«Ενθουσιασμός είναι, όχι έρωτας.»
«Είναι ανώριμο να λες από τώρα ότι τον αγαπάς.»
Στερεότυπες εκφράσεις, χιλιοειπωμένες μετά από εξομολογήσεις καψούρας, έρωτα κι αγάπης. Εκφράσεις, με μέτρο το χρόνο· μια έννοια τόσο αφηρημένη κι υποκειμενική. Στον πόσο καιρό δηλαδή, θεωρείται ορθό να δηλώσεις ερωτευμένος ώστε να μην αρχίσουν οι θεωρίες περί χρόνου κι επιπολαιότητας; Και τι υποδηλώνουν αλήθεια, οι εκφράσεις «είμαι ερωτευμένος» και «σ’ αγαπώ», ώστε να πρέπει να συνάδουν με μια χρονική διάρκεια πριν ειπωθούν;
Κατά τον Αϊνστάιν «ο χρόνος δεν υπάρχει· είναι μια ανθρώπινη ανάγκη κι εξυπηρετεί ανθρώπινες ανάγκες». Και η (κουτσή) Μαρία θα γυρίσει να πει ότι κάτι που δεν υπάρχει αποτελεί κριτήριο επαλήθευσης συναισθημάτων. Αρχέγονων συναισθημάτων, που διαφοροποιούνται κατά την πάροδο των αιώνων, μόνο στον τρόπο έκφρασής τους. Είναι λογικό, για παράδειγμα, να αυξάνεται ο χρόνος που απαιτείται ώστε να τύχουν αποδοχής ως αληθινά, επειδή αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής; Το 1900 ήταν τα 47 χρόνια. Επομένως, ένα εξάμηνο ήταν αρκετό ώστε να ερωτευθείς, να αγαπήσεις, να παντρευτείς. Όχι, τίποτε άλλο, να προλάβεις και να το ζήσεις. Τώρα που το προσδόκιμο ζωής, είναι τα 75 έτη, πρέπει ξαφνικά να διπλασιαστεί κι ο χρόνος που θα σου πάρει για να νιώσεις;
Επιπροσθέτως, ο καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά τις έννοιες του έρωτα και της αγάπης. Έννοιες που υπήρξαν θέματα ατέρμονων συζητήσεων μεταξύ των φιλοσόφων από την αρχαιότητα και που όμως, ελάχιστοι κατάφεραν να διατυπώσουν θεωρίες περί αυτών. Τα συναισθήματα δεν υπολογίζονται με αλγόριθμους, δεν ακολουθούν φυσικούς νόμους και δεν επαληθεύονται με μαθηματικές αποδείξεις. Πώς γίνονται οι εξισώσεις του χρόνου λοιπόν, το λαϊκό δικαστήριό τους;
Ο περίφημος «Πλατωνικός έρωτας», έκφραση που χρησιμοποιείται κατά κόρον τόσους αιώνες μετά, έστω και λανθασμένα, αποτελεί μια προσέγγιση του έρωτα, όπως την αντιλαμβανόταν ο φιλόσοφος. Για τον Πλάτωνα, έρωτας είναι η τάση να κατακτήσουμε κι όχι η κατάκτηση. Αν ασπαστούμε λοιπόν, την Πλατωνική φιλοσοφία είναι απόλυτα αποδεκτό να δηλώνει κάποιος ερωτευμένος απ’ την πρώτη στιγμή που θα αντικρίσει ό,τι του γεννήσει την επιθυμία να το κατακτήσει. Ο Πλάτωνας δεν αναφέρεται εδώ ως αυθεντία, αλλά ως ένας ακόμη άνθρωπος που εξέφρασε μια άποψη περί του τι σημαίνει «είμαι ερωτευμένος»· μια άποψη που ελαχιστοποιεί τον «απαραίτητο» χρόνο ώστε να αναπτυχθεί το συναίσθημα αυτό.
Υπάρχει κι η θεωρία μιας Ειρήνης που πρεσβεύει ότι το να είσαι στ’ αλήθεια ερωτευμένος συνεπάγεται ότι έχεις ζήσει με τον άλλον, έχεις δεθεί μαζί του, τον έχεις γνωρίσει σε βάθος. Κι όλα αυτά που έχεις «δει» σε κάνουν να νιώθεις ερωτευμένος. Είναι οι συνθήκες, όμως, αυτά ώστε να νιώσεις; Ή μήπως είναι οι συνθήκες για να διαπιστώσεις απλώς αν ταιριάζεις με τον άλλο; Αυτό που προκαλεί το συναίσθημα είναι η συμβατότητα; Ή μήπως είναι δυο καταστάσεις εντελώς διαφορετικές; Είναι κι ένας Αλέξανδρος που υποστηρίζει ότι ο έρωτας είναι μερικά βήματα μετά τον ενθουσιασμό και κάποια σκαλοπάτια κάτω απ’ την αγάπη.
