Έχουμε φτάσει σε μια εποχή που οι «τεχνικές» που κάποτε χρησιμοποιούσαμε στις σχέσεις και δεν είχαν όνομα, πλέον, έχουν αποκωδικοποιηθεί κι ερμηνευθεί. Έτσι, συναισθηματικοί χειρισμοί τύπου ghosting, mobbing, negging και λοιποί, έχουν γίνει γνωστές ορολογίες, ενώ η συναισθηματική κακοποίηση που κάποτε λεγόταν απλώς «κρατάω μούτρα», τώρα πήρε τον ορισμό silent treatment.
Τι σημαίνει λοιπόν ο όρος αυτός και τι προσπαθεί το άτομο που το κάνει να πετύχει; Η «σιωπηλή τιμωρία» είναι η άρνηση προφορικής και γραπτής επικοινωνίας με ένα άλλο άτομο με σκοπό να λυγίσει. Οι άνθρωποι που διαπράττουν κάτι τέτοιο, σε διάφορους τύπους σχέσεων και κυρίως ερωτικών, είτε θέλουν να χειραγωγήσουν κάποιον ή να τον ελέγξουν.
Όσο για τους λόγους που κάποιος μπαίνει στη διαδικασία να σε τιμωρήσει με σιωπή, οι ειδικοί αναφέρουν τα εξής:
1. Αποφευκτικότητα. Παραμένουν σιωπηλοί επειδή δεν ξέρουν τι να πουν σε κάθε ανάλογη κατάσταση που μπορεί να έχει φτάσει μια σχέση ή επειδή θέλουν να αποφύγουν τη σύγκρουση.
2. Σύγχυση. Σε μια επικοινωνία, ένας άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιήσει τη σιωπηλή τιμωρία επειδή δεν ξέρει πώς να εκφράσει τα συναισθήματά του και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται εκείνη τη στιγμή.
3. Τιμωρία. Κοινώς ένα αρκετά αποδοτικό μέσο άσκησης εξουσίας ή ελέγχου πάνω στον άλλον. Μια κρυφή κι αρκετά ύπουλη μορφή συναισθηματικής κακοποίησης.
Πώς θα σιγουρευτείς ότι σου ασκείται;
Πρώτον, ένα άτομο μπορεί να χρησιμοποιεί τη σιωπή με καταχρηστικό τρόπο αν διαρκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Δεύτερον, η σιωπή τελειώνει μόνο όταν το αποφασίσει. Τρίτον, μιλάει με άλλους ανθρώπους αλλά όχι με τον/τη σύντροφο του. Τέταρτον, μέσω της σιωπής προσπαθεί να «κατηγορήσει» και να δημιουργήσει ενοχές στον φίλο/σύντροφο κ.ο.κ. άρα θα έχει προηγηθεί κάποια παρεξήγηση, διαμάχη, σύγκρουση. Επίσης, μπορεί να φτάσει ως και να δημιουργήσει «συμμαχίες» με άλλους για σιωπηλή τιμωρία προς εσάς.
Ο επικοινωνιακός προπονητής Swaty Prakas, ο οποίος ειδικεύεται στην αντιμετώπιση ζητημάτων στις σχέσεις ζευγαριών, μας επισημαίνει ότι «μέσω του silent treatment, σταματάτε να υπάρχετε για τον/τη σύντροφο σας και αυτό συνεχίζεται μέχρι να καταλήξετε είτε να ζητήσετε συγγνώμη, φταίτε δε φταίτε, είτε να συμφωνήσετε σε απαιτήσεις ή λεγόμενα του». Δηλαδή, σε χειραγωγούν μέχρι να μπεις μέσα στα όρια που έχουν θέσει. Κατά τον Swaty Prakas, η σιωπηλή μεταχείριση είναι κατάχρηση, η οποία μπορεί να έχει ως επακόλουθο την απλή αποφυγή ή ακόμα και την κοινωνική απομόνωση. Πολλές φορές, μπορείτε να δείτε και τη λεγόμενη «αντιδραστική κακοποίηση», η οποία είναι κι αυτή τακτική χειραγώγησης, ώστε η ευθύνη που φέρουν αυτοί που εφαρμόζουν τη σιωπηλή τιμωρία να μεταφέρεται στους κακοποιημένους.
Ποια άτομα συνήθως χρησιμοποιούν κατά κόρον τη σιωπηλή τιμωρία;
Τα άτομα που τους φαίνεται ακίνδυνο όταν το πράττουν. Δηλαδή, οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν ότι δεν κάνουν λάθος. Ασκούν στον εαυτό τους αλλά και στους άλλους αρκετό πόνο χωρίς να τους φαίνεται καταχρηστικό. Παράλληλα, έρευνες αποκαλύπτουν πως τα άτομα που στα παιδικά τους χρόνια υπέστησαν σιωπηλή μεταχείριση από το οικογενειακό τους περιβάλλον, υιοθετούν αντίστοιχες πρακτικές και στην ενήλικη ζωή τους, αφού αυτές διδάχθηκαν ως μέσο άσκησης πίεσης. Παράλληλα, η σιωπηλή μεταχείριση είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης που χρησιμοποιείται συχνά από άτομα με ναρκισσιστικές τάσεις. Ωστόσο, αυτό δεν είναι κανόνας αφού μερικές φορές, είναι μια αντίδραση τραύματος.
Στη σημερινή εποχή, silent treatment θα δούμε πως και τα δύο φύλα χρησιμοποιούν εξίσου, σε διάφορους τύπους σχέσεων τους. Είναι μορφή κακομεταχείρισης και συναισθηματικής κακοποίησης, καθώς μπορεί να φέρει στον δέκτη επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία.
