Άραγε, ξέρει κανείς στην πραγματικότητα, γιατί «πρέπει» να κοιμόμαστε το βράδυ; Γιατί, αν για μια φορά αλλάξουμε το πρόγραμμά μας, π.χ. αν βγούμε έξω το βράδυ, αν πάμε κάποιο ταξίδι κι αποσυντονιστούμε γυρνώντας, δεν μπορούμε να μπούμε άμεσα σε ρυθμούς χωρίς να νιώθουμε κουνουπίδια; Κάποια από αυτά τα ερωτήματα, καθώς και άλλα παρόμοια, μπορούν να εξηγηθούν με τον κιρκάδιο ρυθμό, ή αλλιώς κιρκαδιανό ρυθμό.
Ο κιρκάδιος ρυθμός αποτελεί μια από τις αρχαιότερες διαδικασίες του οργανισμού μας, ή διαφορετικά το αρχαιότερο ρολόι, όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς, που ελέγχει την καθημερινότητά μας, άρα και τη ζωή μας. Η λέξη κιρκάδιος προέρχεται από τα λατινικά circa diem, δηλαδή κύκλος ζωής. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πως έχει να κάνει με τις δραστηριότητες που κάνει ο καθένας μας μέσα στην ημέρα: Πότε τρώει, πότε ξυπνάει, πότε κοιμάται, πότε γυμνάζεται. Το σημαντικότερο βέβαια από όλα, ορίζει τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου.
Ο κιρκάδιος ρυθμός σε κάθε οργανισμό αποτελεί ένα από τα βασικά του βιολογικά ρολόγια, που βοηθούν στη ρύθμιση σημαντικών λειτουργιών για το ανθρώπινο σώμα, όπως είναι η θερμοκρασία του σώματος, ο μεταβολισμός, η διατροφή, οι ορμονικές λειτουργίες. Όλα αυτά είναι αρκετά εύκολo να αποσυντονιστούν. Μια και μόνο αλλαγή στην καθημερινότητα είναι αρκετή για να ανατρέψει τις συνήθειες του οργανισμού. Για παράδειγμα, αν για κάποιο καιρό χρειαστεί να δουλέψει κανείς διαφορετικές ώρες από ότι συνήθως, αν αλλάξει η διατροφή του λόγω ταξιδιού, εορτών ή ακόμη και κάποιας ίωσης, αν παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε χώρο, όπου το φως είναι πολύ έντονο και λευκό, για παράδειγμα νοσοκομείο, αν κάνει λήψη φαρμάκων, αν καταναλώσει αρκετή ποσότητα αλκοόλ ή καφεΐνης. Μπορεί με πολλούς τρόπους να οδηγηθεί ο οργανισμός στην αλλαγή των ωρών και της ποιότητας ύπνου και να αλλάξει η παραγωγή της ορμόνης μελατονίνης, η οποία είναι υπεύθυνη για την αίσθηση χαλάρωσης του ατόμου και έτσι να μη λειτουργήσει φυσιολογικά ο κιρκάδιος ρυθμός.
Και γιατί αυτό να είναι σημαντικό; Έρευνες έχουν δείξει πως η έλλειψη ύπνου έχει αρκετά επιβλαβείς συνέπειες για τον ανθρώπινο οργανισμό. Οι περισσότερες από αυτές, συνδέονται με την παραγωγή διαφόρων ορμονών, που συμβάλλουν στην όρεξη, την ανάπτυξη, τον μεταβολισμό και το στρες.Έχει παρατηρηθεί, επίσης, πως αρκετές ασθένειες, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η κατάθλιψη, διάφορες διαταραχές στον κύκλο μιας γυναίκας ή της έκκρισης τεστοστερόνης ενός άντρα, αποτελούν επακόλουθα των μειωμένων ωρών ύπνου κι ό,τι αυτό συνεπάγεται. Πώς, επομένως, θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε τη λειτουργία του οργανισμού μας, έχοντας έναν σταθερό κιρκάδιο ρυθμό;
Αρχικά, θα ήταν καλό να αναφερθεί, πως ο κιρκάδιος ρυθμός διαφέρει σε κάθε άτομο, κι εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο, η εργασία, οι συνθήκες ζωής μιας περιόδου. Είναι, δηλαδή, κάτι προσαρμόσιμο και μη μόνιμο. Έτσι, λοιπόν, υπάρχουν μερικοί τρόποι με βάση τους οποίους θα μπορούσαμε να ρυθμίσουμε τον κιρκάδιο ρυθμό. Πρώτα και κύρια, ο καθένας θα πρέπει να φροντίσει να κοιμάται σταθερά κάθε μέρα, γύρω στις 8 ώρες. 8 ώρες ολοκληρωμένου ύπνου βοηθά στην ενέργεια του οργανισμού και την αποδοτικότητά του στην ημέρα. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι να βρει έστω και μια ώρα μέσα στην ημέρα για άσκηση / άθληση. Πέρα από τη σωματική υγεία και ευεξία, θα βοηθήσει και στην εκτόνωση κάθε περίσσειας ενέργειας. Το βράδυ πριν τον ύπνο θα πρέπει να ασχοληθεί με κάτι εντελώς χαλαρωτικό, που να μη χρειάζεται ιδιαίτερη σωματική ενέργεια, ούτε καν ιδιαίτερη προσοχή. Η θερμοκρασία του σώματος θα πρέπει να παραμένει σταθερή και το πιο σημαντικό για γρήγορο και λειτουργικό ύπνο, είναι να μην υπάρχει φως, ειδικά κινητού μέσα στα μάτια, γιατί αποπροσανατολίζει το άτομο και κρατά τον εγκέφαλο ξύπνιο.
Υπάρχουν διάφορα πράγματα, τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στο να απορυθμίσουν τον κιρκάδιο ρυθμό μας μέσα στην ημέρα. Το ζήτημα είναι να βρούμε τον τρόπο τα διαχειριστούμε με σύνεση και να κρατήσουμε ένα σταθερό πρόγραμμα για να μην αλλάξουμε τόσο εύκολα τον κύκλο ύπνου -αφύπνισης. Ο ύπνος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τον ανθρώπινο οργανισμό κι ως πολύτιμο στοιχείο, χρειάζεται την προσοχή μας. Άλλωστε, έχει τύχει τουλάχιστον μια φορά στον καθένα μας να μην έχουμε κοιμηθεί καλά και να κάνουμε να συνέλθουμε 4 μέρες. Κοιμηθείτε λοιπόν! Είναι ευεξία!
Συντάκτης: Αναστασία Αργυρίου
