Στην εποχή των social media, δεν ξέρουμε ποτέ στα σίγουρα τι είναι αληθινό και τι όχι. Οι τέλειες ζωές, οι τέλειες σχέσεις, τα γυμνασμένα σώματα – παντού φαίνεται να υπάρχουν φίλτρα και επεξεργασία σε έναν κόσμο που ο καθένας μπορεί να περάσει την εικόνα που θέλει προς τα έξω. Τελευταία όμως υπάρχει και η κάπως αντίθετη τάση, όπου αντί κάποιος να παρουσιάζει τη ζωή του ως τέλεια, κάνει ακριβώς το αντίθετο, υπερβάλλοντας ή λέγοντας ψέματα για τις συναισθηματικές προκλήσεις και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ώστε να προκαλέσει την προσοχή και τη συμπάθεια. Αυτό είναι το λεγόμενο sadfishing που παρατηρείται συχνά και στους εφήβους.
Το sadfishing μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, όπως η δημοσίευση φωτογραφιών από νοσοκομείο, η αλλαγή της εικόνας προφίλ σε μαύρο χρώμα, ή η κοινοποίηση stories με στενάχωρα τραγούδια ή φράσεις όπως «Δεν αντέχω άλλο» και «Όλα πάνε στραβά», χωρίς να δίνονται πολλές εξηγήσεις. Σκοπός του/της sadfisher είναι να προκαλέσει αντιδράσεις-απαντήσεις όπως «Τι έγινε;» ή «Όλα καλά;», με αποτέλεσμα να γίνει το επίκεντρο της προσοχής. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτή την πρακτική;
Μια έρευνα του 2023 που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα BMC Psychology, υποστηρίζει ότι οι περισσότεροι έφηβοι που εμπίπτουν στο sadfishing πάσχουν από άγχος ή κατάθλιψη αλλά κι έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης. Οι ερευνητές-ψυχολόγοι αποκάλυψαν επίσης πως τα αγόρια προβαίνουν πιο συχνά σε αυτή τη μέθοδο αναζήτησης προσοχής. Ωστόσο, η τάση αυτή μειώνεται στα αγόρια όσο μεγαλώνουν, ενώ στα κορίτσια παρατηρείται το αντίθετο, καθώς η υιοθέτηση αυτής της στρατηγικής αυξάνεται με την ηλικία.
Μία άλλη πρόσφατη έρευνα, παρατηρεί τέσσερα συμπτώματα που συνδέονται με το sadfishing. Στην πρώτη θέση είναι η άρνηση ως μηχανισμός αντιμετώπισης προβλημάτων. Πολλές φορές οι μαθητές δυσκολεύονται να μιλήσουν για τα συναισθήματα και τις τραυματικές εμπειρίες τους και στρέφονται στα social media για να αναζητήσουν βοήθεια και να νιώσουν σημαντικοί. Δεύτερος λόγος που μπορεί κάποιος να επιλέγει αυτόν τον τρόπο αυτοπροβολής, είναι η επήρεια ουσιών. Σε μια τέτοια κατάσταση, οι αναστολές μειώνονται και το άτομο νιώθει πιο άνετα να δημοσιεύσει κάτι, επιζητώντας τη συμπάθεια και την προσοχή. Η έρευνα διαπίστωσε πως μαθητές με ιστορικό διαταραχής προσωπικότητας είναι πιο επιρρεπείς στο sadfishing καθώς διψούν για αποδοχή και επιβεβαίωση. Ως τελευταίος λόγος, παρουσιάζεται η αγχώδης προσκόλληση, που προκαλεί φόβο εγκατάλειψης και ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση.