Πώς νιώθει ένα άτομο που δέχεται μια τέτοια είδους μέθοδο;
Έρευνες ψυχολόγων και life coaches, λένε πως «η εκκωφαντική σιωπή και η αίσθηση ότι δεν υπάρχεις πια για το ένα άτομο που φροντίζεις κι αγαπάς, καταπνίγει την αυτοεκτίμηση του και εκδηλώνεται ψυχοσωματικά, πολλές φορές». Επίσης, οι ειδικοί χαρακτηρίζουν πως το silent treatment δεν είναι λιγότερο καταχρηστικό από τη σωματική βία. Μελέτη αποδεικνύει ότι οι περιοχές στον εγκέφαλο που ερμηνεύουν το συναίσθημα και τον πόνο, είναι τόσο ενεργές στη σιωπηρή τιμωρία, όσο και στη σωματική κακοποίηση. Η αίσθηση ενοχής παραλύει τον ψυχικό κόσμο του δέκτη κι αρκετές φορές για θέματα που δε φταίει ή δεν έχει στον έλεγχό του, κατηγορεί το εαυτό του.
Υπάρχουν όμως τρόποι που μπορούν να μας κάνουν πιο δυνατούς απέναντι σε αυτή τη σιωπηλή μεταχείριση:
1. Επικοινωνήστε με τα συναισθήματά σας
Δε φταίτε εσείς που δεν επικοινωνούν μαζί σας κι αυτό πρέπει να το ενστερνιστεί καλά το μυαλό σας. Δε φταίτε εσείς αν θέλουν μέσω ενός ωμού τρόπου συμπεριφοράς να σας κάνουν να υποκύψετε. Αν η επικοινωνία είναι αυτό που εκείνοι επιθυμούν να αποφύγουν, είναι αντίστοιχα το κλειδί το δικό σας για να τερματίσετε τέτοιου είδους κακομεταχείριση. Οπότε φροντίστε, αν κι εσείς το επιθυμείτε φυσικά, να βρεθείτε από κοντά κι εκφράστε ανοιχτά τα συναισθήματά σας. Χρησιμοποιείστε α ενικό στον λόγο σας, κι εκφράστε τη μεριά σας.
2. Κάντε expose
Το silent treatment είναι μια παθητικοεπιθετική συμπεριφορά κι ο μπαμπούλας στο δωμάτιο. Κανείς δε θέλει να παραδεχθεί ότι την ασκεί ή ότι του ασκείται. Σπάστε αυτόν τον κύκλο κι αντιμετωπίστε τους πρόσωπο με πρόσωπο, ονομάζοντας μπροστά τους τι είναι αυτό που σας κάνουν. Αφοπλίζονται κι εκεί φαίνεται ξεκάθαρα ο πραγματικός χαρακτήρας τους.
3. Δείξτε ανωτερότητα
Στην περίπτωση που είναι μπερδεμένο συναισθηματικά και δεν ξέρουν πώς να σας το εκφράσουν, ενθαρρύνετέ τους να σας μιλήσουν.
4. Κάντε ένα focus μέσα σας κι αξιολογήστε την κατάσταση με καθαρό μυαλό
Αυτό σημαίνει ότι μπορείτε να πάρετε όσο χρόνο εσείς χρειάζεστε για να πετύχετε αυτό. Μέσα από αυτήν την ενδοσκόπηση, θα καταλάβετε πότε φταίτε και πότε οφείλετε να ζητήσετε συγγνώμη. Χωρίς να σας «χτυπάει» το ενοχικό σας κομμάτι.
5. Βάλτε τα δικά σας όρια
Απομακρυνθείτε από τυχόν έντονες προστριβές κι αν χρειαστεί, πάρτε αυτή την απόσταση για να επανέλθετε στο κέντρο σας. Σταματήστε τον κύκλο των μαχών μεταξύ σας. Μπορεί να σας βγάλουν τρελούς, αν αποφασίσετε να τους αντιμετωπίσετε. Ξέρετε ότι δεν είστε.
6. Τελευταία λύση
Τέλος, αν βλέπετε, πως τίποτα δε φαίνεται να λειτουργεί και πως ο/η σύντροφός σας συνεχίζει το silent treatment με την ίδια ροή ή και με ακόμα μεγαλύτερη συχνότητα, απομακρυνθείτε από τη σχέση αυτή. Δεν είναι κακό, ούτε ντροπή, να μιλήσετε και να ζητήσετε βοήθεια από επαγγελματία ψυχικής υγείας και να τον συμβουλευτείτε. Μην αφήσετε την κακοποίηση και την άσχημη συμπεριφορά κάποιου να καταστρέψει τη ζωή σας.
«Η κακοποίηση είτε μέσω λέξεων, πράξεων, σωματικού πόνου ή τρομακτικής σιωπής, προκαλεί μεγάλο συναισθηματικό τραύμα», όπως επισημαίνουν οι ψυχολόγοι. Πέραν από συναισθηματική κακομεταχείριση λοιπόν, αυτή η τρομοκρατική μέθοδος σιωπής, μπορεί να σε λιώσει και να σε καταπιεί. Θυμήσου πως εσύ ορίζεις τη ζωή σου και κανένας δεν έχει το δικαίωμα να σου στερεί τον χαμόγελό σου. Η ζωή είναι λίγη και λήγει.
Συντάκτης: Μαριάννα Σεργάκη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
