Αυτοέλεγχος, ένα βήμα πιο κοντά στην εσωτερική ηρεμία

Όταν μένουμε μόνοι με τον εαυτό μας, φέρνουμε στο νου μας στιγμές απ’ το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Σκεφτόμαστε τα λόγια που ανταλλάξαμε με το συνάδελφό μας, τα όσα εκμυστηρευτήκαμε στην παρέα μας την ώρα του καφέ. Μήπως μέσα στις τόσες λέξεις  κάποια δεν έπρεπε να ειπωθεί; Μήπως πάνω στον ενθουσιασμό ή την απογοήτευσή μας, φερθήκαμε υπερβολικά ή κακότροπα;

Μέσα απ’ την ανάλυση, αποσκοπούμε στην αυτοβελτίωσή μας. Πλάθουμε εικόνες κι αναπαραστάσεις απ’ την αυριανή ζωή μας. Φανταζόμαστε πώς θα κυλήσουν αύριο τα πράγματα, τι συνομιλίες θα κάνουμε, πού θα πάμε διακοπές τον ερχόμενο μήνα. Κάποιες φορές έρχεται και το παρελθόν, κρατώντας στα χέρια του μνήμες του εαυτού μας που θα θέλαμε να σβήσουμε.

Απορούμε πώς σ’ εκείνη την περίσταση φερθήκαμε τόσο βλακωδώς! Μα γιατί χάσαμε την ψυχραιμία μας; Ντρεπόμαστε και φέρνουμε στο μυαλό μας εικόνες απ’ το πώς θα διαχειριζόμασταν σήμερα την ίδια κατάσταση. Μακάρι να μπορούσαμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω. Δε θα πληγώναμε κάποιους ανθρώπους, δε θα ερχόμασταν σε αντιπαράθεση με κάποιους άλλους, δε θα κρατούσαμε στη ζωή μας πολλούς, δε θ’ αφήναμε τις ζωές μας να περάσουν στη χώρα της αδράνειας και του χαμένου χρόνου. Ανώριμες συμπεριφορές, οδηγούμενες απ’ έναν ανόητο παρορμητισμό, που υποστηρίζεται ότι έχουμε στο DNA μας. Χαριτωμένη παιδική συμπεριφορά, που συνήθως όσο μεγαλώνουμε αποβάλλουμε.

Μεγαλώνοντας λοιπόν, ο αυθορμητισμός υποχωρεί και τη θέση του καταλαμβάνει ο αυτοέλεγχος. Πρόκειται για τον έλεγχο πάνω στον εαυτό μας, την αυτοσυγκράτησή μας. Μας είναι γνώριμο πια τι μας θυμώνει, τι μας βγάζει εκτός εαυτού. Έτσι, δουλεύουμε πάνω σε αυτό, μια κι ο έλεγχος του θυμού κι άλλων αρνητικών συναισθημάτων θα μας δώσει εσωτερική γαλήνη.

Ο αυτοέλεγχος αποδεικνύει την πνευματική μας ωριμότητα. Φυσικά, βασική προϋπόθεση για ν’ αποκτήσουμε αυτοέλεγχο είναι να σκαλίσουμε το μέσα μας να γνωρίσουμε καλύτερα τους εαυτούς μας. Όσο αυτό επιτυγχάνεται, η παρορμητικότητα κι ο εγωισμός αντικαθίστανται απ’ την αυτοσυγκράτηση και την ενσυναίσθηση. Ο έλεγχος των συναισθημάτων οδηγεί στην αυτοκυριαρχία. Αυτό σημαίνει ότι οι εξωτερικοί παράγοντες χάνουν σε ισχύ και δεν μπορούν να μας επηρεάσουν. Οι πληροφορίες που δεχόμαστε απ’ τον έξω κόσμο φιλτράρονται και γίνεται ο διαχωρισμός τους, προς όφελός μας.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να εξασκήσουμε τον αυτοέλεγχό μας, κάτι που είναι απαραίτητο για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε ανθρώπους και καταστάσεις. Μια καλή αρχή είναι η αντιμετώπιση του εαυτού μας ως τρίτου προσώπου, δηλαδή να γίνουμε παρατηρητές της ζωής μας. Όταν μας συμβαίνει κάτι, είτε θετικό είτε αρνητικό, συναισθήματα μας κατακλύζουν και παρακινούν τη συμπεριφορά μας επειδή αφηνόμαστε σε αυτά. Εκείνη τη στιγμή, αν φερθούμε ως παρατηρητές θα αντιμετωπίσουμε την κατάσταση με περισσότερη διαύγεια και ψυχραιμία.

