απογειώνονται και πάντα προσγειώνονται απότομα, λόγω της άπληστης ανθρώπινης φύσης;

Οι πολλές επιλογές δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι πάντα υπάρχει κάτι καλύτερο. Ένας καλύτερος σύντροφος, ένα καλύτερο αυτοκίνητο, και ούτω καθεξής. Δεν αντιλέγω ότι σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει, όντως, κάτι ανώτερο του προηγούμενου, αλλά πολλές φορές δεν εκτιμάμε αυτό που έχουμε θεωρώντας ότι «ουδείς και τίποτα αναντικατάστατα». Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί περισσότερη αδράνεια πάρα ενεργητικότητα, λόγω των πολλών επιλογών, απ’ τη στιγμή που προκαλούν ένα χαοτικό αίσθημα αναποφασιστικότητας.

Τελικά, η απόλυτη ελευθερία είναι ελευθερία; Αυτός ο πανικός υπερκατανάλωσης προσφέρει ή απλώς ενισχύονται όλες εταιρείες παραγωγής προϊόντων; Το ότι οι ανθρώπινες σχέσεις διαλύονται τόσο εύκολα αποδίδει εξέλιξη ή φθορά της πραγματικής αγάπης κι επιμονής; Κάπου στη μέση η πραγματικότητα. Κάπου, βέβαια, χάθηκε κι η ισορροπία που οφείλαμε να διατηρήσουμε κι αντ’ αυτού κάνουμε κατάχρηση της ελευθερίας μας, δημιουργώντας μικρές φυλακές, στον εαυτό μας και τους άλλους. Όταν το πολιτικά ορθό έχει φτάσει στην ακραία μορφή του, σε βαθμό να μην επιτρέπεται να διαχωρίζεις τους ανθρώπους με βάση την ηλικία τους, γιατί θεωρείται προσβολή, αυτόματα η μια ελευθερία αναιρεί την άλλη, αυτή της ελευθερίας του λόγου.

Πολλές αλλαγές στο όνομα της ελευθερίας του ανθρώπινου είδους, ενώ το ίδιο το μυαλό μας είναι μια μορφή φυλακής. Όταν οι ηθικές αξίες μας δε μας επιτρέπουν να ακολουθήσουμε κάθε μορφής ένστικτα που μπορεί να έχουμε, αυτόματα δε λειτουργούμε εξ ολοκλήρου ελεύθερα. Κι αυτό είναι όμορφο, ειδάλλως δε θα μπορούσαμε να συνυπάρξουμε, θα γινόταν ο κόσμος ζούγκλα.

Καταλήγω στο ότι επικρατεί μια έξαρση, πλέον δίχως λόγο απ’ τη στιγμή που τα δικαιώματά μας τα αποκτήσαμε και τις επιλογές μας τις αυξήσαμε. Από ‘κει και πέρα δεν υπάρχει λόγος να συνεχίζουμε. Ο άνθρωπος έχει την τάση να φτάνει σε κορεσμό, να παίρνει την κάτω φορά και μετά να σηκώνεται πάλι. Επί του παρόντος, δεν αλλάζει τίποτα στο σύνολο αλλά στο άτομο. Ο καθένας μπορεί να διαχειριστεί με περισσότερη συνείδηση τους κοινωνικούς θεσμούς και να δώσει βαρύτητα εκεί που πρέπει.

Να μη χαθεί στην εξέλιξη, μα να εξελιχθεί.