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Mark Travers, όλοι έχουμε την ανάγκη για αγάπη και αναγνώριση όταν βρισκόμαστε σε μία δύσκολη κατάσταση. Παρ’ όλα αυτά, το sadfishing είναι η χειραγώγηση των συναισθημάτων των άλλων με γνώμονα το προσωπικό όφελος. Εκ φύσεως, οι άνθρωποι τείνουμε να δείχνουμε εμπάθεια και να προσφέρουμε τη βοήθειά μας. Όταν όμως κάποιο άτομο προσποιείται συνεχώς πως είναι στενοχωρημένο, κλονίζεται η εμπιστοσύνη μας και δε θα είμαστε το ίδιο διαθέσιμοι σε μελλοντικές εκκλήσεις για βοήθεια ακόμα και αν αυτές πηγάζουν από αληθινούς λόγους. Όπως στην περίπτωση με τον ψεύτη βοσκό στον μύθο του Αισώπου.
Στην πραγματικότητα, είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε πότε τέτοιο περιεχόμενο είναι αληθινό ή προϊόν sadfishing. Εάν πρόκειται για δικό μας άνθρωπο πρέπει να παρατηρήσουμε τη γενικότερη συμπεριφορά του και στην πραγματική ζωή για να καταλήξουμε σε ασφαλή συμπεράσματα. Ένα στοιχείο είναι αν μιλάει ή ποστάρει συνεχώς για την ψυχική του υγεία, πως δεν είναι καλά, πως η ζωή είναι δύσκολη και άλλες παρόμοιες ανησυχίες. Παράλληλα, πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας αν έχει προηγηθεί κάτι. Εάν βγήκε μόλις από μία σχέση ή έχει δεχτεί κακοποίηση ίσως αυτός να είναι ο λόγος για τις συναισθηματικά φορτισμένες δημοσιεύσεις του. Μία ακόμη ένδειξη είναι η απομόνωση. Κάποιος που απομακρύνεται από όλους και όλα είναι πολύ πιθανόν να βρίσκεται όντως σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Ένα επιπλέον στοιχείο είναι η υγεία. Ένα άτομο που αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, είναι συνεχώς κουρασμένο, δεν κοιμάται ή δεν τρέφεται καλά μπορεί να πάσχει από συσσωρευμένο άγχος και να βρίσκεται σε άσχημη συναισθηματική κατάσταση.
Είτε πρόκειται για sadfishing είτε για κάποιο πραγματικό πρόβλημα, η σωστή τακτική είναι να υποστηρίζουμε όσους δημοσιεύουν τέτοιο περιεχόμενο και να μην αγνοούμε σημάδια κατάθλιψης είτε ως γονείς και φίλοι είτε ως απλοί γνωστοί. Better safe than sorry και στις δύο περιπτώσεις. Εάν πρόκειται για sadfishing, ας ψάξουμε γιατί αυτό το άτομο νιώθει την ανάγκη να τραβήξει την προσοχή παραποιώντας την πραγματικότητα. Μπορεί να νιώθει μοναξιά, να έχει κατάθλιψη, άγχος ή κάποια διαταραχή προσωπικότητας, να πάσχει από ναρκισσισμό και χαμηλή αυτοεκτίμηση, να μην έχει από πουθενά αλλού υποστήριξη ή να είναι χρήστης ουσιών. Εάν όντως έχει κάποιο πρόβλημα, ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί δεν μπορεί να ανοιχτεί για αυτό και αντ’ αυτού επιλέγει να δημοσιεύει σχετικό περιεχόμενο στα social media. Ας δείξουμε την αναγνώριση και τη συμπαράστασή μας.
Εάν διαβάζοντας αυτό το άρθρο νομίζεις πως εσύ κάνεις sadfishing, προσπάθησε να σκεφτείς τι σε οδηγεί σε αυτό και να ζητήσεις βοήθεια από κάποιο δικό σου άτομο ή ψυχολόγο. Η υποστήριξη και η κατανόηση είναι ουσιαστικές για όλους ενώ η ανοιχτή επικοινωνία και η ενσυναίσθηση είναι πάντα το κλειδί για να βοηθήσουμε εκείνους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όποιες κι αν είναι αυτές.
Πηγή πληροφοριών: Forbes
Συντάκτης: Μαρία Σκαρμούτσου
