Μην υποτιμάς τη συναισθηματική νοημοσύνη

Πώς άραγε μπορούμε να μιλήσουμε για την ευφυΐα, τη στιγμή που τα τελευταία εκατό χρόνια -από τότε που πρώτο σχεδιάστηκαν τα πρώτα τεστ νοημοσύνης- οι ειδικοί προσπαθούν ακόμη να την ορίσουν; Η νοημοσύνη είναι μια τόσο ευρεία κι αφηρημένη έννοια, που σε καμία περίπτωση δεν εξαντλείται στην ικανότητά μας να κάνουμε γρήγορα αριθμητικές πράξεις ή να λύνουμε με επιτυχία σπαζοκεφαλιές. Ίσως η πραγματική, τελικά, εξυπνάδα αντανακλάται στην ικανότητά μας να γνωρίζουμε ποιες είναι οι δυνατότητες κι οι αδυναμίες μας και να πορευόμαστε στη ζωή δίνοντας έμφαση σε όσα είμαστε ικανοί κι αποτελεσματικοί.

Για αρκετά, μάλιστα, χρόνια, η νοημοσύνη σχετίζονταν με τον παραδοσιακό ορισμό της ευφυΐας και μετριόνταν με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Τον γνωστό σε όλους μας, Δείκτη νοημοσύνης (IQ). Αμέτρητα τεστ πάνω σε αυτό, απ’ τα πρώτα χρόνια ζωής ενός ατόμου, καθώς επικρατούσε η πεποίθηση πως ένα άτομο με υψηλό IQ, μπορεί να πετύχει σε κάθε τομέα της ζωής του. Ωστόσο, τα αποτελέσματα που δίνουν τα παραπάνω τεστ,  δεν είναι άλλα από τιμές. Με κύριο άξονα τη λογική, δείχνει απλά την ικανότητα ενός ατόμου να μάθει, να κατανοήσει και να εφαρμόσει τις πληροφορίες, με ουσιαστικό τρόπο. Κι όντως, αυτό είναι ευφυές. Όμως υπάρχει κάπου ένα κενό, διότι αναφερόμαστε σε ανθρώπους.

Το «κενό» αυτό, λοιπόν, εντοπίστηκε με το πέρασμα των χρόνων, καθώς έρευνες απέδειξαν πως υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες εκτός ευφυΐας που επηρεάζουν, αλλά και συμβάλουν σημαντικά στην πορεία, τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική, ενός ατόμου. Οι παράγοντες αυτοί, αποτελούν και τη λεγόμενη Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ). Κι ενώ τα συναισθήματα του ανθρώπου, βρίσκονταν στο περιθώριο οποιασδήποτε θεωρίας για τη νοημοσύνη του, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι η κατανόηση, αλλά κι ο έλεγχος των συναισθημάτων επηρεάζουν σημαντικά κάθε λειτουργία του νου, το 1995, διαδόθηκε απ’ τον Goleman και πλέον θεωρείται γνωστή.

Αν μας ρωτούσαν να πούμε τι ακριβώς είναι αυτή η περιβόητη Συναισθηματική Νοημοσύνη, θα λέγαμε πως είναι απλά η αναγνώριση, αλλά κι η κατανόηση των συναισθημάτων που γεννώνται την εκάστοτε στιγμή, τόσο των δικών μας, όσων και των γύρω μας. Το να αναγνωρίσεις ένα συναίσθημα, αποτελεί από μόνο του ένα δύσκολο έργο. Το να τα κατανοήσεις δε και στο τέλος, να τα ελέγξεις, ίσως να είναι και το καλύτερο δώρο που μπορείς να προσφέρεις στον εαυτό σου.

Το να λειτουργείς ενστικτωδώς, για παράδειγμα, σε κάτι που σε νευριάζει και να χάνεις τον έλεγχο προς στιγμήν,  δεν είναι αφύσικο, αλίμονο, ίσα- ίσα, τα ένστικτα πλαισιώνουν μια ανθρώπινη προσωπικότητα. Απλά όταν μετά αναλογιστείς τη στιγμή και κατανοήσεις πλήρως τι σε έκανε να φτάσεις σε αυτό το σημείο, σίγουρα την επόμενη φορά που θα νιώσεις κάτι ανάλογο, θα παρατηρήσεις από μόνος σου διαφορά στη στάση σου. Κι αυτό, κάνε το κάθε φορά. Και κάθε φορά, θα είναι και καλύτερα.

Το ζήτημα είναι, να καταλάβουμε πως είμαστε άνθρωποι με λογική, αλλά και με τη δική μας προσωπική, συναισθηματική agenda.

Τόσο η διανοητική, όσο κι η συναισθηματική νοημοσύνη κρίνονται απαραίτητες, για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Το IQ, αφορά κάτι σχεδόν προκαθορισμένο απ’ τη γέννηση του ανθρώπου, που εξελίσσεται μέχρι κάποια ηλικία και σταματά, ενώ η συναισθηματική νοημοσύνη, είναι κάτι το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Δεν αναφερόμαστε μόνο στον έλεγχο των δικών μας συναισθημάτων, αλλά και των γύρω μας. Με λίγα λόγια, το IQ, είναι απαραίτητο για τη διεκπεραίωση κάθε μορφής εργασίας, ενώ το ΕQ , για τη διαχείριση κάθε μορφής σχέσης.

Και το γεγονός πως μεγαλώνουμε δε μας καθιστά απαραίτητα εξυπνότερους. Ίσως απλά αισθανόμαστε πιο σοφοί, καθώς μεγαλώνοντας αποκτάμε μεγαλύτερες εμπειρίες, «εκμεταλλευόμαστε» σε μεγαλύτερο βαθμό τις πάγιες γνώσεις μας, αντιμετωπίζουμε καλύτερα τα προβλήματα της καθημερινής μας ζωής και βελτιώνουμε τις συνθήκες της ζωής μας.

Το να γνωρίζεις μέσες άκρες το ποσοστό του δείκτη νοημοσύνης σου, λοιπόν, είναι στα υπέρ σου, ωστόσο δε σου εξασφαλίζει από μόνο του το κλειδί της επιτυχίας. Η στήριξη απ’ το οικογενειακό σου περιβάλλον, οι ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν, το ενδιαφέρον για το αντικείμενο απασχόλησής σου, οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις, η συναισθηματική νοημοσύνη και φυσικά ο παράγοντας «τύχη», παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Τον δικό τους ρόλο.