Σας έχει τύχει να επισκεφθείτε κάποιον γιατρό κι ενώ νιώθετε καιρό πως κάτι έχετε στην υγεία σας, να ακούτε από το στόμα του σε κάθε επίσκεψή σας τη φράση «δεν έχεις τίποτα» ή «υπερβάλλεις λιγάκι»; Αυτό δεν είναι άλλο από το ιατρικό gaslighting. Τι είναι το ιατρικό gaslighting; Με βάσει ειδικούς «όταν ένας επαγγελματίας υγείας απορρίπτει τις ανησυχίες ή τα συμπτώματα ενός ασθενούς και αποδίδει (λανθασμένα) την ασθένεια ή τα συμπτώματα σε ψυχολογικούς παράγοντες». Και για να καταλάβετε πόσο ευρέως γνωστός είναι ο όρος αυτός, το 2016 αναδείχθηκε από την American Dialect Society ως η πιο χρήσιμη νέα λέξη ενώ το 2018 ανακηρύχθηκε από το Oxford University ως η δεύτερη πιο δημοφιλής λέξη μετά το «τοξικός».
Θα σας αναφέρω ένα περιστατικό που είναι η ήπια μορφή του gaslighting. Καλοκαίρι 2021 παραθέριζα σε ένα νησί και τελευταία μέρα διακοπών άρχισα να μην αισθάνομαι καλά, έχοντας ταχυκαρδίες και δύσπνοια. Όπως καταλαβαίνετε, μιας και ήταν και περίοδος covid και μάλιστα στα ντουζένια του, υπήρχε η ανησυχία μήπως είχα νοσήσει από τον ιό δεδομένου των αυξημένων κρουσμάτων μέσα στον μήνα Αύγουστο. Επισκέφθηκα λίγες ώρες πριν επιστρέψω στην Αθήνα το νοσοκομείο για να διαπιστώσω τι έχω. Καθώς η νοσοκόμα μου έπαιρνε το ιατρικό ιστορικό, κάνω το λάθος να της πω πως εκείνο το διάστημα πάθαινα κρίσεις πανικού. Αμέσως μου το απέδωσε σε ψυχολογικό παράγοντα, λέγοντάς μου ότι όλα είναι στο μυαλό μου. Παράλληλα, για καλή μου τύχη ήρθε η καρδιολόγος για να με εξετάσει. Η καρδιολόγος ενώ της εξιστορώ το τι είχε συμβεί, φωνάζει τη νοσοκόμα μέσα και μου παίρνουν αίμα για να κάνω καρδιογράφημα. Αποδείχτηκε λοιπόν από τις εξετάσεις πως είχα θέμα με ταχυκαρδία τότε και έπρεπε να ξεκινήσω άμεσα φαρμακευτική αγωγή, ενώ υπήρχε η πιθανότητα να μην μπορούσα να πετάξω καν για Αθήνα. Η νοσοκόμα τα έχασε γιατί ήταν έτοιμη να με «διώξει» με αιτιολογία τις κρίσεις πανικού. Κι αυτό είναι ένα πολύ απλό περιστατικό.
Πολλές φορές λόγω ιατρικού gaslighting έχουν κινδυνεύσει ζωές ή ακόμα και σε πιο σπάνιες περιπτώσεις έχουν χαθεί. Άρθρο των New York Times αναφέρει ότι με βάση τα ποσοστά, επηρεάζονται περισσότερο από το gaslighting οι γυναίκες και έχουν περισσότερες πιθανότητες να λάβουν λάθος διάγνωση σε παθήσεις όπως οι καρδιακές και αυτοάνοσες διαταραχές. Το ιατρικό gaslighting βασίζεται κυρίως σε προκατάληψη κοινωνική και έχει ως βάση συχνά και φυλετικά στερεότυπα. Πολλά άτομα έχουν δεχτεί ανά τον κόσμο ρατσιστικές και σ3ξιστικές συμπεριφορές λόγω του φαινομένου αυτού. Πέραν των γυναικών, μέσα από έρευνες έχει διαπιστωθεί πως μειονότητες, μετανάστες, άτομα της LGBTQ+ κοινότητας, άτομα με ψυχικές διαταραχές και παχύσαρκοι είναι ασθενείς που είναι πιθανότερο να αντιμετωπίσουν αυτήν την απορριπτική συμπεριφορά από κάποιον γιατρό. Επίσης, άτομα με αναπηρία ή προχωρημένης ηλικίας τείνουν να συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία αυτή καθώς οι ειδικοί αποδίδουν τα συμπτώματα που έχουν στη διαδικασία της γήρανσης ή στην ίδια υπάρχουσα παθολογία ή λόγω της αναπηρίας τους.