Για παράδειγμα, μια μητέρα έδινε το τελευταίο μάθημα για το πτυχίο της την ερχόμενη Παρασκευή. Την Τετάρτη το έξι μηνών μωρό της χρειάστηκε να νοσηλευτεί. Στο κρεβάτι του νοσοκομείου ξαπλωμένο το παιδί της, που το κρατούσε απ’ το χεράκι κι ακριβώς δίπλα του ένα βιβλίο και σημειώσεις, για να διαβάζει ταυτόχρονα. Χτυπάει το κινητό της. Ήταν ο δικηγόρος της. Με μεγάλη δυσκολία της ανακοινώνει ότι ο πρώην σύζυγος μαζί με τη μητέρα της της κάνουν μήνυση, άνευ λόγου κι αιτίας, προφανώς επειδή δεν μπόρεσαν ν’ αποδεχτούν και να διαχειριστούν ότι αυτή η μητέρα δεν το έβαλε κάτω και προχώρησε! Ακολουθώντας τον κανόνα του παρατηρητή, έπεισε τον εαυτό της πως όλα αυτά συμβαίνουν σε κάποιον άλλο, έκλεισε το τηλέφωνο και συνέχισε το διάβασμά της, κρατώντας απ’ το χεράκι το αγγελούδι της. Την επόμενη μέρα πήραν εξιτήριο, τη μεθεπόμενη έγραψε άριστα 10! Μήνες αργότερα, παρουσιάζοντας την αλήθεια της, κέρδισε τη δίκη, γιατί το άδικον ουκ ευλογείται! Αν επέτρεπε στον εαυτό της να θυμώσει, να πληγωθεί, να ταραχτεί, να κλάψει, θα έχανε πολύτιμο χρόνο και δε θα κατάφερνε τίποτα απ’ τα παραπάνω, αντιθέτως θα διαιώνιζε το πρόβλημα. Εκείνη, ο μόνος θόρυβος που επέτρεψε στον εαυτό της να κάνει ήταν αυτός της επιτυχίας της!

Ένα καλό τρικ για την απόκτηση αυτοελέγχου είναι ο καθρέφτης. Κοιτάζουμε τον εαυτό μας και του μιλάμε, του φωνάζουμε «μπορείς!». Φέρνουμε στο μυαλό μας το χειρότερο πιθανό σενάριο και προσπαθούμε ν’ αντιδράσουμε ψύχραιμα, ψάχνουμε να βρούμε πιθανές λύσεις. Για παράδειγμα, έχουμε έναν δύστροπο συνάδελφο στη δουλειά. Μια δουλειά που μας αρέσει και καλύπτει τις ανάγκες και τις προσδοκίες μας, παρ’ όλα αυτά απαιτεί τη συνεργασία μας με τον συγκεκριμένο συνάδελφο που είναι πνεύμα αντιλογίας ή αργόσχολος και στέκεται μονίμως εμπόδιο στις επιλογές μας, με αποτέλεσμα να προκύπτουν λάθη που θα μπορούσαν να ‘χαν αποφευχθεί κι έτσι, συσσωρεύεται περισσότερη προσωπική εργασία. Αν χρησιμοποιήσουμε το τρικ μας θα φτάσουμε σε σημείο να μην επηρεάζει ούτε εμάς ούτε το αποτέλεσμα της συνεργασίας μας! Αλλιώς, θα έρθουμε σε ρήξη μαζί του, κάτι που θα μας δυσκολέψει πολύ και θα χρονοτριβήσουμε, συνεπώς δε θα φέρουμε εις πέρας την εργασία που μας ανατέθηκε.

Απ’ την άλλη μεριά είναι πολύ σημαντικό να μην εγκλωβιστούμε στην έννοια του αυτοέλεγχου, γιατί τότε θα παρουσιάσουμε ακραίο αυτοέλεγχο και θα έχουμε δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Η αποτυχία να κρατήσει κανείς την παρορμητικότητά του υπό έλεγχο, αλλά κι η εμμονή με τον έλεγχο έχουν εξίσου αρνητικά αποτελέσματα. Καθώς ο αυτοέλεγχος σχετίζεται με συγκεκριμένη εγκεφαλική περιοχή, σε εμμονικό στάδιο, μπορεί να οδηγήσει σε διπολική διαταραχή κ.ά.

Μέσα στο πέρας του χρόνου, ο μόνος που μπορούμε να ελέγξουμε πάνω στη Γη είναι ο εαυτός μας. Αρκεί να το κάνουμε για να βοηθηθούμε κι όχι για να καταστραφούμε ή να μετατραπούμε σε ρομπότ!