Τελικά, τι ισχύει; Σε μια ανθρώπινη συνδιαλλαγή, ο έρωτας είναι αρχή, μέση ή αποτέλεσμα; Κι αφού η απάντηση είναι καθαρά υποκειμενική, πώς μπορεί να βρεθεί ο μπούσουλας που θα υπολογίσει τον χρόνο ανάπτυξης ενός συναισθήματος, ώστε να μη χρειαστεί να ξανακούσεις ότι «δεν είσαι ερωτευμένος ρε, πότε πρόλαβες»; Να μπορείς έστω, να χαστουκίσεις όποιον κολλήσει σε μια τέτοια ασαφή λεπτομέρεια, χάνοντας την ουσία· δηλαδή την χαρά σου. Και να του τρίψεις και στη μούρη την επιστημονική θεωρία περί κεραυνοβόλου, σύμφωνα με την οποία αρκούν 30 δευτερόλεπτα για να ερωτευτείς. Γιατί μπορείς να το υποστηρίξεις με σθένος.
Είναι κι η αγάπη. Ένα ακόμη συναίσθημα που μπαίνει στο μικροσκόπιο του χρόνου, λες κι είναι σημαντικό το πώς και το πότε πρέπει να βιώνεται κι όχι απλώς ότι βιώνεται. Θεωρίες επί θεωριών ξανά, για το πόσος καιρός χρειάζεται ώστε η αγάπη που λες ότι νιώθεις να είναι αληθινή κι όχι επιπόλαιη. Μα τόσο μικρόψυχοι έχουν γίνει πια οι άνθρωποι, που για να χωρέσει μέσα τους η αγάπη πρέπει να δώσει εξετάσεις στο τέλος του έτους; Που μπορούν να χαρακτηρίσουν επιπόλαιο το να βιαστείς να νοιαστείς για κάποιον; Να θέλεις να είναι καλά; Ερωτικά μιλώντας πάντα, γιατί κατά μια αστεία αντίθεση κανείς δε θα σε κρίνει επειδή θα πεις ότι αγαπάς έναν φίλο σου. Κι ας τον ξέρεις μόνο δυο μήνες.
Μην τυχόν και πεις ότι αγαπάς τον γκόμενο που ξέρεις τρεις μήνες! Είναι νωρίς, είναι ανώριμο. Γιατί άραγε; Επειδή με αυτόν κάνεις και σεξ; Επειδή είναι ένα είδος σχέσης που ίσως έχει ημερομηνία λήξης; Μα αν αγαπάς κατά συνθήκη, αν πρέπει κάποιος να σου αποδείξει με τα χρόνια ότι αξίζει την αγάπη σου, τότε μετατρέπεις την αγάπη σε μια συναλλαγή, ένα πάρε-δώσε. Παύει να είναι ένα αυθεντικό κι ατόφιο συναίσθημα, άφθαρτο από εγωισμούς και εκβάσεις. Αν πάψεις να αγαπάς κάποιον επειδή απλώς δεν είστε πια ζευγάρι, λυπάμαι αλλά δεν είσαι ικανός να αγαπήσεις ούτε μετά από χρόνια συναναστροφής.
Εν κατακλείδι, εγγυήσεις για τις ανθρώπινες σχέσεις δε δίδονται. Μην αφήσεις λοιπόν, καμία συμβουλή ή κανένα συμπέρασμα περί χρόνου να επηρεάσει αυτό που νιώθεις, αυτό που σε κάνει να χαίρεσαι όταν ανοίγεις τα μάτια σου το πρωί. Το πώς θα το βαφτίσεις είναι καθαρά προσωπική σου υπόθεση και κανείς δεν μπορεί να το κρίνει. Πες το και πορτοκάλι αν γουστάρεις. Η διάρκεια που θα έχει είναι άγνωστη κι η απογοήτευση είναι πάντα μια πιθανότητα. Τουλάχιστον, ας μη χάνουμε χρόνο σκεπτόμενοι τον χρόνο που χρειάζεται «για να».
Συντάκτης: Νανά Πολίτη