Θα σας αναφέρω άλλο ένα ιατρικό παράδειγμα. Το 2022, η 20χρονη Georgia Ford έπασχε από πόνους, απώλεια βάρους και συνεχείς εμετούς. Τα συμπτώματα αποδόθηκαν από τους γιατρούς στη χρήση αλκοόλ παρότι η κοπέλα τελικά έπασχε από σπάνια μορφή καρκίνου των νεφρών. Τέλος, μια 25χρονη κοπέλα στην Αμερική για χρόνια παραπονιόταν πως είχε ζάλη και πολλά συμπτώματα που οι γιατροί απέδιδαν σε ψυχολογική διαταραχή. Η κοπέλα τελικά λίγους μήνες μετά διαγνώσθηκε με αυτοάνοσο «λύκο». Βλέπετε υπάρχουν και ακραία λάθη της ιατρικής κοινότητας που λόγω πεποιθήσεων και προκαταλήψεων οδηγούν σε τέτοιου είδους αποτελέσματα.
Πώς κάποιο άτομο θα καταλάβει αν έχει πέσει θύμα ιατρικού gaslighting; Παρακάτω θα δείτε κάποια στοιχεία που αν σας συμβαίνουν θα πρέπει λίγο να αρχίσετε να προσέχετε.
-Αν ο γιατρός σας, σας διακόπτει συνέχεια ή δε σας επιτρέπει να εξηγήσετε λεπτομερώς στο τι συμπτώματα έχετε.
-Αν υποβαθμίζει τα συμπτώματά σας ή αν αμφισβητεί την ύπαρξή τους.
-Αν αρνείται να λάβει υπόψιν το ιστορικό σας.
-Αν δε σας παραπέμπει για κάποια βασική απεικόνιση ή εξέταση ώστε να μπορέσει να αποδειχθεί το τι έχετε.
-Αν κατά τη διάρκεια της συζήτησης σας είναι επικριτικός, αγενής ή υποτιμά αυτά που του λέτε.
-Αν χωρίς κάποια απόδειξη από ιατρικές εξετάσεις αποφασίζει πως τα συμπτώματά σας αποδίδονται σε ψυχικές διαταραχές.
Κάποια πράγματα, όχι, δεν είναι μόνο στο μυαλό μας. Όταν κάτι δεν πάει καλά με την υγεία μας, με εμάς, το σώμα μας το δείχνει. Το σώμα πάντα μιλάει. Ακόμα κι αν είναι ψυχολογικός παράγοντας αυτό που φταίει και καταλήγουμε σε ψυχοσωματικά ζητήματα κι εκεί το σώμα μας μιλά. Κι έτσι, ένας επιστήμονας οφείλει πρώτα να εξετάσει όλα τα ενδεχόμενα μέχρις ότου αποφασίσει αν όντως τα συμπτώματα που αισθανόμαστε οφείλονται σε ψυχολογικούς παράγοντες.
Αν δε νιώθετε καλά και κάποιος γιατρός επιμένει πως δεν έχετε τίποτα, απλά πάρτε και μια δεύτερη γνώμη ειδικού. Καταγράψτε αυτά που νιώθετε και δείτε μετά από ποια κατάσταση αισθάνεστε αυτά που αισθάνεστε. Μιλήστε ανοιχτά στον γιατρό που θεωρείται πως σας κάνει ιατρικό gaslighting. Δράστε και μη μένετε μόνο στο τι αποφάνθηκε ένας γιατρός αν συνεχίζετε και δε νιώθετε καλά. Προσπαθήστε να μην υπερβάλετε λόγω άγχους και να λέτε αυτά που όντως νιώθετε.
Η υγεία είναι ό,τι πιο σημαντικό στη ζωή των ανθρώπων, ψυχική και σωματική. Γι’ αυτό θα πρέπει να προσέχουμε τους εαυτούς μας και να τους αγαπάμε και να τους φροντίζουμε. Το ένστικτό μας κάποιες φορές ίσως οδηγεί στη σωστή κατεύθυνση και στον σωστό ειδικό, και είναι σημαντικό να μην έχουμε πάντα τυφλή εμπιστοσύνη σε έναν άνθρωπο- χρειάζεται η συνεχής παρακολούθηση και αναζήτηση σε ό,τι αφορά στον τομέα της υγείας.
Υπάρχει λοιπόν εξήγηση για κάθε σύμπτωμα, αρκεί να υπάρχει ο σωστός γιατρός που θα αναλάβει να το διαγνώσει και ο κατάλληλος τρόπος που θα το αντιμετωπίσει.
Συντάκτης: Μαριάννα Σεργάκη
